برای آنکه بدن بتواند فعالیت های خود را انجام دهد نیاز به کالری دارد ، اگر کالری اضافه تر نیاز بدن را مصرف کنید بدن کالری اضافه را به عنوان چربی ذخیره می کند و فرد دچار اضافه وزن شده و در مرحله بعد با عدم کنترل وارد مرحله چاقی می شود. برای تخمین میزان چاقی از شاخص BMI استفاده می شود. این شاخص از نسبت وزن به قد جهت تعیین میزان اضافه وزن استفاده می کند.
چاقی بیمارگونه وضعیتی است که شاخص توده بدنی ( BMI ) فرد بالاتر از 35 باشد. این نوع چاقی مفرط باعث اختلال در عملکرد های عادی بدن مانند تنفس و راه رفتن می شود. افرادی که چاق هستند در معرض خطر بیشتری برای بیماری هایی از جمله دیابت ، فشار خون بالا ، آپنه خواب ، سنگ کیسه صفرا ، آرتروز،بیماری های قلبی و سرطان می باشند .
چاقی بیمارگونه چیست؟
چاقی بیمارگونه به چاقی گفته می شود که مقدار زیادی چربی بیش از حد در بدن ذخیره شود و فرد به سطحی از چاقی برسد که در حال رشد و افزایش می باشد. همان طور که بیان شد مقیاسی که کمک می کند تا به وسیله آن تشخیص دهید در محدوده وزن ایده آل قرار دارید BMI می باشد. تقسیم بندی BMI به این صورت است:
- وزن ایده آل : 19 تا 24.9
- اضافه وزن : 25 تا 29.9
- چاق: 30 تا 34.9
- مرحله دوم چاقی : 35 تا 39.9
- مرحله سوم چاقی : 40 یا بیشتر
در وضعیت چاقی بیمارگونه یا مفرط متخصص تغذیه یا پزشک با کمک شاخص BMI ، اندازه گیری میزان چربی بدن ، معاینه فیزیکی و پرسیدن سوالات تخصصی درصد چاقی را تشخیص داده و سعی در برطرف کردن آن می کنند در نظر داشته باشید خوشبختانه چاقی برگشت پذیر است ، ولی مهم تر از آن پیشگیری از ابتلا به آن می باشد.
عوامل خطرساز برای چاقی بیمارگونه
هر فردی با دریافت کالری اضافی، عدم فعالیت کافی و داشتن سبک زندگی ناسالم می تواند به چاقی مبتلا شود، اما بعضی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به چاقی می باشند . عواملی که به عنوان عوامل خطرساز شناخته شده است شامل:
عوامل ژنتیکی
افرادی که سابقه خانوادگی چاقی دارند ، احتمال بیشتری دارد که آنها نیز دچار چاقی شوند.
سبک زندگی نادرست
میزان و نوع غذایی که میخورید زمینه ساز اضافه وزن شما می باشد. افرادی که تغذیه نادرست دارند و سطح فعالیت پایین در آینده دچار اضافه وزن و در مرحله بعد دچار چاقی می شوند.
عوامل ذهنی
در زمانی استرس و اضطراب ، هورمون کورتیزول در بدن ترشح می شود. این هورمون باعث ذخیره چربی و در نتیجه افزایش وزن می شود.
کیفیت خواب
کمبود خواب یکی از عواملی که می تواند باعث افزایش وزن شود.
جنس مونث
بارداری یکی از عواملی است که باعث اضافه وزن زنان می شود و از دست دادن وزن اضافه شده در دوران بارداری برای بسیاری از زنان سخت می باشد. همچنین زنان در دوران یائسگی به علت کاهش ترشح استروژن در معرض چاقی می باشند.
بعضی از داروها
بسیاری از داروها باعث افزایش وزن می شوند . بنابراین باید با آگاهی از این مسئله دارو را مصرف کرد. بعضی از این داروها شامل داروهای ضد افسردگی و بتابلوکرها هستند.
سالخوردگی
با افزایش سن و به دنبال کاهش متابولیسم ممکن است دچار اضافه وزن شوید.
عوارض چاقی بیمارگونه
زمانی که نسبت چربی بدن به بافت عضله افزایش یابد فشار بر روی استخوان ها و اندام های داخلی افزایش می یابد علاوه بر آن چاقی سبب افزایش التهاب در بدن می شود . چاقی بیمارگونه می تواند باعث به وجود آمدن مشکلات و بیماری در بدن شود که در دراز مدت می توانند مشکلات جدی را به وجود آورند و یا حتی باعث مرگ شوند. بعضی از بیماری هایی که در نتیجه چاقی به وجود می آیند شامل:
دیابت نوع دو
برای تنظیم سطح قند خون نیاز به ترشح انسولین می باشد. افراد چاق نسبت به ترشح انسولین مقاوم می باشند که این امر باعث اضافه وزن می شود.
فشارخون بالا
زمانی که بدن وزن اضافه را تحمل می کند قلب به درستی نمی تواند فعالیت کند . به همین دلیل فرد دچار فشار خون می شود.
آرتروز
وزن اضافی که بر روی مفاصل به ویژه زانو وارد می شود باعث درد و التهاب می شود همچنین فشار اضافه که در اثر چاقی بر روی استخوان و عضلات کمر وارد می شود باعث درد ،التهاب و در نتیجه کاهش تحرک می شود.
آپنه خواب
رسوبات چربی که در ناحیه زبان و گردن تجمع پیدا می کنند عبور هوا را مسدود می کنند این امر کیفیت خواب را پایین آورده و سبب اختلال در آن می شود.
ریفلاکس
وزن اضافی دریچه معده را ضعیف می کند و بیش از اندازه آن را باز نگه می دارد در این صورت اسید معده وارد مری می شود. به این حالت رفلاکس می گوییم.
افسردگی
افرادی که چاق هستند با چالش های عاطفی متفاوتی روبرو هستند . بعضی از این چالش ها شامل: عدم پذیرفته شدن توسط خانواده و دوستان، عدم موفقیت در پیروی از رژیم ها و اعتماد به نفس پایین .
ناباروری
چاقی باعث ایجاد اختلال در ترشح هورمون در زوج می شود در نتیجه اختلال در باروری ایجاد می کند.
بی اختیاری ادرار
شکم بزرگ و سنگین به عضلات لگن فشار می آورد در نتیجه باعث می شود مثانه فشار بیشتری را تحمل کند در نتیجه بی اختیاری در ادرار به وجود می آید.
روش های درمانی برای چاقی بیمارگونه
تغییر شیوه زندگی
شیوه زندگی نادرست که شامل عدم داشتن فعالیت بدنی به میزان کافی و پیروی از رژیم غذایی نادرست است باعث چاقی می شود. افراد چاق با کمک کردن از متخصصین تغذیه و پیروی از یک برنامه غذایی متناسب با شرایط آنها و داشتن فعالیت های بدنی می توانند به کاهش وزن خود کمک کنند.
داروهای کاهش دهنده وزن
متخصصین تغذیه به همراه برنامه غذایی و افزایش فعالیت بدنی داروهای کاهش وزن را در بعضی از شرایط تجویز می کنند. این داروها معمولا برای افراد خیلی چاق تجویز می شود که بدنشان نسبت به برنامه غذایی مقاوم شده است. این داروها جذب چربی را کاهش می دهند یا باعث کاهش اشتها می شوند. ممکن است این داروها عوارض جانبی داشته باشند به همین دلیل حتما باید زیر نظر متخصصین تغذیه یا پزشک مصرف شوند.
جراحی های کاهش دهنده وزن
عمل های جراحی با محدود کردن مواد غذایی دریافتی یا جلوگیری از جذب مواد غذایی و بعضی از مواقع با هر دو مکانیسم باعث کاهش وزن می شوند. این جراحی ها می تواند برای سلامتی خطراتی را به همراه داشته باشند بنابراین فرد از جهت روحی باید آمادگی لازم را داشته باشد همچنین برای افرادی که استفاده می شود که به چاقی بیمارگونه دچار هستند و سلامتی آنها در معرض خطر قرار گرفته است . این جراحی ها شامل: جراحی بای پس معده، حلقه گذاری و اسلیو معده می باشد.
کلام آخر
در حقیقت با انتخاب شیوه درست می توان از اضافه وزن جلوگیری کرد. استفاده از برنامه غذایی سالم ، توجه به کالری دریافتی و داشتن فعالیت بدنی از جمله عواملی است که به کنترل وزن کمک می کند. کاملا واضح است پیشگیری بهتر ازدرمان می باشد .اما اگر دچار اضافه وزن هستید حتما تمام تلاش خود را بکنید که وارد مرحله چاقی نشوید و وزن خود را کنترل کنید .
افرادی که چاقی بیمارگونه دارند باید به سرعت به دنبال روشی جهت کاهش وزن خود باشند تا بتوانند از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری کنند .ارتباط بین چاقی و بسیاری از بیماری ها کاملا مستقیم می باشد پس با کاهش وزن می توانید امیدوار باشید بسیاری از بیماری ها که در اثر اضافه وزن به وجود آمده است از بین می روند . در نظر داشته باشید برای کاهش وزن به صورت خودسرانه عمل نکنید و حتما زیر نظر متخصصین تغذیه شروع به کاهش وزن کنید تا به صورت سالم و بدون آسیب به بدن کاهش وزن داشته باشید.
