به درگیری فکری غیرمعمول یا بیش از اندازه ذهن با افکار مثبت، مثبت اندیشی سمی می‌گویند. این باور که مردم باید به تمام تجربیات زندگی خود، حتی آنهایی که واقعا فاجعه‌انگیز اند با دید مثبت نگاه کنند، مثالی از این تعریف است.
مثبت اندیشی سمی می‌تواند موجب سرکوب احساسات منفی و کوچک‌شماری سوگ افراد بشود و به آنها فشار بیاورد که حتی وقتی واقعا دارند با مشکلی دست و پنجه نرم می‌کنند، تظاهر به خوشحالی کنند.
در بعضی موارد، خود فرد به خودش فشار می‌آورد که همیشه خوشحال به نظر برسد و با تعبیر هر موضوعی به شکل مثبت، خود را همیشه شاد نشان دهد. با این حال، فشار خارجی مثلا اینکه به فرد بگویند غمش را فراموش کند یا در لطمه‌ای که به او وارد شده، به دنبال جنبه‌های مثبت باشد، نیز ممکن است موجبات این مسئله را برای فرد فراهم کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مثبت اندیشی سمی، خطرات آن و راه‌های پرهیز از آن، این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
مثبت اندیشی سمی چیست؟
قرن‌هاست که کتاب‌ها و رسانه‌ها تلاش می‌کنند بر اهمیت مثبت اندیشی تاکید کنند. البته شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مثبت اندیشی می‌تواند موجب بهبود سلامت روانی شود. به عنوان مثال، مطالعه‌ای بر روی دانشجویان که در سال 2018 انجام شد، نشان می‌دهد که عزت‌نفس بالا می‌تواند باعث مثبت اندیشی شود و خطر افکار و احساسات مربوط به خودکشی را کاهش دهد.
با این وجود، داده‌هایی که بر فواید مثبت اندیشی تاکید می‌کنند، این را هم نشان می‌دهند که عوامل دیگری مانند حمایت اجتماعی و کارایی شخصی که توانایی فرد برای کنار آمدن با مسئله دردناک است، در کنار مثبت اندیشی، موجب بهبود سلامت فرد می‌شوند. مثبت اندیشی، به خودی خود داروی درد تمامی چالش‌های زندگی نیست.
مثبت اندیشی سمی سعی دارد به همه بقبولاند که مثبت اندیشی، یگانه راه‌حل همه مشکلات است و از فرد می‌خواهد از افکار منفی یا بیان آنها پرهیز کند.
پژوهش‌های مرتبط با مثبت اندیشی، مجموعا بر فواید مثبت اندیشی هنگام تجربه مشکل متمرکز اند. درمقابل، مثبت اندیشی سمی از مردم توقع دارد با وجود همه مشکلاتی که دارند، مثبت فکر کنند و تلویحا از آنها می‌خواهد احساسات خود را سرکوب و از درخواست حمایت اجتماعی امتناع کند.
در زیر مثال‌هایی از این نوع تفکر، آورده شده‌است:
- به والدینی که کودکشان فوت شده بگویی: «حداقل می توانید بچه دیگری به دنیا بیاورید»؛
- بعد از به بار آمدن فاجعه بگوییم «در پس هر شری، خیری هست»؛
- فرد را مجبور کنیم به جنبه‌های مثبت اتفاق فاجعه‌انگیزی گه برایش افتاده، نگاه کند؛
- به فرد بگوییم با تمرکز بر چیزهای خوبی که در زندگی دارد، غم و رنج خود را فراموش کند؛
- به افرادی که همیشه مثبت به نظر می‌آیند یا احساسات خود را به اشتراک نمی‌گذارند برچسب قوی‌تر بودن یا دوست‌داشتنی تر بودن از بقیه بزنیم؛
- به افراد بگوییم با وجود سختی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، شاد باشند. مثلا بگوییم از فرصتی که کووید-19 برای در خانه ماندن آنها فراهم کرده، با اجبار، جهت یادگیری مهارت‌های جدید و انجام فعالیت‌هایی جهت بهبود اندامشان استفاده کنند؛
- سعی کنیم با گفتن جمله «می‌توانست خیلی بدتر از این باشد»، مشکلات فرد را خوار بشماریم.
همچنین خوانید: چگونگه درمورد بدن خود حس مثبت داشته باشیم (تصویر ذهنی مثبت از بدن)
چرا مثبت اندیشی سمی خطرناک است؟
اینکه دید مثبت داشته باشیم، در مجموع خوب است. با این حال، اگر فردی فکر کند که همیشه و در همه حال باید مثبت بیاندیشد، ممکن است مشکلات جدی را نادیده بگیرد و به دنبال حل مسائل روانی زمینه ای‌اش نرود.
همینطور، کسانیکه از بقیه می‌خواهند مثبت‌اندیش باشند، ممکن‌است به آنها کمک کافی نکنند یا به عزیزانشان این حس را بدهند که مدام توسط او قضاوت می‌شوند.
برخی خطرات مثبت اندیشی سمی به شرح زیر است:
نادیده گرفتن آسیب واقعی
مقاله‌ای مروری در سال 2020 که 29 پژوهش درباره خشونت خانگی را پوشش می‌داد، دریافت که اصرار روی مثبت اندیشی، به علت اینکه موجب دست کم گرفتن شدت آزار می‌شود، می تواند باعث شود افراد در رابطه سمی باقی‌بمانند. مثبت اندیشی، امید و بخشش، خطر ادامه رابطه با سواستفاده‌گران و بیشتر شدن میزان آزار آنها را افزایش می‌دهد.
کوچک شماردن فقدان
هنگام روبرویی با فقدان، تجربه احساس ماتم و غصه، طبیعی است. کسی که مدام از اطرافیانش می‌شنود که باید فراموش کند یا خوشحال باشد، ممکن است حس کند برای دیگران اهمیت ندارد. مثلا والدینی که فرزند خود را از دست داده‌اند ممکن است فکر کنند فرزند آنها برای دیگران اهمیتی نداشته و در نتیجه سوگشان بیشتر شود.
انزوا و شرم
احتمال اینکه افرادی که احساس می‌کنند به اجبار باید در مقابل مشکلات لبخند بزنند، از دیگران کمک بخواهند کم‌تر است. ممکن است احساس انزوا یا شرم کنند و از حمایت خواستن پرهیز کنند. بر اساس گفته انجمن روانپزشکی آمریکا، شرم داشتن فرد از احساساتی که دارد، ممکن است موجب امتناع او از دریافت کمک پزشکی شود.
مشکلات ارتباطی
هر رابطه ای چالش‌هایی دارد. مثبت اندیشی سمی باعث می‌شود مردم این مشکلات را نادیده بگیرند و بر مثبت اندیشی تمرکز کنند. این رویکرد می‌تواند ارتباط و توانایی حل مشکلات رابطه را از بین ببرد.
عزت‌نفس پایین
همه گاهی احساسات منفی را تجربه می‌کنند. مثبت اندیشی سمی، افراد را تشویق می کند، این احساسات منفی را سرکوب کنند. سرکوب این احساسات موجب قدرتمندتر شدن آنها می‌شود. وقتی فرد نمی‌تواند مثبت فکر کند، ممکن است احساس شکست کند.
اشکالی ندارد منفی باشیم؟
آدم‌ها طیف گسترده‌ای از احساسات را تجربه می کنند. این یکی از مهم‌ترین بخش های سلامت است. مثلا اضطراب موجب بیدار شدن هشیاری فرد نسبت به موقعیت خطرناک یا قرارگیری در دوراهی اخلاقی می‌شود. خشم، واکنش طبیعی به بی‌عدالتی و بدرفتاری است. غم می‌تواند، نشان‌دهنده شدت فقدان باشد.
اینکه این احساسات را نپذیریم یعنی اتفاقی که ممکن است در پی داشته‌باشند را نادیده گرفته‌ایم. به علاوه، اینکه درباره این احساسات حرف نزنیم موجب از بین رفتن آنها نمی شود. بیشتر افراد، هر چند وقت یکبار برای کنار آمدن با احساساتشان به کمک نیاز دارند. به زبان‌آوردن این مشکلات، به تنهایی، می‌تواند کاری کند که آنها ضعیف‌تر و حل‌شدنی‌تر به نظر برسند.
بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که صحبت‌کردن درباره احساسات، که شامل احساسات منفی نیز هست، ممکن است حتی کمک کند مغز، آنها را بهتر پردازش کند. مطالعه‌ای قدیمی‌تر دریافته بود که برچسب‌زدن و صحبت کردن درباره مشکلات می‌تواند مسیرهای عصبی مرتبط با این احساسات را در مغز تضعیف کند. این یافته‌ها نشان می‌دهند، صحبت درباره مشکلات می تواند از میزان احساس منفی که به وجود آورده‌ا‌ند کم کند.
همچنین بخوانید: خوراکی هایی که باعث اضطراب می شوند
چگونه از مثبت اندیشی سمی پرهیز کنیم؟
برخی ترفندهای پرهیز از اجبار خود به مثبت اندیشی سمی شامل موارد زیر است:
- بپذیریم احساسات منفی، طبیعی و بخشی از تجارب انسان‌ها هستند؛
- به جای سرکوب این احساسات، آنها را بشناسیم و به آنها اقرار کنیم؛
- با افراد مورد اعتماد، درباره انواع احساسات و همچنین احساسات منفی صحبت کنیم؛
- از افرادی که ما را قضاوت نمی‌کنند مثل دوستان قابل‌اعتماد و روانشناسان کمک بخواهیم.
از راه‌های زیر می‌توانیم از اجبار دیگران به ما برای مثبت اندیشی سمی امتناع کنیم:
- آنها را تشویق کنیم درباره احساساتشان صحبت کنند؛
- با احساسات منفی کنار بیاییم؛
- سعی کنیم از اینکه به هرچه افراد می‌گویند جواب مثبت بدهیم، بپرهیزیم؛
- بفهمیم احساسات منفی معمولا به علت احساسات مثبت قدرتمند به وجود می‌آیند. مثلا سوگ نشان‌دهنده عشق زیاد است.
چکیده
مثبت اندیشی سمی مردم را تشویق می‌کند احساسات منفی را نادیده بگیرند و در نتیجه این احساسات تشدید شوند.
اگرچه مثبت اندیشی فوایدی دارد، هیچکس نمی‌تواند همیشه و در همه شرایط مثبت فکر کند.
اینکه کسی را مجبور کنیم تنها احساسات مثبت خود را ابراز کند، توانایی او در برقراری ارتباط را از بین می‌برد و باعث می‌شود به علت داشتن این افکار منفی احساس شرم کند.
