رژیم غذایی فودمپ (FODMAPs) برای کنترل سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از بیماری های شایع گوارشی است که روده بزرگ را درگیر می کند. علت دقیقی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما مصرف بعضی از غذاها و استرس منجر به تشدید بیماری می شود. علائم این سندرم شامل پیچش شکم، اسهال و نفخ است. ابتلا به IBS اثر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد دارد. IBS یک وضعیت مزمن است که نیازمند مدیریت طولانی مدت است. معمولا بیماران علائم خود را با تغییر رژیم غذایی، کاهش استرس و شیوه زندگی کنترل میکنند. موارد شدید بیماری IBS نادر بوده و نیازمند درمان‌های دارویی است. رژیم غذایی یکی از روش‌های کنترل IBS است. روش درمانی متداول، پرهیز از خوردن مواد غذایی است که علائم را تشدید میکند. رژیم غذایی دیگری که در استرالیا برای کنترل IBS تهیه شد رژیم غذایی فودمپ ( foodmap ) کم نام دارد که موفقیت آمیز بوده است.
رژیم غذایی محدود از فودمپ چیست؟
فودمپ (FODMAP) مخفف «الیگوساکاریدها، دی‌ساکاریدها، مونوساکاریدهای قابل تخمیر، و پولی‌اولها» است. این کربوهیدرات‌های با زنجیر کوتاه قابل تخمیر، در به طور معمول رژیم غذایی وجود دارند.
- الیگوساکاریدها: فروکتان‌ها و گالاکتو الیگوساکاریدها (GOS)
- دی ساکاریدها: لاکتوز
- مونوساکاریدها: فروکتوز
- پلی اولها: سوربیتول و مانیتول
محققان دریافتند که فودمپ ها مقاوم به هضم هستند و روده کوچک آنها را به خوبی جذب نمی کند. آنها مقدار مایع روده کوچک را افزایش می دهند و میزان زیادی گاز تولید میکنند که این به دلیل باکتری‌های موجود در روده است. فودمپ ها به راحتی توسط باکتری‌های روده تخمیر میشوند. افزایش مایع و گاز در روده منجر به نفخ و تغییر سرعت هضم غذا میشود. به این ترتیب علائمی مانند گاز، درد و اسهال ایجاد میشود. کاهش مصرف برخی از کربوهیدرات‌ها میتواند منجر به کاهش این علائم شود.
مطالعات نشان دادند که رژیم غذایی با فودمپ کم، علائم IBS را بهبود میبخشد. همچنین یک مطالعه نشان داد که علائم 76 درصد بیماران مبتلا به IBS پس از رعایت این برنامه‌ی غذایی، کاهش پیدا کرد.
در صورت ابتلا به IBS این غذاها را کمتر استفاده کنید
- لاکتوز
– شیر گاو، ماست، پودینگ، کاستارد، بستنی، پنیر
- فروکتوز
– میوه‌ها مانند سیب، گلابی، هلو، گیلاس، انبه، هندوانه
– شیرین کننده‌های مصنوعی و طبیعی مانند عسل و شهد گَوَن
– محصولات با میزان بالای شربت ذرت
- فروکتان
– سبزیجات مانند کنگر فرنگی، مارچوبه، کلم بروکسل (کلم فندقی)، بروکلی، چغندر، سیر و پیاز
– حبوبات مانند گندم و جو
– فیبر افزودنی مانند اینولین
- گالاکتو الیگوساکاریدها (GOS)
– نخود، عدس، محصولات لوبیا و سویا
– سبزیجات مانند کلم بروکلی
- پلی ال
– میوه ها مانند سیب، زردآلو، توت سیاه، گیلاس، شلیل، هلو، گلابی، آلو و هندوانه
– سبزیجات مانند گل کلم، قارچ و نخود فرنگی
– شیرین کننده‌ها مانند سوربیتول، مانیتول، زایلیتول، مالتیتول و ایزومالت که در آدامس بدون قند و نعنا و در شربت و قطره سرفه یافت میشوند.
این غذاها را بیشتر استفاده کنید
- لبنیات: شیر بدون لاکتوز، شیر بادام، شیر نارگیل، ماست بدون لاکتوز، پنیرهای سفت مانند فتا
- میوه‌ها: مانند موز، بلوبری، طالبی، خربزه، گریپ فروت، کیوی، لیمو، پرتقال و توت فرنگی
- سبزیجات: ساقه بامبو، جوانه لوبیا، کلم، هویج، پیازچه، خیار، بادمجان، زنجبیل، کاهو، زیتون، زردک، سیب زمینی، پیاز و شلغم
- پروتئین: گوساله، مرغ، ماهی، تخم مرغ
- دانه‌ها: (10 تا 15 عدد): بادام درختی، بادام زمینی، آجیل کاج (چلغوز) و گردو
- حبوبات: جو دوسر، سبوس جو دوسر، سبوس برنج، برنج، ذرت و آرد ذرت
توجه به این نکته ضروری است که میزان حساسیت هر فرد با دیگری متفاوت است. ممکن است شما برخی از مواد غذایی موجود در لیست فودمپ ها را تحمل کنید. به این ترتیب، فقط باید مصرف مواد غذایی مشکل ساز محدود شود نه همه آنها؛ چرا که هر ماده غذایی فوایدی برای بدن دارد. برای داشتن این رژیم غذایی با متخصص تغذیه مشورت کنید چون باید مطمئن شوید که رژیم غذایی شما سالم و بی ضرر است. پزشک در ابتدا فودمپ ها را از رژیم غذایی حذف کرده، سپس کم کم کربوهیدرات را به رژیم غذایی اضافه کرده و علائم را بررسی میکند. داشتن دفترچه غذایی و نمودار می تواند کمک کننده باشد.
منابع
https://www.health.harvard.edu/diet-and-weight-loss/a-new-diet-to-manage-irritable-bowel-syndrome
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016
https://www.healthline.com/nutrition/fodmaps-101#low-fodmap-foods
