روش‌های پیشگیری از نفخ و گاز شکم
نفخ شکم می‌تواند ناراحت‌کننده و دردسرساز باشد و موجب احساس شرمندگی در فرد شود. تولید گاز گوارشی، بخشی طبیعی از فرآیند هضم غذا و دفع آن چندین بار در روز طبیعی است اما دفع زیاد گاز، به‌خصوص وقتی با احساس سیری و ناراحتی همراه باشد، می‌تواند ذهن را مشغول کرده و بر عملکرد روزانه تأثیر بگذارد. گاز و نفخ معده در اکثر موارد به دلیل مشکل جدی در بدن نیست و با ایجاد برخی تغییرات می‌توان این علائم را کاهش داد – حتی اگر به دلیل مشکلات پزشکی باشد.
درد، نفخ و دفع مکرر گاز از شکم می‌تواند با هر عاملی که موجب اسهال یا یبوست می‌شود، تشدید شود. علت گاز شکم همچنین می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- پرخوری
- بلع هوا هنگام خوردن یا آشامیدن
- آدامس جویدن
- سیگار کشیدن
- خوردن برخی غذاهای خاص
تا چه میزان طبیعی است؟
دفع گاز بین 20-10 بار در روز، كاملاً طبیعی است. احتمال دفع گاز در هنگام حرکات روده بیشتر اما دفع آن در هر زمان در طول روز نیز طبیعی است.
چنانچه نفخ و گاز شکم برایتان ناخوشایند است و یا در عملکرد و تعامل شما با دیگران تداخل ایجاد می‌کند، ممکن است مربوط به مسائل پزشکی باشد که مراجعه به پزشک می‌تواند در درمان آن مؤثر باشد. حتی اگر پای مسائل پزشکی هم در میان نباشد، ممکن است مایل باشید علائم را حداقل در مواقعی که کنار دیگران هستید، کاهش دهید.
چگونه از شر گاز شکم خلاص شویم
در اغلب موارد، گاز شکم ناشی از نوع تغذیۀ است. غذا در وهله اول در رودۀ کوچک هضم می‌شود. غذاهای هضم نشده در رودۀ بزرگ توسط باکتری‌ها، قارچ‌ها و مخمر تخمیر می‌شود. این فرآیند منجر به تولید گاز متان و هیدروژن می‌شود که به‌صورت گاز از بدن خارج می‌شوند.
برای بسیاری از افراد، تغییر عادات غذایی در کاهش گاز شکم و علائم همراه آن کفایت می‌کند. یک روش برای تعیین غذاهای ایجادکنندۀ گاز، داشتن دفترچۀ یادداشت غذایی است. برخی از این غذاها عبارت‌اند از:
- غذای پر فیبر
- غذاهایی چرب
- غذای سرخ‌شده یا تند
- نوشیدنی‌های گازدار
- ترکیبات مصنوعی مانند الکل قندی، سوربیتول و مالتیتول که معمولاً در محصولات فاقد قند استفاده می‌شود.
- حبوبات
- سبزیجات چلیپایی، مانند کلم بروکسل، گل‌کلم و کلم بروکلی
- آلو یا آب‌آلو
- غذاهای حاوی لاکتوز، مانند شیر، پنیر و سایر محصولات لبنی
- ترکیبات قابل تخمیر مانند برخی از الیگوساکاریدها، دی‌ساکاریدها، منوساکاریدها و پلی‌یول‌ها – مولکول‌هایی که در طیف وسیعی از غذاها مانند سیر و پیاز یافت می‌شوند و هضم آن‌ها دشوار است.
- نوشیدنی‌های گازدار و برخی مکمل‌ها
در زیر به برخی نکات که می‌تواند در رفع نفخ و گاز شکم مؤثر باشند، اشاره می‌کنیم.
با پزشک خود صحبت کنید
چنانچه به‌طور مکرر دچار ناراحتی معده، اسهال، یبوست، گاز شکم، نفخ یا آروغ زدن می‌شوید، ممکن است دارای مشکل گوارشی نامشخصی مانند بیماری التهابی روده باشید که با یک رژیم غذایی خاص یا دارو قابل‌کنترل است. بیماری‌هایی مانند تیروئید، دیابت، عفونت یا عوارض جانبی برخی داروها نیز می‌توانند موجب نفخ و گاز شکم شوند.
شناخت حساسیت‌های غذایی
ممکن است بعد از خوردن انواع خاصی از غذاها، احساس نفخ کنید. آلرژی ، عدم تحمل یا حساسیت به غذا می‌تواند محرک و تشدیدکنندۀ علائمی همچون ناراحتی معده، درد، حالت تهوع، استفراغ، گاز، نفخ و اسهال باشد. با شناسایی این غذاها می‌توانید رژیم غذایی‌تان را اصلاح و از این عوارض پیشگیری نمایید.
به‌طور مثال، عدم تحمل لاکتوز به دلیل کمبود لاکتاز – آنزیمی که قند لاکتوز موجود در محصولات لبنی را تجزیه می‌کند – یکی از دلایل شایع نفخ و گاز شکم است.
تنظیم رژیم غذایی
برخی از غذاها مانند محصولات لبنی، لوبیا و سبزیجات و غلات غنی از فیبر می‌توانند موجب نفخ و گازهای گوارشی در همۀ افراد شوند. این مواد حاوی ترکیباتی هستند که به‌طور کامل هضم نمی‌شوند و تولید گاز می‌کنند.
برای کاهش نفخ و گاز شکم سعی کنید این غذاها را با غذاهای مناسب و قابل‌هضم مانند مرغ سوخاری، سوپ‌های کم‌چرب و غذاهای آب پز جایگزین کنید.
عدم مصرف برخی از نوشیدنی‌ها
نوشیدنی‌های گازدار از دلایل شایع ایجاد گاز و آروغ زدن به‌حساب می‌روند. دی‌اکسید کربن موجود در نوشابه‌های گازدار وارد دستگاه گوارش شما می‌شوند و باید به‌صورت گاز نیز خارج شود. ازاین‌رو ممکن است هنگام عبور دی‌اکسید کربن از دستگاه گوارش احساس نفخ کنید و یا پس از خوردن این نوشیدنی‌ها، دچار آروغ‌های متوالی شوید.
آب‌میوه‌های صنعتی شیرین و نوشیدنی‌های دارای شربت ذرت با فروکتوز بالا که مغذی محسوب نمی‌شوند، معمولاً موجب نفخ و گاز شکم می‌شوند.
مصرف نوشیدنی‌های الکلی علاوه بر آسیب زدن به کبد، آنزیم‌های گوارشی را تغییر داده و در هضم غذا تداخل ایجاد می‌کند که می‌تواند موجب نفخ، گاز شکم، آروغ، سوء هاضمه، سوزش معده و اسهال شود.
استفاده از داروهای ضد نفخ و گاز شکم
گاهی استفاده از دارو می‌تواند در کاهش گاز و نفخ شکم مؤثر باشد. برخی داروهای بدون نسخه ضد نفخ می‌توانند به رفع این مشکلات گوارشی کمک کنند.
برخی از افراد در موقعیت‌های محرک نفخ یا گاز معده از این داروها استفاده می‌کنند. چنانچه شما نیز به علت یک بیماری خاص مستعد ایجاد نفخ و گاز شکم بیش‌ازحد هستید، می‌توانید با پزشک برای تجویز دارویی برای کاهش علائم مشورت کنید.
استفاده از پروبیوتیک
برخی از افراد برای کاهش علائم گاز و نفخ شکم از مکمل‌ها یا افزودنی‌های پروبیوتیک استفاده می‌کنند. اثربخشی پروبیوتیک‌ها یکسان نیست، ممکن است برای برخی شرایط بیش سایرین مفید باشد. گفته می‌شود این ترکیبات ایمن و بی‌خطر هستند و ارزش امتحان کردن را دارند.
ترک سیگار
سیگار کشیدن بر عملکرد عضلات مری، معده و روده تأثیر می‌گذارد و باعث نفخ، ایجاد گاز شکم و سو ء هاضمه می‌شود. ترک اعتیاد برای همه مهم است اما چنانچه برخی بیماری‌ها دلیل نفخ و گاز شکم باشند از اهمیت بیشتری برخوردار است.
ممانعت از بلع هوا
برخی عادت‌ها مانند غذا خوردن سریع، صحبت کردن هنگام غذا خوردن، آدامس جویدن، استفاده از نی و مکیدن آب‌نبات‌های سفت به سبب بلع بیش‌ازحد هوا می‌توانند باعث افزایش گاز و نفخ شکم شوند.
بیماری‌هایی که باعث درد، نفخ و گاز شکم می‌شوند
بیماری‌هایی مانند ورم معده و روده، عدم تحمل لاکتوز، بیماری سلیاک، بیماری کرون، دیابت، زخم معده ، سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند موجب تشدید نفخ و گاز شکم شوند
گاز شکم می‌تواند دردناک باشد اما معمولاً خطرناک نیست. چنانچه درد یا نفخ شکم برای شما مشکل‌ساز است، با نگاهی به رژیم غذایی و سبک زندگی‌تان، علل احتمالی را شناسایی و بر اساس آن تغییراتی در زندگی‌تان ایجاد نمایید. اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی در بسیاری از موارد می‌توانند این مشکل را به‌طور کامل برطرف کنند.
چنانچه پس از چندین هفته تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تفاوتی مشاهده نکردید به پزشک خود مراجعه کنید. آن‌ها با معاینه و انجام آزمایشات دقیق می‌توانند علل احتمالی را شناسایی و درمان کنند.
منبع نوشته :
https://www.healthline.com/health/digestive-health/get-rid-of-gas-pains-and-bloating#takeaway
