درباره اختلالات تیروئید چه میزان مطلع هستید؟ آیا سلامت تیروئید خود را سالانه بررسی می‌کنید؟ پیش از بررسی انواع بیماری‌های تیروئید با ساختار و عملکرد غده تیروئید آشنا شوید.
غده تیروئید، غده کوچک و پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند. یک تیروئید سالم، مقدار مناسب هورمون‌های لازم برای حفظ عملکرد متابولیسم بدن را تولید می‌کند.
هورمون تیروئید از غدد هیپوفیز مغز ترشح می‌شود که این هورمون‌ها تیروکسین (T4)، تری یدوتیرونین (T3) و TSH نامیده میشوند. . TSH هورمونی است که در غده هیپوفیز ساخته‌شده است و به تیروئید پیام می‌دهد چه مقدار T4 و T3 ساخته شود.
اختلالات تیروئید بسیار شایع است اما طبق تحقیقات صورت گرفته درصد ابتلای زنان به اختلالات تیروئید 5 تا 8 برابر آقایان است، نوزادان، کودکان و افراد مسن نیز به انواع اختلالات تیروئید مبتلا میشوند.
اختلالات تیروئید
1. کم‌کاری تیروئید:
زمانی که تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند باعث پایین آمدن متابولیسم یا سوخت‌وساز بدن می‌شود که به این بیماری، کم‌کاری تیروئید یا هایپوتیروئید گفته می‌شود. این بیماری اغلب در خانم‌ها شایع است.
سطح بالای TSH اغلب به معنای ابتلا به کم‌کاری تیروئید است. این بدان معنی است که تیروئید شما به‌اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. درنتیجه، هیپوفیز باعث ترشح TSH در خون شما می‌شود.
افرادی که مبتلابه کم‌کاری تیروئید هستند سوخت‌وساز یا متابولیسم بدنشان کاهش پیدا می‌کند و این باعث چاقی شخص مبتلا می‌شود.
دلایل کم کاری تیروئید
شایع‌ترین دلیل کم‌کاری تیروئید،تیروئید هاشیماتو است که یک نوع اختلال خود ایمنی است. علت ابتلا به این نوع بیماری هنوز کاملاً شناخته‌شده نیست اما وراثت می‌تواند نقش عمده‌ای در ابتلا به این بیماری داشته باشد.
دلایل دیگر کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- التهاب غده تیروئید
- کمبود ید در بدن
- برداشتن قسمتی از غده تیروئید به‌وسیله جراحی
علائم کم‌کاری غده تیروئید:
- حساسیت به سرما
- خستگی
- خشکی پوست
- فراموشی
- افسردگی
- یبوست
- دوران قاعدگی مکرر و سنگین
- چاقی
- ریزش مو
تشخیص کم کاری تیروئید
پزشکان برای تشخیص این بیماری آزمایش هورمون تی اس اچ خون را تجویز می‌کند. از طرف دیگر، پزشک ممکن است پایین بودن هورمون تیروئید را که به تیروکسین معروف است، آزمایش کند.
درمان کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید درمان مشخصی ندارد و کسی که مبتلابه این بیماری است باید تا پایان عمر خود برای جبران کم‌کاری تیروئید به‌صورت روزانه قرص مصرف کند.
همچنین بخوانید نقش کم کاری تیروئید بر افسردگی
2. پرکاری تیروئید:
این بیماری زمانی است که بدن فرد بیش از نیاز معمول هورمون تیروئید تولید می‌کند که باعث بالا رفتن متابولیسم بدن می‌شود و فرد به‌سرعت لاغر می‌شود. به این بیماری پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئید گفته می‌شود.
سطح TSH پایین به معنای پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش‌فعال است. این بدان معنی است که تیروئید شما بیش‌ازحد هورمون تولید می‌کند، بنابراین هیپوفیز تولید و ترشح TSH را در خون متوقف می‌کند.
در افراد مبتلابه بیماری پرکاری تیروئید ممکن است چشم‌ها به‌صورت برجسته و بیرون زده باشد.
دلایل پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید اغلب به دلیل یک مشکل خود ایمنی به نام بیماری گریوز است.
گریوز یک بیماری خود ایمنی است که در این بیماری سیستم ایمنی بدن پادتن‌هایی ایجاد می‌کند که باعث رشد غده تیروئید می‌شود و ترشح هورمون تیروئید را به میزان قابل‌توجهی بالا می‌برد که این امر باعث پرکاری تیروئید می‌شود.
علت ابتلا به این بیماری هنوز به‌صورت دقیق مشخص نشده اما پزشکان سابقه خانوادگی را دلیل عمده ابتلا به این بیماری می‌دانند. بیماری گریوز بیشتر در زنان 20 تا 40 سال و به‌خصوص افراد سیگاری دیده می‌شود.
یکی دیگر از دلایل پرکاری تیروئید گواتر مولتی ندولار نام دارد. این بیماری نتیجه یک یا چند گره در غده تیروئید است که باعث تولید هورمون اضافی در بدن می‌شود و این کار علاوه بر پرکاری تیروئید، بزرگ شدن غده تیروئید را به دنبال دارد.
علائم پرکاری تیروئید
- خستگی بیش‌ازحد
- تپش قلب
- لرزش دست‌ها
- استرس
- اختلالات خواب (مشکلات خواب یک علامت شایع پرکاری تیروئید است)
- عصبی بودن
- ریزش مو
- کاهش وزن بدون دلیل
- اسهال
- نازک شدن پوست
- قاعدگی نامنظم
تشخیص پرکاری تیروئید
پزشک برای تشخیص این بیماری مانند بیماری کم‌کاری تیروئید آزمایش هورمون تی اس اچ خون را تجویز می‌کند.
درمان پرکاری تیروئید
روش درمان این بیماری مصرف داروهای ضد تیروئید است. تقریباً سه ماه پس از مصرف این داروها علائم به‌تدریج از بین می‌روند ولی ممکن است بیمار لازم باشد تا یک سال یا بیشتر به مصرف دارو ادامه دهد.
3. گواتر مولتی ندولار
یکی دیگر از اختلالات تیروئید گواترمولتی ندول است (هنگامی که غده تیروئید برای ترشح بیشتر هورمون تیروئید فعالیت می‌کند، تیروئید بزرگ می‌شود به این بیماری گواتر می‌گویند). در این حالت روی غده تیروئید چندین گره یا برجستگی می‌تواند پدیدار شود که بیشتر این گره‌ها بی‌ضرر هستند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند سرطانی باشند که با نمونه‌برداری (بیوپسی از طریق سوزن) می‌توان سرطانی بودن یا نبودن آن را تشخیص داد. اگر علائمی از سرطان یا احتمال بروز سرطان وجود داشته باشد، پزشک توصیه می‌کند که این گره‌ها را خارج کنند.
دلایل گواتر مولتی ندولار
یکی از دلایل ابتلا به این بیماری ترشح بیش‌ازحد غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید است و دلیل دیگر آن کمبود ید در بدن است.
علائم گواتر مولتی ندو لار
- خشکی گلو
- مشکل در بلع
- تنگی نفس
- درد در ناحیه گلو
تشخیص گواتر مولتی ندولار
- گواتر مولتی ندولار از طریق معاینه جسمی با دست قابل‌تشخیص است.
- رادیولوژی
- سونوگرافی
درمان گواتر مولتی ندولار
اگر ندول شخص مبتلا سرطانی نباشد، پزشک معاینات بدنی منظم، آزمایش خون و سونوگرافی تیروئید تجویز می‌کند تا شرایط شخص را تحت نظر داشته باشد. در این صورت اگر ندول بیمار تغییر نکند، ممکن است نیازی به درمان بیشتر نباشد.
برای خارج کردن ندولهایی که ممکن است سرطانی یا بزرگ باشند که باعث ایجاد مشکل در تنفس یا بلع می‌شود، ممکن است عمل جراحی برای برداشتن این ندولها انجام بگیرد.
4. سرطان تیروئید
سرطان تیروئید از دیگر اختلالات تیروئید است. این بیماری نیز مانند سایر اختلالات تیروئید بیشتر در خانم‌ها شایع است و خانم‌ها به نسبت 3 به 1 احتمال ابتلا به سرطان تیروئید را دارند. سرطان تیروئید در هر گروه سنی ممکن است رخ دهد، اما بعد از 30 سالگی احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.
انواع سرطان تیروئید:
- پاپیلری
- فولیکول تیروئید
- سرطان ندولاری تیروئید
- سرطان آنوپلاستیک تیروئید
رایج‌ترین سرطان‌های تیروئید، سرطان پاپیلری و فولیکول تیروئید است.
تشخیص سرطان تیروئید
تشخیص سرطان تیروئید از طریق سونوگرافی کامل با وضوح بالا و بیوپسی ارزیابی می‌شود. در این صورت باید به‌طور کامل تیروئید و تمام غدد لنفاوی گردن موردبررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا شیوع آن در غدد لنفاوی وجود دارد یا خیر. همچنین هر غده لنفاوی مشکوک باید بیوپسی شود.
علائم سرطان تیروئید
سرطان تیروئید غالباً هیچ علامتی را نشان نمی‌دهد. شایع‌ترین علامت توده در گردن است. خشکی یا تغییر صدا ودر موارد بسیار نادر درد از دیگر علائم سرطان تیروئید است
درمان سرطان تیروئید
سرطان‌های تیروئید به‌طورمعمول با برداشتن کامل لوب غده تیروئید که دارای سرطان است، درمان میشوند. پس از برداشتن کامل غده تیروئید، ید رادیواکتیو به بیماران با انواع خاصی از سرطان‌های تیروئید شامل سرطان پاپیلری و سرطان فولیکول تیروئید داده می‌شود. در حقیقت، شایع‌ترین انواع سرطان تیروئید (سرطان پاپیلری و فولیکول تیروئید) قابل‌درمان است.
همچنین بخوانید تأثیر ورزش بر درمان بیماری‌های تیروئید
