پیش از اینکه به رابطه بین کلسترول و سندروم تخمدان پلی‌کیستیک بپردازیم، توضیحاتی ابتدایی درباره سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و علائم رایجش می‌دهیم.
سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟
سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک مشکل هورمونی است که زنان در سال‌های فرزندآوری (از 15 تا 44 سال) به آن مبتلا می‌شوند. بین 2/2 تا 7/26 زنان این گروه سنی، به PCOS مبتلا هستند.
بسیاری از زنان، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک دارند اما از آن آگاه نیستند. در یکی از مطالعات، این نتیجه حاصل شد که نزدیک به 70 درصد زنان، از اینکه به این مشکل مبتلا هستند اطلاع ندارند.
PCOS بر تخمدان‌های زنان اثر می‌گذارد، یعنی عضو تولید مثلی که استروژن و پروژسترون یا به عبارت دیگر هورمون‌هایی که دوره قاعدگی را تنظیم می‌کنند، ترشح می‌کند. تخمدان مقدار بسیار کمی از هورمونی مردانه به نام آندروژن را نیز تولید می‌کند.
تخمدان‌ها، تخمک‌هایی ترشح می‌کنند که توسط اسپرم بارور می‌شوند. به آزاد شدن ماهانه این تخمک‌ها، تخمک‌گذاری می‌گویند.
هورمون محرکه فولیکولی و هورمون رنگدانه‌ساز که در غده هیپوفیز ترشح می‌شوند، تخمک‌گذاری را کنترل می‌کنند.
هورمون محرکه فولیکولی، تخمدان را تحریک می‌کند که فولیکول تولید کند. فولیکول یک کیسه حاوی تخمک است. سپس هورمون رنگدانه‌ساز تخمدان را تحریک می‌کند که یک تخمک بالغ آزاد کند.
PCOS یک سندروم یا به عبارت دیگر گروهی از علائم است که بر رحم و تخمک‌گذاری اثر می‌گذارد و سه نوع متفاوت دارد:
- کیست تخمدان
- بالا رفتن هورمون مردانه
- قاعدگی نامنظم
در PCOS تعداد زیادی کیسه کوچک پر از مایع در تخمدان رشد می‌کنند. کلمه “پلی‌کیستیک” یعنی “تعداد زیادی کیست”.
این کیسه‌ها در واقع همان فولیکول‌ها هستند که در خود تخمک‌های نابالغ را حمل می‌کنند. این تخمک‌ها هرگز به اندازه‌ای رشد نمی‌کنند که منجر به تخمک‌گذاری شوند.
عدم تخمک‌گذاری باعث تغییر در سطح استروژن، پروژسترون، هورمون محرکه فولیکولی و هورمون رنگدانه‌ساز می‌شود. سطح پروژسترون از حد معمول پایین‌تر می‌آید و میزان آندروژن از حد معمول بالاتر می‌رود.
میزان بیش از اندازه هورمون‌های مردانه، چرخه قاعدگی را دچار اختلال می‌کند و در نتیجه زنانی که به این سندروم مبتلا هستند، کمتر از حد معمول دوره‌های قاعدگی را تجربه می‌کنند.
همچنین بخوانید: رژیم غذایی در سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
علائم شایع سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
- قاعدگی نامنظم
- خونریزی زیاد: ممکن است در زمان قاعدگی خونریزی بیشتر از حد طبیعی باشد.
- رویش مو: روی صورت و بدن بیش از 70 درصد زنانی که به این مشکل مبتلا هستند، مو رشد می‌کند.
- جوش: هورمون‌های مردانه می‌توانند پوست را از حد معمول چرب‌تر کنند و موجب ایجاد آکنه در قسمت‌هایی از بدن مانند صورت و سینه شوند.
- افزایش وزن: بیش از 80 درصد زنانی که به این مشکل مبتلا هستند اضافه وزن دارند.
- کچلی با الگوی مردانه: موی سر نازک می‌شود و ممکن است بریزد.
- تیر‌‌گی پوست: ممکن است لکه‌های تیره در نقاطی مانند گردن ظاهر شوند.
- سردرد: تغییرات هورمونی ممکن است در بعضی زنان منجر به سردرد شود.
کلسترول نوعی چربی است که توسط بدن ساخته و توسط رژیم غذایی به بدن وارد می‌شود. سطح کلسترول غیرطبیعی، ناسالم است و می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی شود. اگر سندروم تخمدان پلی‌کیستیک داشته باشید، شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی به علت شیوع چاقی و مقاومت به انسولین در زنان مبتلا به این سندروم بالاتر می‌رود.
تقریبا 70% زنانی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک هستند، دیس‌لیپیدمی دارند که می‌تواند به علت میزان بیش از حد تری‌گلیسیرید و کمبود لیپوپروتئین با چگالی بالا (کلسترول خوب) به وجود بیاید.
پزشکتان می‌تواند سطح غیر عادی کلسترول در خون را با آزمایش خون مورد بررسی قرار دهد. 4 جزء چربی هستند که در بخش لیپید جواب آزمایش خون قابل مشاهده خواهند بود: سطح کلسترول کلی، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، لیپوپروتئین با چگالی زیاد (HDL) و تری‌گلیسیرید.
همچنین بخوانید: کاهش کلسترول با ورزش
سطح کلسترول کل
بر اساس گفته برنامه ملی آموزش کلسترول در آمریکا، سطح کلسترول کلی باید کمتر از 200 mg/dL (5/17 mmol/L) باشد. سطوح بین 200 mg/dL و 239 mg/dL (18/6-17/5 mmol/L) مرزی به حساب می آیند و عدد بالای 240 mg/dL (21/6 mmol/L) سطح کلسترول بالا به حساب می‌آید.
کلسترول بالا می‌تواند شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دهد. لیپوپروتئین کم چگالی، نوع مضر کلسترول است که توسط کبدتان تولید شده و از طریق خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌رود. در مقادیر بالا، می‌تواند در دیواره‌های عروق خونی جمع شده و منجر به انسداد شود.
راهنماهای فعلی برای سطح LDL به شکل زیر است:
- مطلوب: کمتر از 100 mg/dL (6/2 mmol/L)
- بالای حد طبیعی: بین 100 تا 129 mg/dL (6/2 تا 34/3 mmol/L)
- نسبتا بالا: بین 130 تا 159 mg/dL (36/3 تا 13/4 mmol/L)
- بالا: 160 تا 189 mg/dL (14/4 تا 90/4 mmol/L)
- بسیار بالا: بالای 190 mg/dL (91/4 mmol/L)
لیپوپروتئین پرچگالی و تری‌گلیسیرید
لیپوپروتئین پرچگالی، همان کلسترول خوب است که در مقادیر کافی، از ساخته‌شدن کلسترول بد در رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند. میزان کلسترول پرچگالی باید بالای 40 mg/dL (04/1 mmol/L) باشد. کمبود کلسترول خوب می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی شود.
تری‌گلیسیرید، چربی را در جریان خون ذخیره می‌کند. بدن شما بعدا از این چربی برای تامین انرژی استفاده می‌کند. وقتی تری‌گلیسیرید خون شما بالا باشد، بدن شما آن را جای دیگری ذخیره می‌کند که بعدا از آن استفاده کند. به خصوص اگر به انسولین مقاومت داشته باشید، میزان تری‌گلیسیرید خونتان افزایش می‌یابد. سطح بالای تری‌گلیسیرید خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
همچنین بخوانید: لیپوپروتئین-آ Lipoprotein (a) چیست؟
درمان تری‌گلیسیرید بالا
اگر سطح تری‌گلیسیرید خونتان بالا باشد، پزشکتان ممکن است پیشنهاد دهد سبک زندگی خود را تغییر دهید.
کاهش مصرف چربی‌های اشباع به کمتر از 7% کل کالری‌های دریافتی مهم است. منابع چربی‌های اشباع معمولا محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز، ماکیان فرآوری‌شده و کره هستند. به جای این محصولات، از چربی‌های غیر اشباع مانند روغن زیتون، آجیل ها، دانه‌ها و آووکادو استفاده کنید. رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات که شامل فیبر و عناصر غذایی گیاهی است نیز مهم است.
به علاوه، مصرف دو گرم از استانول های گیاهی (موادی که به صورت طبیعی در میوه و سبزیجات یافت می‌شوند) نیز می‌تواند شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد.
کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی یا ورزش و ترک سیگار، همگی می‌توانند دست به دست هم داده و سطح کلسترول خونتان را بهبود دهند. با این وجود، اگر این کارها موثر واقع نشوند، پزشکتان ممکن است برایتان استاتین، دارویی که کلسترول خون را کاهش می‌دهد، تجویز کند.
