ورزش‌های کششی یکی از مؤثرترین راه‌های افزایش قد کودکان است.
فاصله بین رأس سر تا کف پای انسان بیان‌کننده قد یا ارتفاع آن شخص است.
رشد یک فرد در دو مرحله دوران جنینی پیش از تولد و پس از تولد در دوران شیرخوارگی، کودکی و بلوغ صورت می‌گیرد.
اندازه نهایی قد متاثر از عوامل متعددی است.
از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد نهایی یک انسان :
- ژنتیک
- قومیت
- هورمون‌های رشد
- هورمون جنسی
- هورمون‌های تیروئید
- سلامت عمومی و محیط‌زیست
نقش ژنتیک بر میزان رشد قد:
نقش ژنتیک بر میزان رشد قد بسیار پررنگ است به‌گونه‌ای که ۶۰ تا ۸۰ درصد قد سن بلوغ ناشی از وراثت ژن‌های مؤثر در قد از پدر و مادر به فرزند است.
به‌طورکلی میانگین قد جمعیت در طول قرن‌ها به‌تدریج افزایش‌یافته است، زیرا کودکان بهتر تغذیه‌شده‌اند و به بیماری‌ها و عفونت‌های کمتری مبتلا گشته‌اند.
رشد طولی قبل از تولد
سریع‌ترین سرعت رشد برای انسان‌ها در طول دوران جنینی است. این میزان فوق‌العاده رشد به‌طور عمده مستقل از هورمون رشد است و هورمون رشد فقط در هفته‌های آخر قبل از تولد اثرگذار است.
در طی این دوران اندازه قد از تاج سر تا باسن انجام می‌شود.
قد نرمال نوزاد هنگام به دنیا آمدن 50 تا 60 سانتیمتر است.
در طی بارداری عواملی که بر رشد جنین تأثیر می‌گذارند مانند تغذیه و عادات نامناسب زندگی مادر، کمبود هورمون رشد و اندازه رحم مادر، همگی محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) را ایجاد می‌کنند. محدودیت رشد داخل رحمی به‌نوبه خود، همراه با افزایش خطر ابتلا به مشکلات بعد از زایمان، ازجمله فشارخون بالا، بیماری قلبی عروقی و مغزی، مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 برای نوزاد است.
هنگام تولد تا 2 سالگی:
سرعت رشد در دوران شیرخوارگی سریع است اما شتاب منفی دارد و اصولاً وابسته به تغذیه است.
نقش هورمون‌های رشد از یک‌سالگی پررنگ‌تر می‌شود.
مسیر رشد نوزاد در 18 ماه اول زندگی به‌صورت حرکت صعودی “catch-up” حرکت نزولی catch-down” پیش می‌رود. پس از 18 ماهگی، رشد قدی تحت تأثیر ژنتیک والدین و اینکه والدین کوتاه‌قد هستند یا بلندقد طی می‌گردد.
در سال اول، شیرخوار به‌طور میانگین 25 سانتیمتر و در سال دوم به‌طور میانگین 13 سانتیمتر افزایش رشد قد دارند . در کل کودک در این دو سال 30 تا 40 سانتیمتر رشد می‌کند.
از دوسالگی تا بلوغ
رشد دوران کودکی به‌شدت به عوامل غدد درون‌ریز مانند هورمون رشد و تیروکسین بستگی دارد. سرعت رشد متوسط به 5 تا 7 سانتیمتر در سال می‌رسد و در جنس دختر و پسر حداقل اختلاف را دارد. هر چه به سن بلوغ نزدیک‌تر میشوند سرعت رشد کاهش بیشتری می‌یابد.
سن بلوغ
به‌طورمعمول در دوران بلوغ رشد ناگهانی قد در دختران و پسران اتفاق می‌افتد که میانگین آن برای دختران در سن 12 تا17 سالگی، حدود 20 تا 25 سانتیمتر و برای پسران در سن 12 تا 18 سالگی، حدود 25 تا 30 سانتیمتر افزایش رشد است. میزان رشد در این دوران تحت تأثیر هورمون‌های رشد و هورمون‌های جنسی است. درنهایت در سنین ۱۵ تا ۱۷ سالگی در دختران و ۱۶ تا ۱۸ سالگی در پسران، صفحات رشد (صفحات غضروفی استخوان) بسته میشوند و افزایش قد پس از بلوغ وجود نخواهد داشت.
راه‌های افزایش قد در کودکان:
در دنیای امروز، بسیاری از بچه‌ها بسیار بلندتر ازآنچه والدینشان در دوران کودکی خود بودند، هستند. بااین‌حال، درصد کمی از بچه‌ها وجود دارد که به‌اندازه همسالانشان قدبلند نیستند و والدین به دنبال راه‌های مختلف می‌گردند تا مطمئن شوند فرزندشان بلندتر می‌شود.
نکته مهم این است که هیچ‌گاه تبلیغات غیراصولی توسط تلویزیون، مجله‌ها و شبکه‌های مجازی که ادعا می‌کنند ارتفاع قد را در کوتاه‌ترین زمان افزایش می‌دهند را باور نکنید. درواقع این‌ها نه‌تنها بر رشد انسان تأثیری ندارند. برعکس، خوردن چنین داروهای غیر تجویزی می‌تواند منجر به عوارض جسمی متعددی شود. پس اگر راه‌های صحیح و اصولی که در زیر بیان‌شده است را در پیش بگیرند، سریع‌تر به آرزوی خود دست می‌یابند.
تشخیص به‌موقع
تشخیص زودهنگام به بهبود رشد در کوتاه‌ترین زمان ممکن کمک خواهد کرد.
باید والدین به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کنند تا قد و وزن فرزندشان را بررسی شود. اگر کودک به‌طورمعمول رشد نکند، علت موردبررسی قرار می‌گیرد و با توجه به تشخیص پزشک، درمان‌های هورمونی، تقویتی، تغذیه‌ای و ورزشی تجویز می‌شود.
زمانی که رشد اسکلت متوقف‌شده باشد پزشک با عمل جراحی و برش استخوان در چند ناحیه آن‌ها را تحریک به رشد می‌کند. از این روش در بزرگ‌سالان استفاده نمی‌شود؛ زیرا احتمال شکستگی، عفونت و عدم ترمیم در این افراد بالا است.
ورزش و تمرینات کششی
ورزش‌های کششی یکی از مؤثرترین راه‌های افزایش قد کودکان است.
کودکان باید تمرینات ساده کششی را انجام دهند. به‌عنوان‌مثال:
بایستند و پشت به دیوار تکیه دهند و تا آنجا که ممکن است دستان خود را بکشند یا در همین وضعیت روی پنجه بایستند و عضلات پا را بکشد.
یکی دیگر از تمرینات کششی فوق‌العاده این است که فرزند روی زمین بنشیند و تا جایی که ممکن است پاهای خود را از هم دور کند. یا در حالت نشسته کمر خود را خم کند و انگشتان دست خود را به سمت نوک پا بکشد.
یوگا با انواع تکنیک‌های کششی در قسمت‌های گردن، دست‌وپا و ستون فقرات به رشد مؤثر قد کودک کمک می‌کند.
آویز شدن از میله و سایر تمرینات آویزی برای افزایش قد و صاف کردن ستون فقرات مفید است.
از دیگر تمرینات مؤثر در رشد قد:
- پرش
- طناب زدن
- شنا
- قرار دان وزنه روی پا
- دویدن
خواب کافی:
کودکان نیاز به 10 تا 12 ساعت خواب در شبانه‌روز دارند زیرا بدن کودک بدون استراحت کافی نمی‌تواند رشد کند.
تغذیه مناسب
مطالعات علمی نشان داده است که استفاده از رژیم غذایی سالم که در آن میزان پروتئین بالا است باعث افزایش رشد قابل‌توجهی در کودکان می‌شود.
علاوه بر پروتئین عناصری مانند:
- کلسیم
- آهن
- روی
- یتامین‌های Cو Aو D
برای ساخت عضلات، تقویت استخوان و تحریک رشد ضروری است.
از مهم‌ترین غذاهای تأثیرگذار برای افزایش قد می‌توان موارد زیر را نام برد:
- شیر
- میوه‌ها و سبزی‌ها تازه
- غلات
- بلغور جو دوسر
- گندم
- تخم‌مرغ
- مرغ
- سویا
- مواد لبنی
- گوشت گاو
- ماهی
مصرف برخی مواد غذایی اثر منفی بر رشد دارند.
غذاهای حاوی کربوهیدرات مانند کیک و شیرینی، غذاهایی با شاخص گلایسمی بالا مانند ماکارونی بدون سبوس، سیب‌زمینی و برنج سفید، قندها مانند شکلات، آب‌نبات و نوشابه، غذاهای فرآوری شده و غذای فوری همگی مانع از رشد مناسب قد فرزندان میشوند.
