حافظه کوتاه مدت
حافظه کوتاه مدت به اطلاعاتی اطلاق می شود که افراد می توانند بلافاصله پس از دریافت آن برای مدت کوتاهی به خاطر بسپارند.افراد مبتلا به از دست دادن حافظه کوتاه مدت در به خاطر سپردن اطلاعاتی که به تازگی دریافت کرده اند مشکل دارند. شرایط جسمی و روانی متعددی می تواند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شود و درمان به علت آن بستگی دارد.
حافظه کوتاه مدت چیست؟
حافظه کوتاه مدت که به عنوان حافظه اولیه یا فعال نیز شناخته می شود، ظرفیت ذخیره مقدار کمی اطلاعات در ذهن و در دسترس نگه داشتن آنها برای مدت کوتاهی است. بیشتر اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت نگهداری می شوند، تقریباً 20 تا 30 ثانیه ذخیره می شوند، اما اگر از تمرین یا نگهداری فعال اطلاعات جلوگیری شود، می تواند فقط چند ثانیه طول بکشد. برخی از اطلاعات می‌توانند تا یک دقیقه در حافظه کوتاه‌مدت باقی بمانند، اما بیشتر اطلاعات به‌طور خودبه‌خودی وخیلی سریع تحلیل می‌روند، مگر اینکه از استراتژی‌های تمرینی مانند بیان اطلاعات با صدای بلند یا تکرار ذهنی آنها استفاده شود.با این حال، اطلاعات موجود در حافظه کوتاه مدت نیز بسیار مستعد تداخل هستند. هر اطلاعات جدیدی که وارد حافظه کوتاه مدت شود به سرعت اطلاعات قدیمی را جابجا می کند. موارد مشابه در محیط نیز می توانند با خاطرات کوتاه مدت تداخل داشته باشند.
از دست دادن حافظه کوتاه مدت
از دست دادن حافظه کوتاه مدت یا اختلال حافظه کوتاه مدت زمانی است که شخصی نمی تواند اطلاعات را در کوتاه مدت حفظ کند یا اطلاعاتی را که به تازگی دریافت کرده است فراموش می کند. فراموش کردن متناوب اطلاعات جدید تقریباً برای همه اتفاق می افتد. اگر کسی کاملاً توجه نداشته باشد، حواسش پرت باشد یا تلاشی برای به خاطر سپردن اطلاعات انجام ندهد، فراموش کردن اطلاعات جدید به راحتی ایجاد می شود.فراموشی خفیف نیز بخشی از پیری است. گفته می‌شود، وقتی فردی اطلاعات مهم را به‌طور مکرر فراموش می‌کند تا اینکه در توانایی او در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند، ممکن است دچار از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت مرتبط با یک بیماری خاص شود. برخی از علائم رایج از دست دادن حافظه کوتاه مدت عبارتند از:
- پرسیدن نام، سؤالات مشابه یا اطلاعات یکسان به طور مکرر از کسی
- گیج شدن در مورد کاری که انجام می دهند، با چه کسی هستند و چه ساعتی یا روزی است
- در به خاطر سپردن یا درک اطلاعاتی که به تازگی دریافت کرده اند، مانند دستورالعمل ها یا مراحل یک دستور غذا، مشکل دارند
- فراموش کردن تجربیات یا رویدادهای اخیر
- فراموش کردن جایی که آنها چیزها را قرار داده اند
- فراموش کردن چیزی که اخیراً در رادیو شنیده یا در تلویزیون دیده اند
علل از دست دادن حافظه کوتاه مدت
فهرست طولانی از عوامل و شرایط مختلف می تواند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شود.
افزایش سن
با افزایش سن، تغییرات در مغز به آرامی ایجاد می شود که می تواند فرد را فراموشکارتر از قبل کند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که از دست دادن حافظه بخش اجتناب‌ناپذیر پیری نیست و با بالا رفتن سن، مغز می‌تواند توانایی ایجاد سلول‌های مغزی جدید و ایجاد اتصالات عصبی جدید را حفظ کند.
بیماری های عصبی
بیماری های عصبی باعث از بین رفتن عملکرد اعصاب مغز و سیستم عصبی محیطی شده و به مرور زمان از بین می روند. بسیاری از بیماری های عصبی می توانند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شوند. برخی از شایع ترین بیماری های عصبی مرتبط با از دست دادن حافظه کوتاه مدت عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- بیماری هانتینگتون
- بیماری پارکینسون
- فراموشی پیشانی گیجگاهی
- زوال عقلی با اجسام لویی
- زوال عقل عروقی
آسیب به سر
بسیاری از انواع آسیب ها می توانند به سلول های مغز آسیب برسانند و به طور بالقوه باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت موقت یا دائمی شوند.
عفونت
عفونت مزمن یا شدید در مغز و سایر قسمت های بدن می تواند باعث از دست دادن حافظه شود. به عنوان مثال می توان به HIV و انسفالیت اشاره کرد.
تومورها
تومورها، اعم از سرطانی یا خوش خیم، و همچنین سایر رشدهای غیرطبیعی روی مغز، به طور بالقوه می توانند در عملکرد مغز اختلال ایجاد کنند و بر حافظه کوتاه مدت تأثیر بگذارند.
سکته مغزی یا حمله قلبی
سکته مغزی یا حمله قلبی می تواند با محروم کردن مغز از اکسیژن باعث آسیب مغزی شود.
داروها
بسیاری از داروهایی که بر عملکرد مغز تأثیر می گذارند می توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث از دست دادن موقت حافظه شوند. برخی از داروهایی که معمولاً با مشکلات حافظه مرتبط هستند عبارتند از:
- داروهای کلسترول
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
- مسکن ها
- داروهای فشار خون بالا
- داروهای پارکینسون
- داروهای آرام بخش یا خواب آور
- داروهای بی اختیاری ادرار
- آنتی هیستامین ها
کم خوابی
نداشتن خواب کافی می تواند عملکرد مغز را مختل کند و منجر به از دست دادن موقت حافظه کوتاه مدت شود.
درد مزمن
چندین بیماری که باعث درد مزمن می شوند، مانند برخی از انواع آرتریت، می توانند باعث ایجاد یک سری مشکلات شناختی شوند که در مجموع به نام مه مغزی شناخته می شوند. افراد مبتلا به مه مغزی معمولاً فراموشکارتر هستند، در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید مشکل دارند و در بازیابی صحیح خاطرات دچار مشکل می شوند.
صرع
صرع می‌تواند پردازش اطلاعات، شکل‌دهی و ذخیره‌سازی خاطرات و یادآوری اطلاعات را دشوارتر کند.
سایر شرایط
چندین بیماری دیگر می تواند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شود. علل کمتر شایع از دست دادن حافظه کوتاه مدت عبارتند از:
- کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید
- هماتوم ساب دورال
- واسکولیت مغزی
- عدم دریافت کافی اسید فولیک، ویتامین B12 یا تیامین
- کاهش بینایی یا شنوایی
درمان از دست دادن حافظه کوتاه مدت
درمان از دست دادن حافظه اولیه در درجه اول به علت آن بستگی دارد.درمان‌های رایج برای از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت بر اساس شرایط یا علت اصلی عبارتند از:
- آسیب، رشد غیرطبیعی یا آنوریسم: جراحی، داروها و گاهی اوقات درمان پس از جراحی.
- عفونت: داروهای آنتی بیوتیک، ضد ویروسی یا ضد قارچی و نظارت پزشکی.
- بیماری های تیروئید: مصرف دارو زیر نظر پزشک
- شرایط روانپزشکی مانند افسردگی: داروهای روانپزشکی مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب و همچنین درمان روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری .
- عوارض جانبی دارو: در مورد قطع دارو یا کاهش دوز با پزشک مشورت کنید.
- مصرف الکل یا مواد مخدر: در مورد کاهش یا توقف مصرف الکل یا مواد مخدر که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد با پزشک صحبت کنید.
- کمبود خواب: به اندازه کافی بخوابید و از برنامه دقیق خواب پیروی کنید.
- استرس شدید: فعالیت های کاهش استرس یا مدیریت استرس مانند یوگا، تنفس کنترل شده، ورزش یا مدیتیشن را تمرین کنید.
- کمبود ویتامین: از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. مصرف مکمل ها را در نظر بگیرید.
- صرع: با پزشک در مورد داروهای ضد تشنج صحبت کنید.
- انواع آرتریت: داروهای ضد درد و عوامل سبک زندگی، مانند خواب کافی و ورزش.
- کاهش بینایی یا شنوایی: از عینک طبی یا سمعک استفاده کنید.
زوال عقل ناشی از شرایط عصبی غیرقابل برگشت، مانند بیماری آلزایمر، بیماری هانتینگتون، یا بیماری پارکینسون، به جای درمان به امید بازیابی از دست دادن حافظه، به مدیریت پزشکی و شیوه زندگی نیاز دارد.
تمرینات و راهکارهایی برای بهبود حافظه کوتاه مدت
فعالیت هایی وجود دارد که افراد می توانند برای مدیریت از دست دادن حافظه کوتاه مدت انجام دهند و در برخی موارد حتی به بهبود حافظه کوتاه مدت کمک کنند. نکاتی برای مدیریت از دست دادن حافظه کوتاه مدت شامل موارد زیر است:
- یک برنامه روزانه تنظیم و دنبال کنید.
- فهرستی از کارها تهیه کنید، وظایف را برنامه ریزی کنید و از ابزارهای یادآوری مانند یادداشت ها، تقویم ها و هشدارها یا آلارم های تلفن استفاده کنید.
- وسایل مهم مانند تلفن، کلید، عینک و کیف پول را در مکان مشخص قرار دهید
- سعی کنید یک مهارت جدید یاد بگیرید یا کارهایی را انجام دهید که مغز را به چالش می کشد، مانند پازل یا بازی های حافظه.
- در فعالیت هایی شرکت کنید که مغز را درگیر نگه می دارد، مانند معاشرت، کار داوطلبانه، یا درگیر شدن در باشگاه ها یا گروه ها.
- با خانواده و دوستان در ارتباط باشید.
- مصرف الکل را محدود کنید.
- به اندازه کافی ورزش کنید.
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
- برنامه خواب داشته باشید
- فشار خون بالا را کنترل کنید
- در صورت بروز افسردگی به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
- سعی کنید شلوغی یا وسایل اضافی در اطراف خانه یا محیط را کاهش دهید.
کلام پایانی
حافظه کوتاه مدت توانایی فرد برای به خاطر سپردن مقادیر کمی از اطلاعات برای مدت کوتاهی است.از دست دادن حافظه کوتاه مدت گاهی اوقات بخشی ازروند پیری است، اما می تواند نشانه ای از چندین وضعیت سلامت روانی و جسمی باشد.هنگامی که از دست دادن حافظه کوتاه مدت با عملکرد روزانه یا کیفیت زندگی تداخل می کند، افراد باید با پزشک تماس بگیرند، به خصوص اگر از دست دادن حافظه مکرر یا شدید شود.
منابع مقاله
https://www.medicalnewstoday.com/articles/short-term-memory#summary
https://www.verywellmind.com/what-is-short-term-memory-2795348
