زردی معمولا به علت مشکلی به نام یرقان به وجود می‌آید و زمانی اتفاق می‌افتد که سطح بیلی روبین خون زیاد باشد. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است و هنگامی به وجود می‌آید که سلول‌های خونی قدیمی و آسیب‌دیده، تجزیه شوند. نام دیگر ازدیاد بیلی روبین، هیپر بیلی روبینمی است و علت زردی پوست، سفیدی چشم و غشاهای مخاطی است.
علل شایع
زردی زمانی به وجود می‌آید که بدن نتواند بیلی روبین حاصل از تجزیه سلول‌ها را پردازش کند. معمولا، بیلیروبین از طریق جریان خون به کبد می‌رود و در آنجا با صفرا ترکیب شده و از طریق مجراهای صفراوی به سیستم هاضمه می‌رود تا دفع شود.
بیلیروبین معمولا از طریق مدفوع و همچنین مقدار کمی از آن از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. هنگامیکه در این فرآیندی مشکلی پیش می‌آید، بیلیروبین در خون جمع شده و در پوست رسوب می‌کند. چون بیلیروبین رنگی زرد یا قهوه‌ای مانند دارد، منجر می‌شود پوست زرد رنگ به نظر بیاید.
دلایل زیادی برای زردی وجود دارد و پزشکتان می‌تواند به شما کمک کند بفهمید چرا به زردی مبتلا شده‌اید.
هپاتیت
هپاتیت (التهاب کبد) منجر به آسیب کبد می‌شود و از اینکه بیلی روبین از جریان خون خارج شود جلوگیری می‌کند.
هپاتیت می‌تواند به علت ویروس یا علل غیر ویروسی به وجود بیاید. هپاتیت A بیماری است که انسان از طریق غذا به آن مبتلا می‌شود و معمولا به خودیِ خود از بین می‌رود.
هپاتیت B و C از طریق خون و مایعات بدن انتقال پیدا می‌کند. اگر این مشکلات درمان نشوند، با گذشت زمان منجر به آسیب کبد می‌شوند.
انسداد مجرای صفراوی
هنگامی که بیلیروبین با صفرا ترکیب شد، باید از طریق مجرای صفراوی به لوزالمعده و از آنجا به روده کوچک برود که از بدن دفع شود. اگر مجرای صفراوی مسدود شود، بیلی روبین از بدن خارج نشده و در آن جمع می‌شود و در نتیجه فرد به زردی مبتلا می‌گردد.
یکی از علل شایع انسداد مجرای صفراوی، سنگ کیسه صفراست. سنگ کیسه صفرا زمانی به وجود می‌آید که صفرای کبد سفت می‌شود. این ممکن است به این دلیل باشد که میزان کلسترول یا بیلیروبین در صفرا بالاست. سنگ کیسه صفرا همچنین ممکن است به این علت به وجود آید که کیسه صفرا به درستی خالی نمی‌شود. وقتی سنگ کیسه صفرا تشکیل می‌شود، ممکن است در مجرای صفراوی گیر کرده و منجر به هیپربیلی روبینمی شود.
در موارد نادر، بیماری‌هایی مانند سرطان لوزالمعده یا مجرای صفراوی نیز می‌تواند منجر به انسداد مجرای صفراوی شود.
همچنین بخوانید: علائم و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا
عوارض جانبی داروها
بعضی از داروها، به خصوص اگر بیش از مقداری که تجویز شده مصرف شوند می‌توانند منجر به آسیب کبد و در نتیجه زردی شوند. شایع‌ترین داروهایی که می‌توانند منجر به زردی شوند عبارتند از:
- استامینوفن (تایلانول)
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- آمیودارون
- ایزونیازید
- استروئیدهای آنابولیک
- آموکسی‌سیلین-کولولانات
زردی در نوزادان
شایع‌ترین علت زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی است. تقریبا همه نوزادان تا اندازه‌ای این نوع زردی را در روزهای اول به دنیا آمدنشان تجربه می‌کنند. این به این علت است که سرعت تجزیه سلول‌های قرمز خون در نوزادان بیشتر است و در نتیجه سطح بیلی روبین در خون آنها افزایش پیدا می‌کند. همچنین چون کبد آنها هنوز به تکامل نرسیده، نمی‌تواند بیلیروبین اضافه را پردازش کند. زردی فیزیولوژیک نوزادان معمولا بعد از یک هفته برطرف می‌شود و به درمان نیاز ندارد.
همچنین بعضی از نوزادان، زردی ناشی از شیر مادر را تجربه می‌کنند که هنگامی اتفاق می‌افتد که نوزاد به اندازه کافی شیر مادر نمی‌خورد. هنگامی که هنوز شیر مادر تولید نشده، نوزاد، مواد مغذی کمتری دریافت می‌کند و در نتیجه حرکات رود‌ه‌اش نیز کمتر است. این منجر به جذب مجدد بیلی روبینی می‌شود که در روده وجود دارد و در نتیجه بیلی روبین در بدن نوزاد جمع می‌شود.
زردی ممکن است به علت کاروتنمی نیز به وجود آید
کاروتنمی زمانی به وجود می‌آید که کسی بیش از اندازه غذاهای حاوی کاروتن مانند هویج، پاپایا، انبه، زردآلو، طالبی، مارچوبه، چغندر و کال می‌خورد. این باعث تغییر رنگ پوست به رنگی زرد و نارنجی مانند می‌شود. یکی از تفاوت‌های مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که کاروتنمی، پوست را زرد می‌کند اما برخلاف یرقان، رنگ سفیدی چشم را تغییر نمی‌دهد.
ژنتیک
بیماریهای ژنتکی نادری هستند که می‌توانند منجر به هیپربیلیروبینمی یا همان اختلال متابولیک بیلیروبین و زردی شوند.
همچنین بخوانید: کبد را بهتر بشناسید؛ وظایف اصلی کبد چیست؟
سندروم ژیلبرت
سندروم ژیلبرت به علت تغییرات در ژن UGT1A1 به وجود می‌آید و حدود 3 تا 7 درصد آمریکایی‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری منجر به افزایش بیلیروبین خون می‌شود. مقادیر بیلی روبین اضافه که در این بیماری در خون تولید می‌شوند معمولا کم هستند و منجر به زردی نمی‌شوند.
بیماری بیشتر افراد مبتلا، در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود و اکثر افراد مبتلا به این سندروم هرگز علائمی نشان نمی‌دهند. افزایش مقدار بیلی روبین ممکن است در هنگام استرس‌های جسمی و تمرینات بدنی سنگین، افزایش یابد.
سندروم کریگلر-نجار
سندروم کریگلر-نجار که هیپربیلی روبینمی غیر کونژوگه نیز نامیده می‌شود از سندروم گیلبرت، جدی‌تر و شیوعش کمتر است. این سندروم با جهش در ژن UGT1A1 اتفاق می‌افتد و کمتر از یکی از یک میلیون نوزاد به آن مبتلا هستند. در این سندروم مقدار بیلیروبین خون به طور خطرناکی بالاست.
این سندروم دو نوع است. نوع اول شدیدتر است و می‌تواند منجر به کرن‌ایکتروس شود. کرن‌ایکتروس زمانی اتفاق می‌افتد که مقادیر خطرناکی از بیلیروبین در مغز جمع شود. شدت نوع دوم کمتر است و احتمال اینکه به کرن‌ایکتروس تبدیل شود نیز پایین‌تر است.
زردی نوزاد و اختلال ژنتیکی
با اینکه مدت زمان ابتلای نوزادان به زردی پایین است و به خودی خود برطرف می‌شود، در بعضی موارد، زردی ممکن است نشان‌دهنده مشکلی جدی‌تر باشد. بیماری خودایمنی مانند ناسازگاری Rh، می‌تواند منجر شود سلول‌های خونی نوزاد بیش از اندازه، سریع تجزیه شود.
بیماریهای ژنتیکی که منجر به تجزیه سریع گلبول‌های قرمز خون می‌شوند، شامل کمبود گلوکز فسفات دهیدروژناز (کمبود G6PD) و تالاسمی آلفا هستند.
زردی، همچنین، ممکن است در نوزادان مبتلا به فیبروز سیستیک نیز به علت انسداد مجرای صفراوی به وجود آید.
بیماریهای قلبی و عروقی
هيپربيلي روبينمي ممکن است با بیماریهای قلبی نیز مرتبط باشد. تحقیقی که در سال 2011 انجام شد نشان داد افرادی که به بیماری قلبی مادرزادی دچار هستند، شانس خیلی بالاتری برای ابتلا به سنگ کیسه صفرا و در نتیجه، اگر این سنگ‌ها در مجرای صفراوی گیر کنند و جریان بیلیروبین و دفع آن را مسدود نمایند، شانس بیشتری برای ابتلا به زردی دارند.
عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی
الکل می‌تواند به کبد آسیب برساند و منجر به هيپربيلی‌روبينمي شود. زردی می‌تواند نشان‌دهنده پانکراتیت یا همان التهاب لوزالمعده باشد. این مشکل معمولا به علت سنگ صفرا یا مصرف الکل به وجود می‌آید. الکل از شایع‌ترین علل ابتلا به هپاتیت است.
الکل می‌تواند نحوه ترشح و دفع صفرا از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به سنگ صفرا، کبد چرب و سیروز بینجامد. کبد چرب زمانی به وجود می آید که چربی در کبد رسوب کند. علت این مشکل، می‌تواند الکل یا چاقی باشد. سیروز یعنی زخم کبدی که به علت آسیب مزمن و اغلب به علت مصرف بیش از اندازه الکل به وجود آید.
همچنین بخوانید: رژیم غذایی در بیماری های کیسه صفرا
ویتامین A اضافی
ویتامین A، یک ویتامین محلول در چربی است که برای بینایی، پوست، استخوان و ایمنی بدن ضروری است. با این وجود، مقادیر بالای آن می‌توانید سمی باشد و منجر به آسیب کبدی شود. مقادیر بالای ویتامین A می‌تواند منجر به التهاب و زخم کبد شود و اجازه ندهد بدن، بیلی روبین را دفع کند.
بیشتر بزرگسالان به 1000 تا 2000 واحد بین‌المللی (IU) ویتامین A در روز نیاز دارند. مقادیر بالای ویتامین A (بالای 4000 IU) می‌تواند منجر به آسیب به کبد و زردی شود. پیش از مصرف ویتامین‌ها یا مکمل‌های غذایی باید حتما برچسب روی آنها را بخوانید و پیش از آغاز رژیم غذایی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
چکیده
زردی معمولا به علت یک بیماری به وجود می آید که می‌تواند با دارو و درمان برطرف شود. در نوزادان، زرد شدن پوست معمولا موقتی است و جای نگرانی ندارد. با پزشکتان درباره اولین باری که متوجه شدید پوست یا سفیدی چشمتان زرد شده صحبت کنید تا علت زردی خود را پیدا کنید و بر اساس آن درمان مناسب را آغاز کنید.
