هماچوری چیست؟
هماچوری نام دیگر وجود خون در ادرار است. در مواقعی که خون در ادرار است دلیلی دارد که باید برای آن به پزشک مراجعه کنید. دیدن خون در ادرار یا اینکه پزشک به شما بگوید که در ادرار شما خون وجود دارد می‌تواند ترسناک باشد. وجود خون در ادرار، که هماچوری نیز نامیده می‌شود، می‌تواند نشانه بسیاری از مشکلات سلامتی باشد.
خون در ادرار اغلب به مشکلی در دستگاه ادراری شما مربوط می‌شود که شامل کلیه‌ها نیز می‌شود. کلیه‌های شما دو اندام لوبیایی شکل هستند که مواد زائد بدن را پردازش می‌کنند. معمولاً فیلترهایی که بخشی از کلیه‌ها هستند مانع از ورود خون به ادرار می‌شوند. هنگامی که هماچوری دارید، از این فیلترها یا قسمت دیگری از دستگاه ادراری شما خون به داخل ادرار نشت کرده است.
انواع هماچوری
دو نوع اصلی هماچوری وجود دارد: هماچوری شدید و هماچوری میکروسکوپی.
هماچوری شدید
اگر خون به اندازه کافی در ادرار شما وجود داشته باشد که ادرار شما صورتی یا قرمز به نظر برسد یا دارای لکه‌هایی از خون قابل مشاهده باشد، شما به هماچوری شدید مبتلا هستید.
هماچوری میکروسکوپی
هنگامی که نمی‌توانید خون را ببینید، زیرا مقدار آن بسیار کم است، شما دچار “هماچوری میکروسکوپی” هستید. فقط یک آزمایش آزمایشگاهی که خون را تشخیص می‌دهد یا نمونه ادرار را زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کند می‌تواند هماچوری میکروسکوپی را تأیید کند.
چه چیزی باعث هماچوری می‌شود؟
علل احتمالی زیادی برای هماچوری وجود دارد. در برخی موارد، خون ممکن است از منبع متفاوتی باشد.
زمانی که خون واقعاً از واژن در زنان، انزال در مردان یا از اجابت مزاج در مردان یا زنان ناشی می‌شود، ممکن است در ادرار ظاهر شود. اگر در خون ادرار باشد، دلایل بالقوه متعددی وجود دارد.
عفونت
عفونت یکی از شایع‌ترین علل هماچوری است.
عفونت می‌تواند جایی در دستگاه ادراری، مثانه یا کلیه‌ها باشد. عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها از مجرای ادرار به سمت بالا حرکت می‌کنند. مجاری ادراری لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌رساند. عفونت می‌تواند به مثانه و حتی به کلیه‌ها منتقل شود. اغلب باعث درد و نیاز به تکرر ادرار می‌شود. ممکن است هماچوری شدید یا میکروسکوپی وجود داشته باشد.
سنگ‌ها
یکی دیگر از دلایل شایع خون در ادرار، وجود سنگ در مثانه یا کلیه است. اینها کریستال‌هایی هستند که از مواد معدنی موجود در ادرار شما تشکیل می‌شوند. آنها می‌توانند در داخل کلیه‌ها یا مثانه شما ایجاد شوند. سنگ‌های بزرگ می‌توانند باعث انسداد شوند که اغلب منجر به هماچوری و درد قابل توجهی می‌شود.
پروستات بزرگ شده
در مردان میانسال و مسن، یک علت نسبتاً شایع هماچوری، بزرگ شدن پروستات است. این غده درست زیر مثانه و نزدیک مجرای ادرار است. هنگامی که پروستات بزرگ‌تر می‌شود، همانطور که اغلب در مردان میانسالی دچار این مشکل می‌شوند، مجرای ادرار را فشرده می‌کند که این باعث بروز مشکلاتی در ادرار می‌شود و ممکن است از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کند و می‌تواند منجر به عفونت دستگاه ادراری (UTI) با ایجاد خون در ادرار شود.
بیماری کلیوی
یک دلیل کمتر رایج برای دیدن خون در ادرار، بیماری کلیوی است. کلیه بیمار یا ملتهب می‌تواند باعث هماچوری شود. این بیماری می‌تواند به تنهایی یا به عنوان بخشی از بیماری دیگری مانند دیابت رخ دهد.
در کودکان 6 تا 10 ساله، اختلال کلیوی گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک ممکن است باعث هماچوری شود. این اختلال می‌تواند یک تا دو هفته پس از عفونت استرپتوکوکی درمان نشده ایجاد شود. زمانی این بیماری رایج بود، اما امروزه نادر است زیرا آنتی بیوتیک ها می‌توانند به سرعت عفونت‌های استرپتوکوکی را درمان کنند.
سرطان مثانه، کلیه یا پروستات
این عوامل می‌تواند باعث ایجاد خون در ادرار شود. این علامتی است که اغلب در موارد پیشرفته سرطان رخ می‌دهد. ممکن است در علائم اولیه مشکل وجود نداشته باشد.
برخی از داروها می‌توانند باعث هماچوری شوند
این داروها شامل: پنی سیلین، آسپرین، رقیق کننده‌های خون مانند هپارین و وارفارین یا کومادین، سیکلوفسفامید که دارویی است که برای درمان انواع خاصی از سرطان استفاده می‌شود.
علل کمتر رایج
چند علت دیگر هماچوری وجود دارد که خیلی شایع نیستند. مثل:
اختلالات خونی نادر مانند کم خونی داسی شکل، سندرم آلپورت و هموفیلی می‌توانند باعث ایجاد خون در ادرار شوند.
ورزش شدید یا ضربه به کلیه‌ها نیز می‌تواند باعث ظاهر شدن خون در ادرار شود.
چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟
از آنجایی که برخی از علل خون در ادرار جدی هستند، باید در اولین باری که آن را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. شما نباید حتی مقدار کمی خون در ادرار خود را نادیده بگیرید. همچنین اگر در ادرار خود خون نمی‌بینید اما تکرر، مشکل یا ادرار دردناک، درد شکم یا درد کلیه را تجربه می‌کنید، به پزشک خود مراجعه کنید. همه اینها ممکن است نشانه‌ای از هماچوری میکروسکوپی باشد.
اگر نمی‌توانید ادرار کنید، لخته‌های خونی در هنگام ادرار مشاهده می‌کنید یا همراه با یک یا چند مورد از موارد زیر در ادرارتان وجود دارد، سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- لرز
- درد در پهلو، پشت یا شکم
چگونه می‌توانم از هماچوری جلوگیری کنم؟
هیچ راهی برای پیشگیری از هماچوری وجود ندارد، اگر بدانید که مستعد ابتلا به هماچوری هستید، می‌توانید به کاهش خطر ابتلا به برخی علل هماچوری کمک کنید. به عنوان مثال، مواردی مانند نوشیدن آب بیشتر و رعایت رژیم غذایی در صورت ابتلا به سنگ کلیه مفید است.
پیشگیری از هماچوری به معنای جلوگیری از علل زمینه‌ای است:
- برای جلوگیری از عفونت، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید، بلافاصله پس از رابطه جنسی ادرار کنید و بهداشت را رعایت کنید.
- برای پیشگیری از سنگ، آب فراوان بنوشید و از نمک زیاد و برخی مواد غذایی مانند اسفناج و ریواس پرهیز کنید.
- برای پیشگیری از سرطان مثانه، از سیگار کشیدن خودداری کنید، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی را محدود کنید و مقدار زیادی آب بنوشید.
درمان
- درمان خون در ادرار بر اساس مشکل خاصی که باعث هماچوری می‌شود تشخیص داده می‌شود. به عنوان مثال، اگر نوع هماچوری و آزمایش‌های بعدی نشان‌دهنده سرطان باشد، شما باید به یک تیم پزشکی برای یافتن بهترین درمان‌ها برای سرطان مراجعه کنید، اما برای عفونت ادراری، آنتی بیوتیک برای شما تجویز می‌شود.
- اگر هماچوری شدید است و به راحتی قابل مشاهده است، ممکن است مجبور شوید به اورژانس بروید یا در بیمارستان بمانید تا مایعات داخل وریدی دریافت کنید تا پزشکان علت دقیق آن را مشخص کنند. گاهی اوقات، پزشکان نمی‌توانند علت دقیق هماچوری را مشخص کنند. اگر این اتفاق برای شما افتاد، به پزشک خود اطلاع دهید که آیا پس از انجام آزمایش اولیه برای خون در ادرار، تغییراتی را برای درمان آن به کار می‌گیرند یا نه.
- تغییرات سلامتی ممکن است نیاز به آزمایش‌های بیشتر را افزایش دهد، یا ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای پیگیری منظم برای نظارت بر هماچوری مراجعه کنید. ممکن است شما فقط تمایل ژنتیکی به هماچوری داشته باشید. این هماچوری ایدیوپاتیک خانوادگی نامیده می‌شود، ممکن است علائم دیگری نداشته باشد و معمولاً جدی نیست، تا زمانی که سابقه خانوادگی بیماری جدی کلیوی وجود نداشته باشد.
شما می‌توانید چند مرحله دیگر را برای بهبود سلامت کلیه‌های خود به طور کلی دنبال کنید
مراقب فشار خون خود باشید
فشار خون بالا بر سلامت کلیه شما تأثیر می‌گذارد. اگر فشار خون بالا دارید، هر دستورالعملی را که در مورد داروهای مصرفی یا غذاهایی پزشکتان به شما توصیه کرده باید دنبال کنید.
نمک را در حد اعتدال مصرف کنید
رژیم غذایی پر نمک می‌تواند فشار خون شما را افزایش دهد. میزان نمک معمولاً در غذاهای فرآوری شده زیاد است، بنابراین سعی کنید بیشتر میوه، سبزیجات و غذاهای فرآوری شده کمتر مصرف کنید.
فعالیت بدنی منظم داشته باشید
مردم اغلب می گویند که برای ورزش، وقت کافی ندارند. برای ورزش وقت بگذارید زیرا فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش فشار خون، کنترل وزن و بهبود خواب شما کمک کند. هفته‌ای 150 دقیقه ورزش متوسط و یا 5 روز در هفته به مدت 30 دقیقه ورزش را در برنامه خود قرار دهید. حتی می‌توانید آن را به ۱۰ دقیقه پیاده روی سریع روزانه بعد از هر وعده غذایی تقسیم کنید.
خون را در ادرار نادیده نگیرید
به دلیل دلایل متعدد، باید مطمئن شوید که به این وضعیت رسیدگی کنید. بهتر است بیماری را زود تشخیص دهید تا اینکه منتظر بمانید تا زمانی که دیگر برای درمان دیر شده باشد.
بسته به شرایطی که باعث هماچوری شما می‌شود، درمان ممکن است شامل مصرف آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن عفونت ادراری، آزمایش یک داروی تجویزی برای کوچک کردن پروستات بزرگ شده یا درمان با امواج شوک برای شکستن سنگ‌های مثانه یا کلیه باشد که در برخی موارد، درمان لازم نیست.
حتماً پس از درمان با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که خون بیشتری در ادرار شما وجود ندارد یا ممکن است به پزشک متخصص در اختلالات دستگاه ادراری (اورولوژیست) ارجاع داده شوید.
تشخیص هماچوری
با وجود بسیاری از علل بالقوه هماچوری، تحقیق در میان متخصصان برای یافتن علت لازم است. پزشک مراقبت‌های اولیه ممکن است شما را به یک نفرولوژیست ارجاع دهد که نام دیگری برای متخصص کلیه است یا ممکن است شما را به یک اورولوژیست ارجاع دهند که بر دستگاه ادراری مردان و زنان و همچنین باروری مردان تمرکز دارد.
اگر هماچوری دارید، برای پزشک خود توضیح دهید که رنگ خون چیست. این می‌تواند به آنها کمک کند تا مشخص کنند مشکل از کجا شروع شده است.
اگر ادرار به رنگ تیره باشد، این نشان می‌دهد که مشکل احتمالاً از قسمت بالای دستگاه ادراری است که شامل کلیه‌ها می‌شود. ادرار قرمز روشن معمولاً از قسمت پایینی دستگاه ادراری، از جمله مثانه یا مجرای ادرار، لوله‌ای که ادرار را به خارج از بدن می‌برد، می‌آید.
اگر هماچوری دارید، پزشک ممکن است چندین نوع آزمایش انجام دهد. معمولاً کار را با آزمایش کوچک و ساده شروع می‌کنند. بسته به آنچه پیدا می‌کنید، همراه با سابقه و سن بیمار، تشخیص می‌تواند به آزمایش‌های گسترده‌تر تبدیل شود.
این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
آزمایش ادرار برای تجزیه و تحلیل ادرار در زیر میکروسکوپ
پزشکان از اینکار برای اندازه گیری تعداد گلبول‌های قرمز خون در ادرار و بررسی سایر مواد مانند پروتئین استفاده می‌کنند. پروتئین بیش از حد می‌تواند نشان دهنده یک اختلال کلیوی مانند نفریت باشد، در حالی که گلبول‌های سفید می‌تواند نشان دهنده عفونت دستگاه ادراری باشد. هنگامی که در زیر میکروسکوپ دیده می‌شود، شکل گلبول‌های قرمز خون می‌تواند به پزشکان کمک کند تا مشخص کند خون از کجای مجاری ادراری می‌آیند. آزمایش کشت ادرار برای بررسی وجود باکتری یا مخمری که می‌تواند باعث عفونت شود نیز داده می‌شود.
آزمایش خون که به اندازه گیری عملکرد کلیه کمک می‌کند
آزمایش خون می‌تواند کراتینین را که یک محصول زائد است اندازه گیری کند. سطح بالای کراتینین می‌تواند نشان دهد که کلیه‌ها آنطور که باید کار نمی‌کنند. به گفته بنیاد ملی کلیه، سطوح بالاتر از 1.2 میلی گرم در دسی لیتر برای زنان و 1.4 میلی گرم در دسی لیتر برای مردان می‌تواند نشانه‌های اولیه مشکل کلیه را نشان دهد.
اوروگرام توموگرافی کامپیوتری
شامل تزریق رنگ و استفاده از فناوری سی تی اسکن برای تجسم سیستم ادراری است.
بیوپسی کلیه
شامل نمونه برداری از بافت کلیه است.
سونوگرافی کلیه برای دریافت تصویربرداری از دستگاه ادراری
این نوع تصویربرداری می‌تواند به بررسی سنگ کلیه یا تومور کمک کند.
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی شامل بحث در مورد سابقه پزشکی شما می‌شود.
آزمایش‌های ادرار
حتی اگر خونریزی شما از طریق آزمایش ادرار و تجزیه و تحلیل آن کشف شده باشد، احتمالاً آزمایش دیگری انجام خواهید داد تا ببینید آیا ادرار شما حاوی گلبول‌های قرمز خون است یا خیر.
آزمایش ادرار همچنین می‌تواند عفونت دستگاه ادراری یا وجود مواد معدنی که باعث سنگ کلیه می‌شوند را بررسی کند. تست‌های تصویربرداری:
اغلب، برای یافتن علت هماچوری، آزمایش تصویربرداری لازم است. پزشک شما ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی یا معاینه اولتراسوند را توصیه کند.
سیستوسکوپی
پزشک یک لوله باریک مجهز به یک دوربین کوچک را به مثانه وارد می‌کند تا مثانه و مجرای ادرار را از نظر علائم بیماری بررسی کند.
گاهی اوقات علت خونریزی ادراری را نمی‌توان پیدا کرد. در این صورت، پزشک ممکن است آزمایش‌های پیگیری منظم را توصیه کند، به‌ویژه اگر عوامل خطر سرطان مثانه مانند سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی یا سابقه پرتودرمانی را داشته باشید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما خود را یادداشت کنید.
- اطلاعات کلیدی پزشکی، از جمله سایر بیماری‌هایی که به خاطر آنها تحت درمان هستید و اینکه آیا بیماری‌های مثانه یا کلیوی در خانواده شما وجود دارد یا خیر تمام داروها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، از جمله دوزهای آنها را یادداشت کنید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
در مورد هماچوری، برخی از سؤالات مطرح شده عبارتند از:
- علل احتمالی علائم من چیست؟
- به چه آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
- آیا بیماری من موقتی است؟
- چه درمان‌هایی در دسترس هستند؟
- من به بیماری دیگری نیز مبتلا هستم، چگونه می‌توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟
- چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- از پرسیدن سؤالات دیگر دریغ نکنید.
پزشک شما احتمالاً از شما سؤالاتی می‌پرسد، مانند
- آیا هنگام ادرار درد دارید؟
- آیا فقط گاهی یا همیشه خون در ادرار خود می‌بینید؟
- چه زمانی در ادرار خود خون می‌بینید؟
- زمانی که شروع به ادرار می‌کنید، در انتهای جریان ادرار یا تمام مدتی که ادرار می‌کنید؟
- آیا در هنگام ادرار نیز لخته‌های خون را دفع می‌کنید؟
- چه اندازه و چه شکلی هستند؟
- آیا سیگار می‌کشید؟
- آیا در معرض مواد شیمیایی هستید؟
- چه نوعی از مواد شیمیایی؟
- آیا پرتودرمانی داشته‌اید؟
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/blood-in-urine/diagnosis-treatment/drc-20353436
https://www.healthline.com/health/urine-bloody#prevention
https://health.usnews.com/health-care/conditions/articles/what-is-hematuria-types-causes-and-more
