تاثیر روزه داری متناوب در افراد مبتلا به دیابت

آیا روزه داری متناوب برای افراد مبتلا به دیابت بی خطر است؟

زمانی که غذا می‌خورید اندازه آنچه می‌خورید در مدیریت دیابت مهم است. بیشتر عادات غذایی سالم همیشه برای کنترل قند خون مهم بوده است، اما زمانی که غذا می‌خورید نیز می‌تواند نقش مهمی برای کنترل قند خون ایفا کند. روزه گرفتن بین وعده‌های غذایی یکی از روش‌های محدود کردن کالری بوده است، اما تحقیقات محدودی برای بررسی فواید سلامتی تا همین اواخر انجام شده است. تحقیقات جدیدتر روزه داری متناوب را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا پیش دیابت مورد مطالعه قرار داده است. در حالی که نتایج متفاوت هستند، برخی از مطالعات، از جمله یک مقاله مروری اخیر، بهبود حساسیت به انسولین، سطح قند خون و کاهش وزن که یکی از بزرگترین عوامل ایجاد دیابت است را نشان داده‌اند.

روزه متناوب چیست؟

رژیم غذایی معمول آمریکایی شامل سه وعده غذایی در روز به علاوه میان وعده است. وقتی مردم تمام روز غذا می‌خورند و ورزش نمی‌کنند، انرژی خود را از کالری دریافت می‌کنند و چربی ذخیره شده خود را نمی‌سوزانند. در مقابل، روزه داری متناوب مربوط به خوردن در یک دوره زمانی خاص است. این بدان معناست که هر روز تعداد ساعات معینی غذا بخورید و بقیه روز را روزه بگیرید. هدف از روزه داری متناوب برای مبتلایان به دیابت تأمین انرژی بدن با سوزاندن ذخایر چربی و کاهش وزن اضافی، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح قند خون است.

نتیجه دیگر روزه داری متناوب ، تغییر متابولیک نام دارد. این زمانی اتفاق می‌افتد که بدن پس از ساعت‌ها بدون غذا، ذخایر گلوکز خون خود را تمام می‌کند و شروع به سوزاندن چربی می‌کند.

دو منبع اصلی انرژی در بدن وجود دارد که عبارت است از گلوکز خون در کبد و کتون هایی که از تجزیه چربی‌ها ساخته می‌شوند. معمولاً حدود 10 تا 12 ساعت طول می‌کشد تا گلوکز در کبد تخلیه شود و شروع به سوزاندن چربی کند تا از آن به عنوان منبع انرژی استفاده شود. روزه داری متناوب می‌تواند این تغییر متابولیک را تحریک کند.

تاریخچه دیابت و روزه داری متناوب

روزه از قدیم الایام بوده است. این روزه بخشی تاریخی از برخی سنت‌های معنوی است که به قرن‌ها پیش باز می‌گردد. اخیراً، IF به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم برای کاهش وزن، به عنوان یک استراتژی “سم زدایی” و موارد دیگر استفاده شده است. بحث‌هایی در مورد اینکه آیا روزه داری برای مبتلایان به دیابت مناسب است یا خیر وجود دارد. تعداد فزاینده‌ای از شواهد نشان می‌دهد که برخی از رژیم‌های غذایی IF می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مفید باشد. دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که زمان روزه گرفتن ممکن است به اندازه خود رژیم غذایی مهم باشد.

متابولیسم گلوکز

برای درک فواید روزه داری متناوب و دیابت، خوب است کمی در مورد نحوه پردازش گلوکز و انسولین بدنتان بدانید. انسولین هورمونی است که گلوکز را قادر می‌سازد وارد سلول‌های ماهیچه‌ای، چربی و کبد شود و در آنجا برای انرژی استفاده می‌شود. وقتی گلوکز خون بالا می‌رود، لوزالمعده انسولین ترشح می‌کند. انسولین قند خون را با باز کردن قفل سلول‌ها کاهش می‌دهد تا آنها قند را از جریان خون جذب کنند. بدین ترتیب بدن شما قند خون را در سطح سالم نگه می‌دارد.

مقاومت به انسولین

گاهی اوقات سلول‌های ماهیچه‌ای، چربی و کبد به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند. گلوکز در خون انباشته می‌شود زیرا نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود که مقاومت به انسولین نامیده می‌شود. سلول‌ها در برابر اثرات انسولین مقاومت می‌کنند. پانکراس با تولید انسولین بیشتر پاسخ می‌دهد. انسولین اضافی سطح قند خون را در محدوده طبیعی نگه می‌دارد تا زمانی که پانکراس دیگر نتواند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت سلول‌ها به انسولین بسازد.

پیش دیابت

پیش دیابت به این معنی است که سطح گلوکز خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما آنقدر بالا نیست که به عنوان دیابت نامیده شود. اگر مقاومت به انسولین داشته باشید ممکن است پیش دیابت داشته باشید. همچنین اگر لوزالمعده انسولین کافی برای حفظ قند خون در محدوده طبیعی تولید نکند، ممکن است پیش دیابت نیز رخ دهد.

با گذشت زمان، پیش دیابت اغلب به دیابت نوع 2 تبدیل می‌شود.

چگونه کار می‌کند؟

نویسندگان بررسی نتیجه می‌گیرند که روزه‌ داری متناوب ممکن است چربی بدن و مقاومت به انسولین را نه تنها با محدود کردن کالری دریافتی، بلکه از طریق برنامه‌ریزی مجدد متابولیک کاهش دهد.

این برنامه ریزی مجدد شامل تغییر استفاده از گلوکز به عنوان سوخت به سوزاندن اسیدهای چرب و کتون ها از تجزیه ذخایر چربی است.

آن‌ها می‌نویسند که با کاهش چربی بدن، روزه داری متناوب ممکن است حساسیت به لپتین و آدیپونکتین را نیز بهبود بخشد، که به نوبه خود کنترل اشتها را بهبود می‌بخشد و التهاب مزمن را کاهش می‌دهد.

با این حال، محققان به این نتیجه رسیدند که این نوع رژیم ممکن است برای همه مناسب نباشد و نوشتند در حالی که روزه‌داری متناوب و روزه‌داری دوره‌ای در بهبود عوامل خطر متابولیک اثربخشی نشان داده‌اند، ممکن است متقاعد کردن بیماران برای رها کردن یا محدود کردن شدید کالری برای یک دوره کامل 24 ساعته دشوار باشد.

آن‌ها همچنین هشدار می‌دهند که ممکن است مشکلات ایمنی در رژیم غذایی متناوب وجود داشته باشد.

به عنوان مثال، محققان می گویند که متخصصان تغذیه باید افرادی را که از داروهایی استفاده می‌کنند که سطح انسولین را افزایش می‌دهند، نظارت دقیق داشته باشند. این برای جلوگیری از افت قند خون یا کاهش خطرناک قند خون در طول روزه داری است.

افراد مبتلا به دیابت باید قبل از شروع یک رژیم روزه متناوب با پزشک خود مشورت کنند تا امکان نظارت مناسب رژیم دارویی بیماران در طول دوره‌های روزه داری فراهم شود.

چالش در هنگام روزه داری

حتی با وجود تحقیقات جدید که برخی از مزایای سلامتی روزه‌داری متناوب را نشان می‌دهد، هنوز موانع زیادی برای پذیرش بیشتر روزه‌داری متناوب در عادات غذایی افراد وجود دارد. وفور غذا و بازاریابی گسترده برای مواد غذایی، موانع بزرگی هستند که باید بر آنها غلبه کرد.

چند توصیه برای تغییر برنامه روزه متناوب وجود دارد که باید از آنها آگاه بود، از جمله:

تغییر برنامه غذایی آسان نیست و یک شبه اتفاق نخواهد افتاد. بسیاری از مردم گرسنه می‌شوند و احساس تحریک پذیری می‌کنند. خبر خوب این است که این احساس گرسنگی معمولاً در عرض چند هفته تا یک ماه ناپدید می‌شود.

کم آبی بدن

مراقب کم آبی بدن در اثر روزه باشید. اگر مصرف غذا و نوشیدنی خود را محدود کنید، یا اگر از نظر بدنی فعال هستید، یا در هوای گرم زیاد عرق می‌کنید، می‌تواند به سرعت باغث کم آبی بدن شود. مصرف آب، قهوه، چای یا نوشیدنی‌های بدون کالری در زمان ناشتا توصیه می‌شود. زمانی که دچار کم آبی می‌شوید، ممکن است قند خون بالاتری را نیز مشاهده کنید، بنابراین مطمئن شوید که میزان قند خون خود را به طور مرتب چک کنید.

عدم تمرکز

در ابتدا، تطبیق با یک برنامه غذایی جدید ممکن است باعث کاهش توانایی تمرکز در طول دوره‌های محدودیت غذایی شود.

گرسنگی

برای کسانی که مشتاق به روزه گرفتن برای مدت طولانی 24 یا 72 ساعت هستند، حتماً مراقب علائم گرسنگی باشید که می‌تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد. غذا نخوردن طولانی‌مدت ممکن است بدن شما را تشویق کند تا چربی بیشتری ذخیره کند تا به گرسنگی واکنش نشان دهد.

نکاتی برای روزه داری متناوب در هنگام دیابت

انجمن دیابت توصیه می‌کند که اگر دیابت دارید و قصد دارید رژیم روزه داری متناوب را شروع کنید، این نکات را دنبال کنید:

با تیم دیابت خود در مورد اینکه آیا رژیم غذایی انتخاب خوبی برای شماست، مشورت کنید. توصیه‌های آنها را در مورد هرگونه تغییر در برنامه دارویی خود دنبال کنید. شما می‌خواهید مطمئن باشید که سطح گلوکز خون را سالم نگه دارید.

رژیم غذایی متعادلی را در دوره‌های روزه داری و غیر روزه داری رعایت کنید. غذاهایی را از همه گروه‌ها در برنامه غذایی بگنجانید. در دوره‌های غیر روزه داری پرخوری نکنید.

درست قبل از روزه گرفتن، غذاهایی بخورید که کندتر جذب می‌شوند. این غذاها شامل مواردی است که در مقیاس شاخص گلیسمی پایین‌تر هستند. آن‌ها اغلب سرشار از فیبر هستند و به آرامی هضم می‌شوند.

در طول روزه داری حتماً غذاهایی بخورید که سیر شوید و قند خونتان را ثابت نگه دارند. به عنوان مثال میوه‌ها، سبزیجات و سالادهای تازه بخورید.

وقتی روزه هستید، مقدار غذاهای چرب یا قندی را که می‌خورید محدود کنید. به جای سرخ کردن، کباب یا آبپز کردن را امتحان کنید.

در طول روزه داری مایعات زیادی بنوشید تا دچار کم آبی نشوید. از نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید.

مرتباً سطح گلوکز خون خود را آزمایش کنید.

در صورت بروز علائم افت قند خون، فوراً افطار کنید. از برنامه عمل خود استفاده کنید، مانند مصرف قرص گلوکز و سپس خوردن یک میان وعده.

قبل از شروع مجدد روزه با متخصص تغذیه خود صحبت کنید.

اگر دیابت نوع 1 دارید، هنگام روزه داری مراقب علائم هیپرگلیسمی باشید. این‌ها عبارتند از خستگی، تشنگی شدید و تکرر ادرار. اگر این علائم را دارید یا سطح قند خونتان بالا می‌ماند، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. ایمنی روزه داری برای مبتلایان به دیابت نوع 1 به طور کامل ثابت نشده است. اگر دیابت نوع 1 دارید، هرگز نباید بدون مشورت با پزشک خود روزه بگیرید.

در اینجا چند رژیم غذایی ناشتا متناوب رایج آورده شده است

16:8 روزه متناوب

افرادی که از این رژیم پیروی می‌کنند تمام وعده‌های غذایی را در یک بازه زمانی 8 ساعته می‌خورند و پس از آن 16 ساعت ناشتا می‌مانند. بسیاری از مردم از ساعت 8 شب تا ظهر روز بعد روزه می‌گیرند و بین ظهر تا 8 شب غذا خوردن را شروع می‌کنند.

5:2 روزه متناوب

این نوع روزه زمانی است که شما به مدت 5 روز وعده‌های غذایی منظم می‌خورید، سپس 2 روز ناشتا می‌مانید، در این مدت کمتر از 500 کالری در روز می‌خورید.

روزه متناوب 24

در این نوع روزه یک 24 ساعت کامل چیزی نمی‌خورید یا فقط مقدار کمی غذا می‌خورید و به دنبال آن 24 ساعت غذا خوردن طبق معمول است.

رژیم غذایی با محدودیت زمانی اولیه (eTRF)

این نوع روزه ترتیب زمان غذا خوردن شما به صبح و اوایل بعد از ظهر محدود می‌شود و به دنبال آن بقیه روز و شب، روزه ادامه دارد.

با یک رژیم غذایی اولیه با محدودیت زمانی (eTRF)، شما همه وعده‌های غذایی خود را در یک دوره زمانی خاص در هر روز قرار می‌دهید.

برنامه رژیم غذایی eTRF ممکن است یک برنامه هشت ساعته، 10 ساعته یا حتی شش ساعته باشد. در برنامه هشت ساعته، اگر از ساعت 7 صبح شروع به غذا خوردن کنید، آخرین وعده غذایی یا میان وعده در روز ساعت 3 بعد از ظهر خواهد بود. نمونه‌ای از برنامه 12 ساعته تغذیه با محدودیت زمانی اولیه، زمانی است که غذا می‌خورید. اولین وعده غذایی در روز ساعت 7 صبح و آخرین وعده غذایی یا میان وعده حداکثر تا ساعت 7 بعد از ظهر خواهد بود.

رژیم eRFD چگونه کار می‌کند؟

رژیم eTRF ممکن است با ریتم شبانه روزی شما کار کند. ریتم شبانه روزی به ساعت داخلی بدن اشاره دارد که زمان خواب، بیداری و متابولیسم را کنترل می‌کند. به همین دلیل است که برخی فکر می‌کنند رژیم غذایی می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.

اگر زودتر از عصر غذا نخورید، روزه یک شبه خود را طولانی‌تر می‌کنید. بر اساس تحقیقات، روزه گرفتن برخی از عملکردهای مهم سلولی مانند کاهش قند خون و افزایش متابولیسم را تحریک می‌کند.

مزایای رژیم eTRF عبارتند از:

اشتهای کمتر
کاهش وزن
از دست دادن چربی بیشتر از طریق اکسیداسیون و سوزاندن چربی
فشار خون پایین

مطالعه در مورد رژیم غذایی eTRF برای دیابت

در یک مطالعه در سال 2018، رژیم هشت ساعته eTRF با رژیم غذایی 12 ساعته مقایسه شد. این مطالعه نشان داد که گروه 8 ساعته نسبت به گروه 12 ساعته به طور چشمگیری سطوح انسولین کمتری داشتند. هر دو گروه وزن خود را حفظ کردند و هر دو گروه کاهش انسولین و فشار خون داشتند.

فواید روزه متناوب برای دیابت چیست؟

تحقیقات گسترده‌ای برای بررسی فواید روزه داری متناوب در میان افراد مبتلا به دیابت وجود ندارد. اولین مطالعات مربوط به روزه داری متناوب در دیابت حدود یک دهه پیش شروع شد و اخیراً محققان شروع به وارد کردن افراد مبتلا به پیش دیابت و دیابت نوع 2 در مطالعات کرده‌اند. اکثر پزشکان هنوز روزه گرفتن را تا حدودی تجربی می‌دانند.

در یک مقاله مروری از تحقیقات فعلی که در مجله پزشکی منتشر شده است، به تعدادی از مزایای سلامتی مرتبط با روزه‌داری متناوب اشاره شده است.

در طول روزه‌داری متناوب چیزهای زیادی اتفاق می‌افتد که می‌تواند از اندام‌ها در برابر بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی، اختلالات عصبی مرتبط با افزایش سن، حتی بیماری‌های التهابی روده و بسیاری از سرطان‌ها محافظت کند.

علاوه بر این، چند مطالعه اخیر نگاه دقیق‌تری به روزه داری در افراد مبتلا به دیابت داشتند و فواید خفیفی برای سلامتی نشان دادند:

یک مطالعه کانادایی که بر روی سه فرد مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد، نشان داد که روزه گرفتن منجر به چندین فواید برای سلامتی می‌شود، از جمله: کاهش وزن، بهبود کنترل قند خون، بهبود مقاومت به انسولین و رفع نیاز به انسولین درمانی.

محققان 19 فرد مبتلا به سندرم متابولیک را مورد مطالعه قرار دادند. سندرم متابولیک مجموعه‌ای از بیماری‌ها است که خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. این مطالعه که در دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو انجام شد، کاهش وزن بدن را در زمانی که افراد در یک بازه زمانی 10 ساعته در یک دوره 12 هفته‌ای غذا می‌خورند، نشان داد.

مطالعه دیگری دو گروه چهار نفره از مردان را که هر کدام مبتلا به پیش دیابت بودند مورد بررسی قرار داد. گروه روزه‌دار در یک دوره شش ساعته غذا خوردند و گروهی دیگر در یک دوره 12 ساعته غذا خوردند. حتی اگر مطالعه پنج هفته‌ای بهبودی در سطح قند خون یا کاهش وزن در گروه روزه‌دار نشان نداد، بهبودی در کاهش انسولین، بهبود حساسیت به انسولین و فشار خون مشاهده شد.

از سوی دیگر، طبق مطالعه‌ای که در سال 2017 منتشر شد، رژیم روزه‌داری متناوب در مقایسه با محدودیت کالری بدون روزه‌داری، مزایای عمده‌ای نداشت. صد زن و مرد مبتلا به چاقی به مدت چهار سال تحت نظر قرار گرفتند و به صورت تصادفی در یکی از سه گروه قرار گرفتند:

روزه‌داری متناوب

محدودیت کالری یا عدم مداخله

محققان دانشگاه دریافتند که هیچ تفاوت عمده‌ای بین گروه‌های روزه دار و محدودیت کالری از نظر بهبود فشار خون، ضربان قلب، سطح قند خون، انسولین ناشتا یا مقاومت به انسولین وجود ندارد.

زمانی که روزه متناوب به طور صحیح انجام شود، ممکن است فوایدی برای افراد مبتلا به دیابت داشته باشد. اگر برنامه غذایی منجر به کاهش وزن شود، افراد ممکن است بتوانند میزان مصرف داروهای دیابت را کاهش دهند.

تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا روزه داری متناوب می‌تواند به اکثر افراد دیابتی کمک کند تا مصرف انسولین را متوقف کنند، مورد نیاز است.

سایر مزایای بالقوه عبارتند از:

بهبود حساسیت به انسولین
فشار خون پایین
کاهش استرس اکسیداتیو
کاهش اشتها
افزایش اکسیداسیون چربی

برای تعیین فواید طولانی مدت روزه داری متناوب بر کنترل گلوکز و عوارض دیابت، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

اثرات جانبی

روزه داری متناوب چند مضرات دارد. عوارض جانبی رژیم‌های IF می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

بوی بد دهان که اغلب ناشی از رژیم‌های کم کربوهیدرات است
مشکل در تمرکز
گرسنگی بیش از حد
تحریک پذیری
بیخوابی
کم آبی بدن
خواب آلودگی در طول روز
سطوح پایین انرژی که ممکن است بر توانایی شما برای ورزش تأثیر بگذارد که برای افراد مبتلا به دیابت مهم است
خطر بسیار بالاتر قند خون پایین یا هیپوگلیسمی
قند خون بالا یا هیپرگلیسمی که اگر کبد با آزاد کردن گلوکز ذخیره شده به روزه پاسخ دهد، ممکن است اتفاق بیفتد.

تحقیقات بیشتری لازم است تا بفهمیم این عوارض جانبی چقدر شایع و شدید هستند. برخی از عوارض جانبی مانند هایپرگلیسمی می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت خطرناک باشد. قبل از شروع هر نوع رژیم IF با متخصص تغذیه خود صحبت کنید.

محدودیت‌های شواهد

نویسندگان به برخی از محدودیت‌های شواهد موجود اشاره می‌کنند. برای مثال، بسیاری از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده روزه‌داری متناوب، افراد مبتلا به دیابت را شامل نشده‌اند. آن‌ها خواستار آزمایشات بیشتر در افراد مبتلا به این بیماری هستند.

آن‌ها همچنین تأکید می‌کنند که بیشتر شواهد برای بهبود ترکیب بدن و سلامت متابولیک با روزه داری متناوب از تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات به دست آمده است.

کلام آخر

تحقیقات نشان می‌دهد که روزه داری متناوب برای افراد مبتلا به پیش دیابت و دیابت نوع 2 بی خطر است و می‌توان آن را به طور نامحدود ادامه داد، اما روزه داری متناوب برای افراد دارای سابقه اختلالات خوردن، کودکان و نوجوانان زیر 18 سال، زنان باردار و کسانی که مبتلا به دیابت نوع 1 هستند، گزینه‌ مناسبی نیست.

اگر می‌خواهید برنامه روزه‌داری را دنبال کنید، حتماً با پزشک یا یک متخصص تغذیه در مورد اهداف خود صحبت کنید. هنگامی که یک برنامه روزه‌داری متناوب را شروع می‌کنید، همیشه سطح قند خون خود را چک کرده و دوباره بررسی کنید. توصیه می‌شود چه با دستگاه اندازه‌گیری قند خون یا یک سیستم پایش مداوم قند خون، حداقل سه بار در روز سطح قند خون خود را بررسی کنید، حتی اگر روزه هستید.