چه عواملی باعث ایجاد genu valgum یا زانوی ضربدری می‌شوند؟

زانوی ضربدری :

Genu Valgum یا زانو ضربدری نوعی بیماری است که زانوها به هم می‌چسبند، اما مچ پاها از هم فاصله‌دارند. این بیماری بیشتر در کودکان خردسال ظاهر می‌شود و برای والدینی که ممکن است اطلاعات کمی در مورد این بیماری داشته باشند بسیار نگران‌کننده است؛ اما در بیشتر موارد جای نگرانی وجود ندارد.

genu valgum چیست؟

از Genu valgum بیشتر به‌عنوان knock-knees یاد می‌شود. وقتی فردی که والگوم یا زانوهای ضربدری دارد می‌ایستد، فاصله زیادی بین مچ پا حدود 7 تا 8 سانتی‌متر وجود دارد. به نظر می‌رسد که زانوها به سمت یکدیگر فشار می‌آورند.

این وضعیت نسبتاً شایع است و بیش از 20 درصد کودکان 3 ساله را درگیر می‌کند. در بیشتر کودکان خردسال، این شرایط به‌طور طبیعی اصلاح می‌شوند. فقط 1 درصد از کودکان 7 ساله تحت تأثیر این بیماری قرار دارند.

در موارد نادر، والگوم ممکن است تا دوره بلوغ ادامه یابد. در موارد دیگر، کودکان ممکن است درنتیجه یک بیماری یا بیماری زمینه‌ای به آن مبتلا شوند. بیشتر اوقات، نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. بااین‌حال، گزینه‌های مختلف درمانی وجود دارد که ممکن است به کاهش برخی از علائم کمک کند.

در صورت شناسایی و درمان علت، می‌توان از ضربدری بودن زانو که درنتیجه یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود جلوگیری کرد.

علل

چندین دلیل بالقوه برای ایجاد ژن والگوم وجود دارد، ازجمله اختلالات متابولیکی استخوان و اختلالات ژنتیکی. بااین‌حال، بیشتر موارد ژن والگوم بی‌ضرر است.

سایر عوامل خطر برای به وجود آمدن زانوی ضربدری عبارت‌اند از:

چاقی
آسیب یا بیماری که روی پا یا زانو تأثیر می‌گذارد
آرتروز، به‌ویژه در زانو
کمبود ویتامین D و کلسیم

علائم

علائم genu valgum شامل فاصله‌ی آشکار مچ پا هنگام ایستادن است. همچنین راه رفتن فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ زیرا کمبود فاصله بین زانوها را جبران می‌کند.

تغییر در راه رفتن ممکن است علائم دیگری ایجاد کند، مانند:

زانودرد
لنگ زدن هنگام راه رفتن
درد پا، باسن و مچ پا
مفاصل سفت
عدم تعادل هنگام ایستادن

تشخیص

ممکن است از اشعه ایکس برای تشخیص ژنوم والگوم استفاده شود.

Genu valgum به‌طورمعمول در کودکان تشخیص داده نمی‌شود، زیرا این بیماری در اوایل رشد معمول است. در كودكان 7 سال به بالا و بزرگ‌سالان، پزشك سعي در تشخيص علت ایجاد والگوم دارد. علت مشخص خواهد کرد که آیا برای اصلاح وضعیت به درمان نیاز است یا خیر.

برای تشخیص رسمی genu valgum، پزشک باید سابقه پزشکی فرد را بررسی کند. سؤالات شامل اطلاعاتی در مورد سابقه خانوادگی و سایر شرایط شناخته‌شده قبلی است که ممکن است باعث زانوی ضربدری شود. اگر درد وجود داشته باشد، پزشک به‌احتمال‌زیاد از فرد می‌خواهد که محل، شدت و زمان بروز آن را مشخص کند.

دکتر همچنین موارد زیر را بررسی می‌کند:

تراز شدن زانو هنگام ایستادن
چگونه یک شخص راه می‌رود
آیا پاها دارای طول‌های مختلف هستند

یک پزشک ممکن است به دنبال الگوهای سایشی ناهموار در کف کفش فرد نیز باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است MRI یا اشعه ایکس را برای بررسی ساختار استخوان تجویز کند.

درمان

درمان ژن والگوم تا حد زیادی به علت و شدت بیماری بستگی دارد. گزینه‌های درمانی معمول ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروها و مکمل‌ها

اگر یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد ژنوم والگوم شود، برای اصلاح پا باید ابتدا بیماری را درمان کرد. این کار ممکن است با دارو و مکمل‌ها درمان شود.

ورزش منظم

پزشک ممکن است برخی از تمرینات و کشش‌های ساده را به شما توصیه کند یا شخص را به یک متخصص فیزیوتراپی ارجاع دهد. ورزش و کشش می‌تواند به تقویت عضلات پاها و تنظیم مجدد زانوها کمک کند.

پزشک یا فیزیوتراپیست تمریناتی را بر اساس راه رفتن فرد توصیه می‌کند. این تمرین معمولاً شامل برنامه‌هایی برای اضافه کردن وزنه یا تغییر روند معمول با رشد عضلات خواهد بود.

کاهش وزن

اضافه‌وزن می‌تواند از عوامل اصلی ایجاد این مشکل باشد. وزن اضافی فشار بیشتری را به پاها و زانوها وارد می‌کند که می‌تواند باعث بدتر شدن زانوها شود. پزشک احتمالاً توصیه می‌کند فردی کاهش وزن داشته باشد.

ارتزها

ارتوتیک ها درزهایی است که در کفش قرار می‌گیرد تا به شما کمک کند تا راه رفتن فرد یا نحوه برخورد پای بیمار به زمین هنگام راه رفتن یا دویدن، اصلاح شود. این ممکن است به‌ویژه برای افراد دارای والگوم که یک پا بلندتر از پای دیگر است مفید باشد.
از بریس یا آتل ممکن است برای بعضی کودکان علاوه بر ارتز استفاده شود. بریس ها برای کمک به رشد استخوان‌ها در موقعیت صحیح طراحی‌شده‌اند.

عمل جراحی

اگر سایر گزینه‌های درمانی علائم genu valgum را تسکین نمی‌دهد، ممکن است جراحی توصیه شود.

جراحی به‌طورمعمول اولین انتخاب درمانی برای فرد دارای والگوم نیست. جراحی معمولاً مختص موارد زیر است:

زانوی ضربدری شدید
درجایی که ورزش، کشش و کاهش وزن درد را تسکین نمی‌دهد.

برای کودکان، اغلب از روشی به نام جراحی رشد هدایت‌شونده استفاده می‌شود. یک جراح یک تکه فلز کوچک را به زانو وارد می‌کند. این صفحه فلزی به رشد صحیح استخوان کمک می‌کند. هنگامی‌که استخوان به‌درستی تراز شد، جراحی دیگری برای برداشتن صفحه فلزی انجام می‌شود.

در بزرگ‌سالان و نوجوانان، ممکن است از استئوتومی استفاده شود. همانند جراحی رشد هدایت‌شده، استئوتومی شامل قرار دادن یک صفحه فلزی کوچک در زانو است. از صفحه به‌عنوان مهاربند دائمی استفاده می‌شود تا زانو به‌درستی تراز شود ولی این صفحه برداشته نمی‌شود.

در موارد نادر، پزشک ممکن است پروتز زانو را توصیه کند. در این حالت، یک زانوی مصنوعی که به‌درستی تراز شده باشد، والگوم شدید را برطرف می‌کند.

درمان زانوها بدون جراحی

تمرینات کم‌فشار را برای تقویت زانو انجام دهید. حفظ تناسب‌اندام و تقویت عضلات پا بسیار مهم است و درعین‌حال فشار روی زانوها را کم می‌کند. پزشک یا فیزیوتراپیست شما ممکن است تمرینات ساده مانند دوچرخه‌سواری، شنا یا پیاده‌روی را توصیه کند. علاوه بر این، در مورد تمریناتی که مخصوص زانوها است اما خطر آسیب یا آرتروز را افزایش نمی‌دهد، با پزشک خود صحبت کنید.

اگر ورزش می کنید، همیشه قبل از ورزش حداقل 5-10 دقیقه گرم‌کنید. این کار به بدن شما کمک کرده و از آسیب‌دیدگی در هنگام ورزش جلوگیری می‌کند. سعی کنید با برخی از ورزش‌های کاردیوی کم‌فشار مانند پیاده‌روی بدنتان را گرم‌کنید.

فیزیوتراپی

با یک فیزیوتراپیست که تجربه درمان زانوی ضربدری را دارد مشورت کنید. اگر در نوجوانی یا بزرگ‌سالی زانوی شما مشکل داشته باشد، می‌تواند خطر ابتلا به درد زانو، آرتروز و آسیب‌های ورزشی را افزایش دهد. از پزشک خود بخواهید یک فیزیوتراپیست را توصیه کند که بتواند کشش‌ها و تمرینات ایمن و مناسبی را برای تقویت زانوها و جلوگیری از عوارض را به شما پیشنهاد کند.

متأسفانه، کشش و تمرینات به‌تنهایی نمی‌تواند ظاهر زانو را اصلاح کند. بااین‌حال، می‌توانند از آسیب‌دیدگی جلوگیری کرده و وضعیت شما را بدتر نکنند.

انواع تمریناتی که باید انجام دهید به عواملی مانند شدت ضربدری بودن زانو، سن، نوع بدن و سلامت کلی شما بستگی دارد.

Feldenkrais

برای بهبود ثبات و تراز شدن مفصل، روش Feldenkrais را امتحان کنید. روش Feldenkrais شامل کار با یک مربی معتبر برای اصلاح نحوه ایستادن، حرکت و استفاده از بدن است. تکنیک‌های Feldenkrais ممکن است برای بهبود راه رفتن و تراز شدن و یا ثبات زانوها مفید باشد. برای یافتن یک Feldenkrais به جستجو بپردازید، یا از پزشک یا فیزیوتراپیست خود بخواهید که یکی از آن‌ها را به شما معرفی کند.

کلام آخر:

اگر شما یک نوجوان یا بزرگ‌سال هستید که مشکل زانوی ضربدری دارید، تمرینات و تغییر در سبک زندگی می‌تواند به تقویت زانوها کمک کند، اما این کارها بیماری شما را درمان نمی‌کنند. برای موارد شدید یا در صورت ابتلا به بیماری زمینه‌ای، به پزشک خود مراجعه کنید. آن‌ها ممکن است برای اصلاح جراحی را توصیه کنند. اگر کودک شما این مشکل را داشته که با افزایش سن اصلاح ‌نشده یا علائمی مانند درد یا مشکل در راه رفتن دارد، او را برای ارزیابی و درمان نزد پزشک ببرید.