جراحی بای پس معده که به آن جراحی کنارگذاری معده نیز می‌گویند، نوعی جراحی برای چاقی (کاهش وزن) است که در آن قسمتی از معده بیمار جدا می‌شود و به معده به شکل یک کیسه کوچک در می‌آید. این جراحی مزایای زیادی دارد از جمله بهبودی (یا حتی برگشت کامل سلامت) برخی بیماری‌ها مانند فشار خون بالا و دیابت. گفته می‌شود که جراحی بای پس معده یک “درمان” یا یک راه حل جادویی برای درمان چاقی نیست. پس از جراحی، بیماران برای حفظ کاهش وزن خود می‌بایست به صورت مادام‌العمر از رژیم غذایی سالم استفاده کرده و ورزش کنند.
مزایای جراحی بای پس معده
برخی از مزایای جراحی بای پس معده در زیر شرح داده شده است:
- میزان وزنی که بیماران پس از جراحی از دست می‌دهند اغلب قابل توجه است. کاهش وزن منجر به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی می‌شود. خطر مرگ ناشی از چاقی نیز پس از عمل بای پس معده تقریباً تا 40٪ کاهش می‌یابد.
- چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 می‌شود. این خطر معمولاً با میزان کاهش وزنی که می‌توان پس از عمل بای پس معده به دست آورد، کم می‌شود.
- خطر ابتلا به چربی خون (کلسترول خون بالا و تری‌گلیسیرید) نیز کم می‌شود.
- بیماری آپنه انسدادی خواب و اختلال در خواب از دیگر عوارض شایعی است که اغلب پس از جراحی بای پس معده برطرف می‌شود.
- مشکل رفلاکس معده ممکن است پس از جراحی بای پس معده برطرف شود.
- کمردرد، مشکلات زانو و درد مفاصل همراه با کاهش اضافه وزن بدن نیز ممکن است بهبود یابند.
- خطر ابتلا به بیماری ترومبوآمبولی وریدی کاهش می‌یابد.
همچنین بخوانید: چگونه برای جراحی بای پس معده آماده شویم؟!
معایب جراحی بای پس معده
- تغییر دائمی در آناتومی بدن شما
- تا آخر عمر مصرف برخی از غذاها محدود می‌شود
جراحی‌هایی که ممکن است در آینده نیاز به انجام باشد
با وجود این که جراحی بای پس معده به عنوان یک عمل جراحی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما در صورت بروز برخی عوارض بعد از عمل، ممکن است نیاز به انجام برخی از جراحی‌ها باشد. نمونه‌هایی از این عوارض عبارتند از:
- تشکیل زخم حاشیه‌ای: زخم حاشیه‌ای مانند زخم معده است. ممکن است در نزدیکی محلی که کیسه معده و روده کوچک در حین بای پس معده به هم متصل شده‌اند چنین زخمی به وجود بیاید. در صورت سوراخ شدن زخم (ایجاد سوراخ در روده)، یا اگر بیمار با وجود مداوا همچنان درد یا خونریزی مداوم داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی مجدد باشد.
- تشکیل فتق شکافی: نام دیگر آن فتق برشی است و ممکن است پس از بای پس معده ایجاد شود. اگر بیمار درد شدیدی احساس کند یا روده کوچک او مسدود شود، ممکن است نیاز فوری به جراحی باشد.
سندرم دامپینگ دیررس: سندرم دامپینگ هنگامی اتفاق می‌افتد که غذا به سرعت از معده به سمت روده کوچک حرکت می‌کند و باعث حالت تهوع و گرفتگی شکم می‌شود. این علائم با تغییر در رژیم غذایی و دارو بهتر نمی‌شوند بنابراین احتمالا نیاز به جراحی مجدد و بازگرداندن معده به حالت اولیه باشد.
یکی از مشکلات دیگری که نشان می‌دهد بیمار می‌بایست مجدد جراحی کند (جراحی ترمیمی چاقی) این است که بیمار نتواند وزن خود را کاهش دهد. این عارضه نادر است و معمولاً به دلیل داشتن عادات غذایی نامناسب پس از جراحی اتفاق می‌افتد.
مشکل دیگری که برای آن نیاز به جراحی مجدد می‌باشد این است که وزن بیمار مجدد 20 درصد افزایش پیدا کند. دلیل این برگشت وزن ممکن است عوامل زیر باشد:
- عدم رعایت رژیم غذایی سالم و تغییر ندادن سبک زندگی پس از جراحی
- به وجود آمدن فیستول معده، که دلیل آن ایجاد یک راه ارتباطی بین کیسه جدید معده و باقی مانده معده قدیمی است
- کشیده و بزرگ شدن کیسه جدید معده
- گسترش ارتباط بین کیسه معده و روده‌های باریک
همچنین بخوانید: جراحی های لاغری و معایب آن ها
پس از کاهش وزن از طریق جراحی بای پس معده، به دلیل شل شدن بیش از حد پوست، بیماران ممکن است برای برداشتن پوست اضافه جراحی کنند.
کنترل سبک زندگی
پس از جراحی بای پس معده با لاپاراسکوپی، تقریباً 80 درصد بیماران بیش از 70 درصد از اضافه وزن خود را طی دو سال از دست می‌دهند. به منظور حفظ این وزن، باید سبک زندگی خود را تغییر داده و برخی مواردی را که در زیر بیان شده‌اند رعایت کنند.
درست خوردن و آشامیدن
روزهای ابتدایی پس از جراحی، به بیماران یک رژیم غذایی کاملا مایع همراه با نوشیدنی‌های پروتئینی داده می‌شود. معمولاً این رژیم را به مدت حدوداً دو هفته یا تا اولین بازدید مجدد پزشک می‌بایست ادامه دهند. پس از آن، یک رژیم غذایی نرم و در نهایت یک رژیم غذایی حاوی مواد غذایی که می‌بایست به طور منظم مصرف کنند به آنها داده می‌شود. در این مدت لازم است که بیماران مصرف مایعات را ادامه دهند.
برخی از دستورالعمل‌های مربوط به خوردن غذا که بیمار می‌بایست به صورت مادام العمر رعایت کند شامل موارد زیر است:
- گنجاندن پروتئین در هر وعده غذایی برای تامین نیاز روزانه بدن که حدود 60 گرم می‌شود. مصرف یک نوشیدنی پروتئینی یا یک غذای کم‌کالری پروتئینی (مثلاً پنیر کم‌چرب) در بین وعده‌های غذایی ممکن است برای برطرف کردن این نیاز لازم باشد.
- زمان سیر شدن، دست از غذا خوردن برداشته شود.
- حداقل 30 دقیقه قبل و بعد از غذا چیزی ننوشید.
- برای جلوگیری از کمبود آب بدن، به مقدار کافی در طول روز بنوشید.
- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار (حباب گاز می‌تواند باعث کشش معده شود) و غذاهای سرشار از قند یا چربی پرهیز شود.
- به صورت روزانه یک مولتی ویتامین دارای کلسیم، ویتامین D، آهن، ویتامین C و ویتامین B12 مصرف شود.
ورزش منظم
پس از جراحی، ورزش منظم (پنج تا هفت روز در هفته) برای چربی سوزی، حفظ قدرت عضلات، کنترل اشتها و کاهش استرس ضروری است. بیماران می‌توانند برای یافتن فعالیت‌های طولانی مدت لذتبخش مانند پیاده‌روی، شنا یا رقص، از یک مربی تناسب‌اندام یا فیزیوتراپیست کمک بگیرند.
به یک گروه حامی بپیوندید
جهت کمک به بیماران برای کنار آمدن با شرایط پس از جراحی، گروه‌های پشتیبانی بسیاری هستند که برنامه‌هایی را پس از جراحی ارائه می‌کنند. پیوستن به یکی از این گروه‌ها (چه به صورت حضوری و چه به صورت آنلاین) می‌تواند به بیماران کمک کند تا به عادات جدید زندگی خود (که ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسند، اما در نهایت به مرور زمان تبدیل به عادت شوند) متعهد بمانند. در صورت بروز سوال یا نگرانی، این گروه‌های پشتیبانی می‌توانند از نظر عاطفی بیمار را حمایت کرده و همچنین برای یافتن پاسخ و رفع نگرانی مشاوره‌های تخصصی ارائه دهند.
ملاقات دکتر خود به طور منظم
حتی پس از بهبودی از عمل جراحی، مهم است که بیماران به طور منظم (طبق معمول هر سه ماه، شش ماه و سپس سالانه) با جراح متخصص و پزشک مراقبت‌های اولیه خود در ارتباط باشند.
هدف از این ملاقات‌ها این است که:
- عوارض طولانی مدتی که ممکن است پس از جراحی به وجود بیایند زیر نظر گرفته شوند.
- از طریق آزمایش خون (حداقل هر شش ماه)، کمبود مواد غذایی مشخص شود.
- شرایط کلی بیمار ارزیابی شده و در صورت لزوم دارو تجویز شود.
نتیجه‌گیری
از نظر بسیاری از بیماران، جراحی بای پس معده شروع یک زندگی جدید می‌باشد که سال‌ها است آرزوی آن را داشتند. با وجود این که جراحی راه مطمئنی برای کاهش وزن به میزان قابل توجه است، اما این تنها اولین قدم است. بیماران باید فعال بوده و مراقب شرایط بعد از عمل و عادات روزمره خود باشند.
