بایدها و نبایدهای تغذیه ای در بیماران مبتلا به ام اس

تغذیه سالم و ام اس: غذاهایی که باید بخورید و غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید

بیماری‌ام اس (MS) یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است. این بیماری تقریباً 914000 بزرگسال آمریکایی و بیش از 2.1 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و بین زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان رایج است.

این مقاله چگونگی تأثیر تغذیه در بیماری‌ ام اس را توضیح می‌دهد و راهنمای تغییرات رژیم غذایی را ارائه می‌دهد که ممکن است به مدیریت علائم آن کمک کند.

MS چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک اختلال خود ایمنی است که به تدریج پوشش‌های محافظتی را که در اطراف رشته‌های عصبی شما پیچیده شده است، از بین می‌برد. به این پوشش‌ها غلاف میلین می گویند.

با گذشت زمان، این بیماری می‌تواند به طور دائم به اعصاب شما آسیب برساند و بر ارتباط بین مغز و بدن تأثیر بگذارد.

علائم بیماری‌ام اس شامل:

خستگی
سوزن سوزن شدن و بی حسی
اختلال عملکرد مثانه و روده
مشکلات حرکتی و اسپاسم
اختلال در بینایی
مشکلات یادگیری و حافظه

بیماری‌ام اس بسیار پیچیده است و نحوه پیشرفت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. دانشمندان هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث بیماری‌ام اس می‌شود و چگونه می‌توان آن را درمان کرد، اما می‌دانند عوامل ایمنی، محیطی و ژنتیکی در این امر دخیل هستند.

اگرچه رژیم غذایی نمی‌تواند ام اس را درمان کند، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهد که تغییر رژیم غذایی ممکن است به افراد مبتلا به ام اس در مدیریت بهتر علائم آنها کمک کند. این به نوبه خود ممکن است کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.

اگرچه هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که نشان دهد هر رژیم غذایی بر خطر یا پیشرفت بیماری‌ام اس تأثیر می‌گذارد، اما تغذیه سالم ممکن است به کاهش برخی علائم بیماری کمک کند؛ اما این دقیقاً برای افراد مبتلا به ام اس به چه معناست؟

تغذیه در بیماری ام اس

رژیم غذایی سالم و متعادل همراه با ورزش روزانه ممکن است به کاهش علائم مانند خستگی و مشکلات روده و مثانه کمک کند. همچنین می‌تواند سلامت پوست، استخوان‌ها، دندان‌ها و لثه‌ها را بهبود بخشد، همچنین قلب را تقویت کرده و قدرت و انعطاف پذیری ماهیچه‌ها را افزایش دهد. رژیم غذایی سالم می‌تواند به کنترل افزایش وزن و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان کمک کند.

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که برخی غذاها ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌ام اس را کاهش داده یا پیشرفت ناتوانی را کند کنند، اما محققان هنوز ارتباط مستقیمی بین رژیم غذایی و ام اس ایجاد نکرده‌اند.

در اینجا چند راهنمای کلی در مورد غذاهایی که باید بخورید و از آنهایی که به عنوان بیمار MS باید از آنها اجتناب کنید، اشاره شده است. مهم است که قبل از ایجاد تغییرات اساسی در رژیم غذایی، با پزشک خود مشورت کنید.

میوه‌ها و سبزیجات

چندین مطالعه نشان داده است که خوردن میوه و سبزیجات بیشتر ممکن است به کاهش علائم مانند خستگی، درد و افسردگی کمک کند.

میوه‌ها و سبزیجات حاوی تنوع وسیع و غلظت نسبتاً بالایی از آنتی اکسیدان ها هستند. آنتی اکسیدان ها می‌توانند به کاهش تشکیل مولکول‌هایی به نام رادیکال‌های آزاد که باعث آسیب به بافت‌های بدن می‌شوند، کمک کنند.

انجمن ملی MS مصرف پنج وعده در روز میوه و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان را توصیه می‌کند. خوردن میوه‌ها و سبزیجات در رنگهای مختلف تا حد امکان و گاهی اوقات “خوردن رنگین کمان” نامیده می‌شود، می‌تواند به افزایش تعداد آنتی اکسیدان ها و سایر مواد مغذی در بدن شما کمک کند.

ویتامین C و ویتامین E برخی از انواع آنتی اکسیدان ها هستند.

غذاهای گیاهی غنی از ویتامین C عبارتند از کلم بروکلی، کلم بروکسل، سیب زمینی شیرین، توت فرنگی، سبزیجات برگ دار، مرکبات مانند پرتقال، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای.

ویتامین E در سبزیجات برگ دار، فلفل، آووکادو و مغزها و دانه‌ها مانند بادام و تخمه آفتابگردان وجود دارد.

میوه‌ها و سبزیجات نیز ممکن است برای کاهش وزن و کنترل آن مفید باشند. از آنجا که سرشار از مواد مغذی و فیبر هستند، می‌توانند به کاهش هوس کمک کرده و به شما کمک کنند تا مدت بیشتری احساس سیری کنید. در عین حال، کالری آن ها بسیار کمتر است.

چربی‌ها

چربی‌های اشباع شده

چه به MS مبتلا باشید و چه نباشید، بهتر است تا حد امکان از چربی‌های اشباع شده اجتناب کنید. چربی‌های اشباع شده با مسائل متعددی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و برخی از انواع سرطان در ارتباط هستند.

برخی مطالعات همچنین نشان داده‌اند که مصرف چربی اشباع شده ممکن است با خطر عود MS و پیشرفت بیماری مرتبط باشد.

این چربی‌ها در غذاهای حیوانی مانند گوشت، تخم مرغ، شیر، پوست مرغ و پنیر یافت می‌شوند. برخی از غذاهای گیاهی مانند روغن نارگیل، روغن نخل و کره کاکائو نیز سرشار از چربی اشباع هستند.

چربی‌های ترانس

به طور کلی، از چربی‌های ترانس نیز باید اجتناب شود، زیرا هیچ فایده‌ای برای سلامتی ندارند و می‌توانند در بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی نقش داشته باشند. این چربی‌ها به طور معمول ساخته دست بشر هستند و مانند چربی‌های اشباع شده در دمای اتاق جامد هستند. به عنوان مثال می‌توان به مارگارین اشاره کرد. آن‌ها همچنین می‌توانند در غذاهای سرخ شده، کوکی‌ها و سایر غذاهای فرآوری شده یافت شوند.

چربی اشباع نشده

چربی‌های اشباع نشده معمولاً به عنوان چربی‌های “خوب” شناخته می‌شوند. برخلاف چربی‌های اشباع، ممکن است سطح کلسترول خون را کاهش داده و در نتیجه خطر بیماری قلبی یا دیابت را کاهش دهد. آن‌ها همچنین می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. دو نوع چربی اشباع نشده وجود دارد: چربی‌های اشباع نشده و چند غیر اشباع:

منابع خوب چربی‌های غیر اشباع تک شامل روغن زیتون و کانولا، آووکادو و بسیاری از انواع آجیل و دانه‌ها است.
چربی‌های غیر اشباع را می‌توان در روغن آفتابگردان و ذرت، گردو، دانه کتان و ماهی یافت.

یک نوع چربی اشباع نشده به نام اسیدهای چرب امگا 3 که معمولاً در ماهی یافت می‌شود، در MS مورد مطالعه قرار گرفته است. یک مطالعه نشان داد که رژیم غذایی غنی از ماهی به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ام اس کمک می‌کند، در حالی که مطالعه دیگری نشان داد که مصرف روزانه مکمل‌های امگا 3 هیچ تاثیری بر فعالیت بیماری‌ها ندارد. این تفاوت‌ها می‌تواند به دلیل منبع امگا 3 غذا در مقابل مکمل ها باشد، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

انجمن ملی MS توصیه می‌کند در مورد مکمل امگا 3 احتیاط کنید، زیرا تداخل آن با برخی از داروها به طور کامل مطالعه نشده است و ممکن است اثربخشی آنها را کاهش دهد. قبل از شروع هرگونه مکمل از جمله امگا 3، با پزشک خود مشورت کنید.

نقش پروتئین‌ها برای تغذیه در بیماری ام اس

به طور کلی، شما باید منابع پروتئینی را به منابع کم چرب اشباع مانند گوشت بدون چربی و ماهی محدود کنید.

گوشت قرمز، مرغ و گوشت‌های فرآوری شده مانند کالباس، سوسیس و بیکن ممکن است خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. از آنجا که بیماران MS ممکن است در معرض بیماری قلبی باشند، باید مصرف این گوشت‌ها را محدود کنید.

ممکن است بخواهید منابع پروتئینی گیاهی مانند توفو و لوبیا را در نظر بگیرید، زیرا حاوی چربی‌های اشباع نشده و فیبر بیشتری نسبت به گوشت، مرغ و ماهی هستند.

لبنیات

برخی شواهد نشان می‌دهد که بیماران MS باید از محصولات لبنی، به ویژه از شیر گاو اجتناب کنند، زیرا مصرف آنها ممکن است فعالیت بیماری را افزایش دهد.

دو ایده در مورد چگونگی کمک شیر به توسعه MS ارائه شده است. یکی این است که بوتیروفیلین، پروتئین شیر گاو می‌تواند باعث ایجاد مقاومت بدن در برابر آنتی بادی شود. این آنتی بادی‌ها همچنین می‌توانند پروتئینی با شکل مشابه به نام گلیکوپروتئین میلین الیگودندروسیت را که در سلول‌های عصبی یافت می‌شود تشخیص داده و منجر به آسیب آنها شود. نظریه دیگر این است که کلسیم موجود در لبنیات ممکن است تولید فرم فعال ویتامین D را در بدن کاهش دهد.

محصولات لبنی پرچرب نیز اغلب دارای چربی اشباع بالایی هستند که باید به عنوان بخشی از رژیم غذایی سالم از آنها اجتناب کرد.

چندین جایگزین برای محصولات لبنی در دسترس است مانند مواردی که از سویا، بادام، جو دوسر و شاهدانه تهیه شده است.

قند

برای افرادی که خستگی را تجربه می‌کنند، اغلب وسوسه کننده است که به شکر روی آورند. با این حال، در حالی که غذاهای شیرین ممکن است باعث افزایش سریع انرژی شوند، اغلب منجر به از بین رفتن انرژی می‌شوند و در نهایت ممکن است خستگی را افزایش دهند.

شکر همچنین میزان کالری مصرفی را افزایش می‌دهد و می‌تواند در افزایش وزن مؤثر باشد. سقوط انرژی ممکن است شما را وادار به خوردن غذاهای شیرین کند تا دوباره سطح قند خون خود را افزایش دهید.

شیرین کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام می‌توانند مثانه را تحریک کرده و مشکلاتی را ایجاد کنند، بنابراین باید از این موارد نیز اجتناب کنید.

نمک

مردم باید مقدار نمک مصرفی خود را کاهش دهند زیرا می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا شود. شما باید سعی کنید مصرف غذاهای فرآوری شده و بسته بندی شده خود را محدود کنید زیرا این غذاها اغلب دارای نمک بالایی هستند. فست فودها و غذاهای رستوران‌ها اغلب حاوی مقدار زیادی نمک نیز هستند.

نوشیدنی‌ها

آب

نوشیدن آب کافی برای بیماران مبتلا به ام اس مانند افراد عادی مهم است. آب لازم برای بسیاری از توابع ضروری در بدن از جمله هضم، عملکرد مغز، تنظیم درجه حرارت بدن و حرکت خون و مواد مغذی است. در صورت عدم دریافت آب کافی، بیماران MS ممکن است دچار خستگی و مشکل در تفکر شوند. نیازهای مصرف آب ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.

الکل

برای افراد مبتلا به ام اس، الکل می‌تواند مشکلات مربوط به تعادل و هماهنگی را بدتر کند. نوشیدن زیاد الکل همچنین می‌تواند علائم اضطراب یا افسردگی را تشدید کند و همچنین بر خستگی تأثیر منفی بگذارد.

یک مطالعه همچنین نشان داده است که مصرف الکل، سوء استفاده و وابستگی ممکن است با افزایش خطر ابتلا به MS مرتبط باشد.

ویتامین دی

چند مطالعات نشان می‌دهد که ویتامین D ممکن است اثر محافظتی در برابر خطر MS فراهم ‌کند. با این حال، یک مطالعه بر روی موش در سال 2020 نشان داد که ویتامین D در دوزهای بالا در واقع می‌تواند در پیشرفت بیماری نقش داشته باشد.

ویتامین D به طور طبیعی در غذاهایی مانند ماهی، قارچ یا غذاهای غنی شده مانند شیر گاو یا سویا، آب پرتقال، بلغور جو دوسر و برخی غلات یافت می‌شود.

تحقیقات در مورد تأثیر ویتامین D بر بیماری MS ادامه دارد. برای تعیین سطح ایمن مصرف، قبل از شروع هرگونه مکمل ویتامین D باید با پزشک خود مشورت کنید.

رژیم های مخصوص ام اس

رژیم‌های غذایی متعددی به طور خاص به کاهش سرعت پیشرفت و جلوگیری از شیوع بیماری‌ام اس کمک می‌کنند. این رژیم ها شامل رژیم سوانک و تغییرات رژیم والس می‌شوند. این رژیم‌ها در جامعه افراد مبتلا به ام اس رایج است.

رژیم سوانک

رژیم غذایی سوانک که توسط دکتر سوانک نوشته شده است، رژیم کم چرب برای MS، الگوی تغذیه چربی کم اشباع شده است که توصیه‌های آن عبارت اند از:

از غذاهای فرآوری شده که حاوی چربی اشباع یا روغن هیدروژنه هستند خودداری کنید.
محدود کردن چربی اشباع شده به 15 گرم در روز
بیش از 20 تا 50 گرم در روز چربی‌های اشباع نشده مصرف کنید.
از مصرف گوشت قرمز به مدت 1 سال خودداری کنید، سپس گوشت قرمز را به 85 گرم در هفته محدود کنید.
از خوردن پرندگان دارای گوشت تیره خودداری کنید و ماهی‌های چرب را به 50 گرم در روز محدود کنید.
فقط لبنیات با چربی 1 یا کمتر را انتخاب کنید.
از خوردن زرده تخم مرغ خودداری کنید.
به اندازه دلخواه میوه و سبزیجات مصرف کنید.
از خوردن نان‌های سبوس دار، برنج و پاستا لذت ببرید.
روزانه آجیل و دانه‌ها را میل کنید
روزانه 1 قاشق چایخوری روغن کبد ماهی و مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی مصرف کنید.

تحقیقات در مورد تأثیر رژیم سوانک محدود به مجموعه‌ای از گزارشات است که دکتر سوانک منتشر کرده است. این گزارش‌ها گروهی از افراد مبتلا به RRMS را دنبال می‌کنند که به مدت 50 سال رژیم کم چربی سوانک را رعایت کردند. دکتر سوانک افراد را از نظر رعایت رژیم غذایی، فراوانی و شدت حملات MS و وضعیت عملکرد، استفاده از ویلچر، توانایی راه رفتن و توانایی کار ارزیابی کرد.

کسانی که رژیم را رعایت می‌کردند و 20 گرم چربی یا کمتر مصرف می‌کردند، در مقایسه با افرادی که بیشتر از 20 گرم چربی مصرف می‌کردند، تشدید کمتر و شدیدتری در ارتباط با بیماری MS داشتند. افرادی که وضعیت عملکرد پایین‌تری در ابتدای دوره مشاهده داشتند یا در مرحله پیشرونده MS بودند، حتی اگر از رژیم غذایی سوانک پیروی می‌کردند، با کاهش مداوم علائم روبرو بودند.

در حالی که مطالعات بر روی رژیم سوانک دارای مدت زمان پیگیری طولانی بود، آن‌ها کارآزمایی های تصادفی کنترل شده نبودند و در معرض اشکال مختلف سوگیری قرار گرفتند. برای تعیین اینکه آیا رژیم سوانک می‌تواند به بهبود علائم یا به تأخیر انداختن پیشرفت ام اس کمک کند، مطالعات بزرگتر و با طراحی بهتر مورد نیاز است.

رژیم والس

دکترتری والز در سال 2008 رژیم اصلاح شده والس پارینه سنگی را برای مدیریت MS توسعه داد.

رژیم والس یک نسخه از رژیم پارینه سنگی (پالئو) است که به شما توصیه می‌کند گوشت، ماهی، تخم مرغ، سبزیجات، میوه‌ها، آجیل، دانه‌ها، گیاهان، ادویه‌ها، چربی‌های سالم و روغن‌ها را بخورید و از غذاهای فرآوری شده، شکر، غلات، بیشتر محصولات لبنی، حبوبات، شیرین کننده‌های مصنوعی، روغن‌های گیاهی، مارگارین و چربی‌های ترانس اجتناب کنید.

رژیم اصلاح شده Paleo Wahls توصیه‌های زیر را ارائه می‌دهد:

روزانه نه فنجان میوه و سبزیجات بخورید. هر کدام سه فنجان شامل سبزیجات برگ سبز، سبزیجات غنی از گوگرد و میوه‌ها یا سبزیجات با رنگ تیره
بر مصرف جلبک دریایی، جلبک و مخمر تغذیه‌ای تأکید کنید
وعده‌های محدود غلات و حبوبات بدون گلوتن مصرف کنید
از تخم مرغ اجتناب کنید
مصرف گوشت و ماهی کمتری نسبت به رژیم پالئو دارد

در یک کارآزمایی کوچک تصادفی و کنترل شده، 17 فرد مبتلا به RRMS که به مدت سه ماه رژیم والس را دنبال کردند، در مقایسه با افرادی که رژیم معمول خود را ادامه دادند، کیفیت زندگی بهتر و خستگی کمتری را تجربه کردند.

مطالعات بیشتری برای ارزیابی اثربخشی رژیم غذایی اصلاح شده پالئو والس مورد نیاز است.

دکتر والز رژیم غذایی والس را در سال 2015 توسعه داد و مشخص کرد که توصیه می‌کند از همه غلات از جمله آنهایی که فاقد گلوتن هستند مثل حبوبات و رژیم غذایی شامل گوجه فرنگی، سیب زمینی سفید، بادمجان، فلفل و ادویه‌های دانه‌ای برای کاهش لکتین در بدن خودداری کنید.

همچنین توصیه می‌شود از مصرف لبنیات خودداری کنید و مصرف نامحدود چربی اشباع شده را نیز امکان پذیر می‌کند. رژیم حذف والس مانند رژیم غذایی اصلاح شده والس پارینه سنگی، حداقل 9 فنجان میوه و سبزیجات روزانه و همچنین جلبک دریایی، مخمر تغذیه‌ای و غذاهای تخمیر شده را توصیه می‌کند.

در حالی که در حال حاضر یک مطالعه مقایسه تأثیر رژیم‌های حذف سوانک و والز بر خستگی و کیفیت زندگی مرتبط با بیماری‌ام اس در حال انجام است، هیچ تحقیقی در مورد اثر رژیم حذف والس در دسترس نیست.

توجه به این نکته ضروری است که رژیم‌هایی که گروه‌های غذایی کامل را حذف می‌کنند، احتمال نارسایی تغذیه‌ای را افزایش می‌دهند. با این حال، مصرف مکمل‌ها در این رژیم‌ها می‌تواند به کاهش خطر کمبود تغذیه کمک کند.

نکات دیگر برای بهبود MS

علاوه بر دستورالعمل‌های رژیم غذایی بالا، افراد مبتلا به ام اس ممکن است بخواهند نکات زیر را برای کمک به مدیریت علائم خود در نظر بگیرند.

مطمئن شوید که به اندازه کافی غذا می‌خورید

خوردن کالری بسیار کم می‌تواند باعث خستگی شود.

وعده‌های غذایی خود را از قبل آماده کنید

اگر وقت دارید، وعده‌های غذایی آماده می‌توانند به شما کمک کنند تا بعداً در مصرف انرژی صرفه جویی کنید. اگر اغلب خسته هستید، اینکار می‌تواند مفید باشد.

آشپزخانه خود را مرتب کنید

غذا، ظروف و سایر تجهیزات را در مناطقی قرار دهید که تمیز کردن آنها برای شما آسان است. این به شما کمک می‌کند تا در مصرف انرژی صرفه جویی کنید.

برخی وسایل “آماده استفاده” را امتحان کنید

مثلا خرید میوه و سبزیجات خرد شده می‌تواند به شما در کاهش چند دقیقه زمان پخت و پخت ساده‌تر کمک کند.

نوشیدنی‌های غلیظ‌تر تهیه کنید

اگر در بلعیدن مشکل دارید، مصرف نوشیدنی‌های غلیظ‌تر مانند اسموتی غنی از مواد مغذی ممکن است آسان‌تر باشد.

غذاهای نرم ممکن است کمک کنند

اگر جویدن زیاد باعث خستگی شما می‌شود، غذاهای نرم‌تری مانند ماهی پخته، موز، آووکادو و سبزیجات پخته را انتخاب کنید.

غذاهای ترد را محدود کنید

اگر در بلعیدن مشکل دارید یا اغلب غذا در گلوی شما می پرد، غذاهای خرد شده مانند نان تست و کراکر را محدود کنید.

به دنبال کمک باشید

حتی اگر از درخواست کمک خوشتان نمی‌آید، کمک گرفتن از دیگران در کارهای کوچک مانند تهیه غذا، نظافت یا چیدن میز می‌تواند به رفع خستگی شما کمک کند.

فعال بمانید

اگرچه ورزش می‌تواند باعث ایجاد خستگی در فرد مبتلا به ام اس شود، اما برای کمک به دستیابی و مدیریت سلامت مطلوب و وزن متوسط بسیار مهم است. همچنین برای جلوگیری از پوکی استخوان که بیشتر در افراد مبتلا به ام اس شایع است، مهم است.

اگر نگرانی‌های دیگری در رابطه با بیماری MS دارید که در بالا به آنها پرداخته نشده است، مهم است که به تیم مراقبت‌های بهداشتی خود اطلاع دهید. آن‌ها می‌توانند نکات شخصی را برای کمک به شما در مدیریت بهتر علائم ارائه دهند.

کلام آخر

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خود ایمنی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد.

هیچ دستورالعمل رسمی غذایی برای تغذیه در بیماری‌ ام اس وجود ندارد. با این حال، ایجاد برخی تغییرات در رژیم غذایی ممکن است به تسکین علائم شایع MS، مانند یبوست و خستگی و همچنین بهبود کیفیت کلی زندگی کمک کند.

تغییرات رژیم غذایی که ممکن است شامل مصرف بیشتر غلات، ماهی و غذاهای گیاهی باشد.

علاوه بر این، اجتناب از غذاهای کم مواد مغذی ممکن است به مدیریت علائم MS و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند.

توصیه می‌شود افراد مبتلا به ام اس از خوردن برخی غذاها از جمله گوشت فرآوری شده، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، غذاهای فوری، چربی‌های ترانس و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنند.