درد کبد و علل آن

درد های کبدی :

کبد شما اندامی است که در سمت راست شکم و زیر دنده‌ها قرار دارد و به‌عنوان کارخانه فرآوری بدن فعالیت می‌کند. دارای دو قسمت بزرگ است که لوب‌های راست و چپ نامیده می‌شوند.

کبد بیش از 500 شغل دارد که یکی از کارهای مهم آن تبدیل غذا از روده کوچک به موادی است که به شما در جذب چربی و مقابله با بیماری‌ها، ذخیره انرژی و فیلتر کردن و تمیز کردن خون کمک می‌کند. کبد یک ارگان ضروری است که عملکردهای زیادی در بدن دارد، ازجمله ساخت پروتئین و عوامل لخته شدن خون، تولید تری گلیسیرید و کلسترول، سنتز گلیکوژن و تولید صفرا.

حتی اگر کبد بزرگ‌ترین اندام درون بدن شما باشد، تشخیص درد کبد دشوار است و ممکن است آن را با درد معده، اشتباه بگیرید. بسته به علت بیماری، درد کبد ممکن است به‌صورت درد در قسمت جلوی شکم، پشت و یا حتی شانه‌ها ظاهر شود.

کبد درواقع هیچ گیرنده دردی ندارد. معمولاً درد به این دلیل اتفاق می‌افتد که غشایی که اطراف آن را گرفته است در اثر بیماری یا آسیب، ملتهب شده باشد.

عملکردهای اصلی کبد عبارت‌اند از:

تولید صفرا: صفرا به روده کوچک کمک می‌کند تا چربی‌ها، کلسترول و برخی ویتامین‌ها جذب شوند. صفرا از نمک‌های صفراوی، کلسترول، بیلی‌روبین، الکترولیت‌ها و آب تشکیل‌شده است.
جذب و متابولیسم بیلی‌روبین: بیلی‌روبین در اثر تجزیه هموگلوبین تشکیل می‌شود. آهن آزادشده از هموگلوبین در کبد یا مغز استخوان ذخیره می‌شود و برای تولید سلول‌های بعدی خون استفاده می‌شود.
حمایت از لخته‌های خون: ویتامین K برای ایجاد برخی از منعقد کننده‌ها که به لخته شدن خون کمک می‌کنند، ضروری است. صفرا برای جذب ویتامین K ضروری است و در کبد ایجاد می‌شود. اگر کبد، به‌اندازه کافی صفرا تولید نکند، عوامل انعقادی تولید نمی‌شوند.
متابولیسم چربی: صفرا باعث تجزیه چربی‌ها می‌شود و هضم آن‌ها را آسان می‌کند.
متابولیزه کربوهیدرات‌ها: کربوهیدرات‌ها در کبد ذخیره شده و در آنجا به گلوکز تجزیه می‌شوند و به جریان خون می‌روند تا سطح طبیعی گلوکز را حفظ کنند. آن‌ها به‌صورت گلیکوژن ذخیره می‌شوند و هر زمان که به انرژی نیاز باشد آزاد می‌شوند.
ذخیره ویتامین و مواد معدنی: کبد ویتامین‌های A، D، E، K و B12 را ذخیره می‌کند. همچنین آهن را از هموگلوبین به‌صورت فریتین ذخیره می‌کند که آماده ساختن گلبول‌های قرمز خون جدید شود. کبد همچنین مس را ذخیره و آزاد می‌کند.
به سوخت‌وساز پروتئین‌ها کمک می‌کند: صفرا به تجزیه پروتئین‌های هضم غذا کمک می‌کند.
عملکرد ایمونولوژیک: کبد بخشی از سیستم فاگوسیت های تک‌هسته‌ای است. این سیستم شامل تعداد زیادی سلول کوپفر است که در فعالیت ایمنی بدن نقش دارند. وظیفه‌ی این سلول‌ها وظیفه‌ی از بین بردن هرگونه عامل بیماری که ممکن است از طریق روده وارد کبد شود، است.
تولید آلبومین: آلبومین متداول‌ترین پروتئین در سرم خون است. کبد اسیدهای چرب و هورمون‌های استروئیدی را برای کمک به حفظ فشار صحیح و جلوگیری از نشت رگ‌های خونی حمل می‌کند.
سنتز آنژیوتانسینوژن: این هورمون هنگام ایجاد هشدار با تولید آنزیمی به نام رنین در کلیه‌ها، با باریک شدن رگ‌ها فشارخون را افزایش می‌دهد.

علائم درد کبد

بیماری کبد همیشه علائم و نشانه‌های قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند. اگر علائم و نشانه‌های بیماری کبد رخ دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد و تورم شکم
تورم در پاها و مچ پا
خارش پوست
ادرار تیره‌رنگ
مدفوع کمرنگ
خستگی مزمن
کاهش اشتها
کبودی
زردی
تب
لرز
حالت تهوع یا استفراغ

بیش از 100 نوع مختلف بیماری کبدی می‌تواند باعث درد کبد شود. موارد زیر چند نمونه از این بیماری‌ها است:

کولانژیت

کولانژیت التهاب سیستم مجاری صفراوی است که معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی به وجود می‌آید. مجرای صفراوی، صفرا را از کبد و کیسه صفرا تخلیه می‌کند و آن را به روده کوچک منتقل می‌کند.

عفونت کولانژیت باعث ایجاد فشار در سیستم تخلیه می‌شود که به‌طورمعمول نشان‌دهنده وجود انسداد در سیستم کبد است.

این ممکن است به دلیل سنگ صفرا، تومور، لخته شدن خون یا برگشت باکتری به کبد باشد.

هپاتیت

هپاتیت به معنی التهاب کبد است و می‌تواند باعث ایجاد درد در سمت راست بالای شکم، جایی که کبد شما قرار دارد، شود. شایع‌ترین علت آن ویروس است، اما سایر علت‌ها شامل مصرف زیاد الکل، سموم، برخی داروها و برخی بیماری‌ها می‌تواند منجر به هپاتیت شود.

ویروس هپاتیت انواع مختلفی دارد.

انواع متداول هپاتیت ویروسی هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C است.

هپاتیت B، C و D باعث هپاتیت مزمن می‌شود که درنهایت می‌تواند منجر به سیروز، نارسایی کبد و سرطان کبد شود.
هپاتیت A در مدفوع فرد آلوده دیده می‌شود و از طریق مصرف آب یا غذای آلوده منتقل می‌شود.
هپاتیت B از طریق قرار گرفتن در معرض مایعات بدن، مانند خون و منی، منتقل می‌شود.
هپاتیت C از طریق خون‌آلوده یا گاهی رابطه‌ی جنسی منتقل می‌شود.
هپاتیت D یک عفونت ثانویه است که فقط کسانی را مبتلا می‌کند که به هپاتیت B مبتلا هستند.
هپاتیت E از طریق مصرف آب یا مواد غذایی آلوده منتقل می‌شود.
هپاتیت خود ایمنی، یعنی زمانی که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های کبدی حمله می‌کند.

هپاتیت می‌تواند حاد به معنی ناگهانی و کوتاه‌مدت، یا مزمن، به معنی طولانی‌مدت و مداوم باشد.

هپاتیت الکلی

هپاتیت الکلی هنگامی اتفاق می‌افتد که الکل زیاد، کبد شما را تحت‌الشعاع قرار دهد و ملتهب شود. درد ناشی از هپاتیت الکلی ممکن است شکم شما را حساس کند. کاهش وزن و اشتها، حالت تهوع، تب خفیف و احساس خستگی و ضعف از علائم دیگر آن است.

کبد چرب

این مسئله معمولاً در کنار چاقی یا سوءمصرف الکل اتفاق ‌افتد. در بیماری کبد چرب، واکوئل های چربی در سلول‌های کبدی جمع می‌شوند. بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) نامیده می‌شود. علت آن معمولاً ژنتیک، داروها یا رژیم غذایی سرشار از قند فروکتوز است. این بیماری شایع‌ترین اختلال کبدی است و با مقاومت به انسولین در ارتباط است. در صورت بدتر شدن کبد چرب غیرالکلی، استئو هپاتیت غیرالکلی (NASH) ایجاد می‌شود. کبد چرب علت اصلی ابتلا به سیروز کبدی است.

سندرم فیتز-هیو-کورتیس

سندرم فیتز-هیو-کورتیس یک بیماری نادر در زنان است که باعث ایجاد درد شدید و ناگهانی در قسمت فوقانی سمت راست شکم می‌شود و ممکن است به بازو و شانه شما گسترش یابد. این بیماری یک عفونت باکتریایی است که بافت‌های اطراف کبد شما را ملتهب می‌کند. ممکن است پزشک شما این بیماری را پری هپاتیت بنامد. همچنین می‌تواند بر پوشش داخلی معده تأثیر بگذارد.

آبسه یا کیست کبد

آبسه کبد یک کیسه پر از مایع آلوده یا چرک است که در کبد تشکیل می‌شود. عفونت از برخی میکروب‌ها مانند باکتری‌ها، انگل‌ها یا قارچ‌ها می‌تواند باعث ایجاد آبسه شود. آبسه می‌تواند منجر به آسیب به بافت اطراف کبد، خونریزی، عفونت و حتی مرگ شود. در این بیماری سمت راست و بالای شکم شما ممکن است حساس شود.

سندرم بود-کیاری

سندرم Bud-Chiari یک اختلال غیرمعمول است که درنتیجه‌ی باریک شدن رگ‌ها باعث می‌شود خون و مایعات از کبد شما خارج شود. این بیماری می‌تواند در اثر لخته شدن خون و تورم در کبد شما باشد و غالباً، باعث می‌شود سمت راست و بالای شکم شما آسیب ببیند.

ترومبوز ورید پورتال

ورید پورتال رگی است که از روده خون به کبد می‌آورد، اما اگر لخته خون رگ را مسدود کند، ممکن است احساس درد ناگهانی در قسمت راست بالای شکم داشته باشید. همچنین ممکن است احساس تورم در شکم و تب داشته باشید.

آسیب کبدی

کبد ممکن است پس از تصادف، زمین خوردن و غیره، آسیب ببیند. اگر کبد خونریزی داشته باشد، معمولاً درد و حساسیت در شکم و شانه راست خواهید داشت.

سرطان کبد از علت های درد کبد

به‌طورمعمول تا زمانی که سرطان کبد به مراحل بعدی نرسد، دردی نخواهید داشت. به‌محض شروع به پیشرفت، درد می‌تواند از شکم تا شانه شما ظاهر شود.

سیروز علتی برای درد کبد

سیروز جای زخم جبران‌ناپذیر کبد است. کبد به دلیل آسیب طولانی‌مدت، به‌آرامی بدتر می‌شود و قادر نیست کار خود را به‌درستی انجام دهد. باگذشت زمان، بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبد می‌شود و این می‌تواند مانع جریان خون از طریق کبد شود.

سیروز به‌تدریج اتفاق می‌افتد، اما با بدتر شدن، کبد شروع به ازکارافتادن می‌کند. این می‌تواند منجر به نارسایی مزمن کبدی یا بیماری کبدی مرحله نهایی شود که در آن کبد دیگر نمی‌تواند عملکردهای حیاتی را انجام دهد.

عواملی که خطر ابتلا به بیماری کبد یا عارضه مرتبط را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

استفاده زیاد از الکل
تزریق دارو یا سوزن مشترک
رابطه جنسی محافظت نشده
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص یا سموم
دیابت
چاقی

برای جلوگیری از بیماری کبد، توصیه می‌شود:

در حد اعتدال الکل بنوشید.
از رفتارهای پرخطر مانند سرنگ مشترک و داشتن رابطه جنسی محافظت نشده دوری‌کنید.
واکسن هپاتیت بزنید.
غربالگری هپاتیت انجام دهید.
از داروها درست استفاده کنید.
وزن سالم داشته باشید.

کلام آخر مقاله درد کبد :

در بیشتر مواقع، بیماری‌های کبد را می‌توان باسابقه، معاینه فیزیکی و آزمایش خون تشخیص داد. در بعضی مواقع، در صورت مشخص نبودن تشخیص یا ارزیابی میزان آسیب به کبد، انجام بیوپسی کبد ضروری است. در صورت مشاهده درد به پزشک متخصص مراجعه کنید. سونوگرافی و نمونه‌برداری راه‌های تشخیص بیماری‌های کبدی است. شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی برخی از بیماری‌های کبدی را درمان کنید.