مصرف بالای پتاسیم می‌تواند برای افرادی که ناراحتی کلیوی دارند، مضر باشد و سلامت کلیه ها را به خطر اندازد.
کلیه‌ها اندام‌های بسیار مهمی هستند که به‌عنوان فیلترهای طبیعی به حذف مایعات اضافی و سموم بدن، حفظ تعادل مواد معدنی، تحریک تولید گلبول‌های قرمز و کنترل فشارخون کمک میکند. افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی ملزم به رعایت رژیم های غذایی خاص جهت پیشگیری از روند شدت بیماری هستند. اگر در حال حاضر شما دارای کلیه های سالم هستید جای بسی خوشنودی است و می‌توانید با آگاهی از اینکه چه مواد غذایی به حفظ سلامت کلیه کمک میکند و چه مواد غذایی سلامتی کلیه را به خطر می اندازد، کلیه های خود را در وضعیت مطلوب حفظ کنید.
در این مقاله فهرستی از غذاهای مفید و همچنین مواد غذایی مضر برای سلامت کلیه‌ها آورده شده است:
آب:
این ماده حیاتی و معجزه کننده نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح کلیه‌ها دارد.
آب برای دفع مواد زائد تجمع یافته در کلیه از طریق ادرار و وضعیت مناسب عروق خونی برای انتقال آسان جریان خون به کلیه‌ها لازم است. اگر بدن فردی با کمبود آب مواجه شود مواد زائد و سموم در بدن جمع شده و آسیب جدی به کلیه‌ها وارد می‌کنند، بنابراین وقتی هنگام کار یا فعالیت ورزشی هستید، به‌خصوص اگر در هوای گرم و مرطوب قرار دارید، مهم است که به‌اندازه کافی آب بنوشید.
به چه میزان آب بنوشیم؟
تصور غلط رایج این است که هر کس باید هشت لیوان آب در روز بنوشد، اما ازآنجاکه افراد با یکدیگر متفاوت هستند، نیازهای روزانه آب آن‌ها نیز متفاوت است. به‌طورکلی مردان به 13 فنجان (3 لیتر) و زنان به 9 فنجان (2.2 لیتر) آّب در طول شبانه‌روز احتیاج دارند.
نوشیدن آب کافی از بیماریهای کلیوی مانند سنگ کلیه و عفونت مجاری ادراری جلوگیری میکند.
آب کمک میکند تا آنتی‌بیوتیک‌های مورداستفاده برای درمان عفونت‌های دستگاه ادراری به‌خوبی حل شوند و مؤثرتر عمل کنند. همچنین باعث تولید ادرار بیشتر می‌شود که این نیز از تجمع و فعالیت باکتری‌های ایجادکننده عفونت جلوگیری میکند.
خطرات نوشیدن زیاد آب
نوشیدن زیاد و بیش‌ازحد آب نیز برای کلیه‌ها خطرساز است و به دلیل کاهش سطح سدیم خون منجر به یک وضعیت خطرناک به نام هیپوناترمی (hyponatremia) می‌گردد. هیپوناترمی موجب بروز ضعف عضلانی، هذیان؛ تشنج و کما می‌شود و یکی از عوامل ایجادکننده نارسایی کلیه‌ها است.
در مواردی که فرد به بیماری نارسایی کلیه مواجه است، نمی‌تواند مقدار کافی آب را از بدن دفع کنید بنابراین نوشیدن آب برای این افراد محدود می‌شود.
تغذیه مناسب کلیه ها
مصرف مایعات زیر به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کنند:
- شیر نارگیل
- آبجو
- آب مرکبات
- آب گوجه‌فرنگی
- آبمیوه آناناس
اما نوشیدن مایعات زیر موجب افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه می‌شوند:
- آب گریپ‌فروت
- آب سیب
- چای غلیظ
- قهوه
- نوشیدنی‌های الکلی
- نوشیدنی‌های غیرالکلی حاوی قند
هندوانه
هندوانه حاوی مقداری پتاسیم است که در دفع مواد سمی از کلیه مفید است و به سلامت کلیه ها کمک می کند. همچنین با کاهش غلظت اسید اوریک در خون، از بروز آسیب‌های کلیوی و تشکیل سنگ کلیه جلوگیری میکند.
محتوای زیاد آب در هندوانه باعث افزایش ادرار و درنتیجه تمیز کردن کلیه‌ها می‌شود.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در هندوانه سلامت کلی کلیه‌ها را برای مدت‌زمان طولانی تضمین می‌کنند.
خربزه
خواص دیوتریک (ادرار آور) عالی خربزه در درمان بیماری کلیوی به‌خصوص سنگ کلیه سودمند است؛
بنابراین، مصرف منظم خربزه هرروز صبح در حفظ سلامت کلیه کمک میکند.
انگور
انگور به‌خصوص انگور ارگانیک، کلیه را تمیز و مواد زائدی مانند اسید اوریک را دفع میکند.
بنا بر توصیه بنیاد ملی کلیه، مصرف روزی 15 عدد انگور در یک رژیم متعادل برای سلامت کلیه ها مفید است، اما زیاده‌روی در مصرف آب انگور ایجاد سنگ کلیه میکند.
سیر:
سیر توانایی محافظت کلیه‌ها در برابر فلزات سنگین و سایر سموم زیست‌محیطی را دارد.
مطالعه انجام شده نشان داده است که سیر، غلظت کادمیم و سرب در کلیه‌ها، کبد، قلب، خون و طحال را کاهش میدهد.
اسیدهای چرب اشباع‌نشده (PUFAS)
اسیدهای چرب اشباع‌نشده مانند اسید چرب امگا 3 به دلیل خاصیت ضدالتهابی و محافظتی در برابر رادیکال‌های آزاد می‌توانند از کلیه‌ها محافظت کنند و سرعت پیشرفت بیماریهای کلیوی را کاهش دهند.
بلغور جو دوسر
جو دوسر منبع خوبی از آهن و ویتامین B6 است که هر دو این‌ها نقش مهمی در جلوگیری از سنگ کلیه دارند.
جوشانده جو دوسر سبوس‌دار دارای خاصیت ادرارآور است و مشکل عدم دفع ادرار را برطرف میکند.
زیتون و روغن‌زیتون
روغن‌زیتون به‌طور طبیعی غنی از اسید اولئیک و پلی فنول‌ها است. این ترکیبات دارای اثر ضدالتهابی هستند که از التهاب و اکسیداسیون جلوگیری می‌کنند.
مراقب زیتون باشیم.
میوه زیتون حاوی مقادیر بالای سدیم است (دو تا سه عدد زیتون سیاه یا سبز حاوی 60 میلی‌گرم سدیم است)؛ بنابراین ممکن است مصرف آن برای بیماران کلیوی محدود شود. علاوه براین زیتون حاوی مقداری پتاسیم (یک میلی‌گرم پتاسیم در یک یا دو عدد زیتون) است، مصرف پتاسیم زیاد نیز بر عملکرد کلیه‌ها اثر منفی می‌گذارد به‌گونه‌ای که پزشکان مصرف پتاسیم برای بیماران کلیوی را به کمتر از 2000 میلی‌گرم در روز توصیه کرده‌اند؛ و ازآنجایی‌که پتاسیم در لوبیا، گوجه‌فرنگی، موز، خربزه و… نیز وجود دارد، بنابراین باید دقت کرد خوردن زیتون همراه با این غذاها ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند.
توت‌فرنگی:
این میوه خوش‌طعم و رنگ به دلیل داشتن قند پایین و فیبر مناسب خطر بروز نارسایی کلیه‌ها که از عوارض بیماری دیابت است را کاهش میدهد. توت‌فرنگی حاوی مقادیر زیادی اسید سالیسلیک است که به دلیل خاصیت رقیق‌کنندگی خون برای کلیه مفید است.
اسید سالیسیلیک در بقیه میوه‌های هم‌خانواده توت مانند کرن بری و بولبری نیز وجود دارد.
سرکه سیب
با مصرف سرکه سیب، کلیه ها را سم‌زدایی کنید؛ زیرا PH یا اسیدیته این ماده غذایی مانع از تکثیر و رشد باکتری‌ها در مجاری ادراری می‌گردد. مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری سرکه سیب در مقداری آب برای درمان عفونت‌های کلیوی و سنگ کلیه مفید است.
مراقب مواد غذایی زیر باشیم!
مواد غذایی فرآوری‌شده:
غذاهای فرآوری شده منابع مهم سدیم و فسفر هستند و برای بسیاری از افراد مبتلابه بیماری کلیوی که باید فسفر را در رژیم غذایی خود محدود کنند، مضر هستند. برخی مطالعات نشان داده است مصرف زیاد فسفر از غذاهای فرآوری شده در افراد بدون بیماری کلیوی نیز ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند.
گوشت:
زیاده‌روی در مصرف گوشت به دلیل داشتن اسید اوریک زیاد بر عملکرد کلیه اثر منفی می‌گذارد.
پروتئین حیوانی می‌تواند با اسیدیته کردن خون و ایجاد حالت اسیدوز، برای کلیه‌ها مضر باشد.
در حالت اسیدوز کلیه‌ها نمی‌توانند اسید را به‌اندازه کافی از بین ببرند.
نمک
مواد غذایی شور و پرنمک حاوی مقادیر زیادی سدیم است که می‌تواند فشارخون را افزایش دهد و این اتفاق به‌نوبه خود به کلیه‌ها آسیب می‌رساند.
مواد غذایی غنی از پتاسیم:
میوه‌ها و خوراکی‌های حاوی پتاسیم، باید به‌اندازه کافی مصرف شوند. مصرف بالای پتاسیم می‌تواند برای افرادی که ناراحتی کلیوی دارند، مضر باشد.
مواد غذایی که پتاسیم بالایی دارند شامل:
- آووکادو
- برنج قهوه‌ای
- زیتون
- موز
- سیب‌زمینی
- لبنیات
- آب‌پرتقال
- میوه‌های خشک مانند خرما و زردآلو
