رژیم غذایی کم پروتئین اغلب برای کمک به درمان برخی از شرایط سلامتی توصیه می شود.اختلال در عملکرد کبد ، بیماری کلیوی یا اختلالاتی که در متابولیسم پروتئین تداخل ایجاد می کنند از جمله موارد شایع هستند که ممکن است به رژیم کم پروتئین نیاز داشته باشند.
رژیم کم پروتئین فشار بیشتری را به کلیه وارد می کند. در نتیجه ، این نوع رژیم غذایی می تواند به افرادی که دارای اختلالات مربوط به کلیه هستند ، مانند بیماری کلیه یا فنیل کتونوریا ، سودمند باشد. وقتی فردی پروتئین می خورد ، بدن ترکیبی به نام اوره تولید می کند.
اگر کلیه ها به خوبی عمل نکنند ، اوره می تواند در خون جمع شده و باعث خستگی و کاهش اشتها شود. با ایجاد تغییرات اساسی ، فرد می تواند از یک برنامه غذایی کم پروتئین و رضایت بخش استفاده کند.
رژیم کم پروتئین چیست؟
رژیم کم پروتئین مقدار پروتئین مصرفی را محدود می کند ، بطوریکه 4-8٪ کالری روزانه از منابع پروتئین تامین می شود،که این میزان حدود 20 تا 50 گرم پروتئین در روز می باشد که البته به میزان کالری مصرفی در روز بستگی دارد. به طور معمول به افراد معمولی توصیه می شود حداقل 10-15٪ از کالری روزانه خود را از پروتئین دریافت کنند. این مقدار ممکن است برای ورزشکاران ، افراد مسن و کسانی که دارای مشکلات سلامتی خاصی هستند تغییر کند.
پروتئین برای سلامتی حیاتی است ، اما کاهش مصرف پروتئین می تواند برای افرادی با شرایط خاص جز برنامه درمانی آنها محسوب شود. با این حال ، پیروی از یک رژیم کم پروتئین نیاز به برنامه ریزی دقیق برای پیشگیری از کمبود مواد غذایی دارد.
چه کسانی باید از رژیم کم پروتئین استفاده کنند؟
دستورالعمل های رژیم غذایی توصیه می کنند بیشتر بزرگسالان حداقل 10٪ کالری روزانه خود را به شکل پروتئین مصرف کنند. رژیم کم پروتئین شامل خوردن پروتئین کمتر از این میزان در روز است. برخی افراد نمی توانند مقادیر بالای پروتئین را تحمل کنند. اگر بدن نتواند پروتئین یا مواد زائد آن را متابولیزه کند ، این مواد جمع شده و علائمی از حالت تهوع و استفراغ گرفته تا آسیب مغزی را ایجاد می کنند.
برای این افراد ، پیروی از رژیم کم پروتئین باعث کاهش اثرات منفی می شود. پزشکان معمولا به افراد با بیماری های زیر توصیه می کنند از رژیم کم پروتئین استفاده کنند.
بیماری کلیوی
با کاهش مصرف پروتئین ، افراد مبتلا به بیماری کلیوی که دیالیز نمی کنند می توانند استرس در کلیه ها را کاهش دهند و از تجمع اوره در جریان خون جلوگیری کنند.بدن هنگام هضم پروتئین اوره تولید می کند. در افرادی که مشکلات کلیوی ندارند ، اوره از طریق ادرار از بدن خارج می شود.با این حال ، وقتی کلیه ها به درستی عمل نکنند ، اوره در خون جمع می شود و علائمی مانند حالت تهوع ، خستگی و کاهش اشتها را ایجاد می کند.
نفروپاتی دیابتی
نفروپاتی دیابتی نوعی بیماری پیشرونده کلیه است که ممکن است در افرادی که دیابت دارند رخ دهد ،رژیم کم پروتئین ممکن است علائم نفروپاتی دیابتی را که به آسیب کلیه ناشی از دیابت اشاره دارد ، بهبود بخشد.
فنیل کتونوریا
فنیل کتونوریا نوعی اختلال نادر است و هنگامی رخ می دهد که بدن آنزیم مورد نیاز برای تجزیه یک اسید آمینه به نام فنیل آلانین را تولید نمی کند. آمینو اسیدها اجزای سازنده پروتئین هستند.
برای فردی که فنیل کتونوریا دارد ، خوردن غذاهای غنی از پروتئین می تواند باعث تجمع فنیل آلانین در بدن شود. اگر این افراد تحت درمان قرار نگیرند ، می تواند منجر به ناتوانی ذهنی و سایر علائم عصبی مانند بیش فعالی ، هماهنگی ضعیف و تشنج شود.درمان اصلی این بیماری رژیم مادام العمر و بسیار کم پروتئین است. افراد مبتلا باید فقط مقدار حداقل فنیل آلانین لازم برای رشد و نمو سالم را مصرف کنند.
هموسیستینوریا
هموسیستینوریا یک اختلال ارثی است که اختلال مرتبط با اسیدهای آمینه ایجاد می کند. . افراد مبتلا به این بیماری برای هضم برخی از اسیدهای آمینه موجود در غذای روزانه ، با مشکل مواجه می شوند که بر توانایی بدن در پردازش متیونین تأثیر می گذارد.
تجمع متیونین باعث ایجاد مشکل در بینایی و سلامت استخوان می شود.
مواد غذایی مجاز
میوه های تازه و بیشتر سبزیجات می توانند نقش زیادی در رژیم غذایی کم پروتئین داشته باشند.جایگزینی مقداری گوشت با سبزیجات و غلات یک روش موثر برای کاهش مصرف پروتئین است.غذاهای کم پروتئین شامل :
- همه میوه ها ، به جز میوه های خشک
- همه سبزیجات ، به جز نخود ، لوبیا و ذرت
- بسیاری از منابع چربی های مفید مانند روغن زیتون و آووکادو
- قند
- آبنبات هایی که حاوی ژلاتین نیستند
- چای و قهوه
- مربا و ژله
- کره
- بسیاری از سس ها از جمله سس گوجه فرنگی و سس سالاد
غذاهایی با پروتئین متوسط شامل :
در رژیم کم پروتئین ، افراد باید غذاهایی را که حاوی مقادیر متوسطی از پروتئین هستند مصرف کنند . بعضی از این مواد غذایی شامل:
- نان
- غلات صبحانه
- ماکارونی
- جو دوسر
- ذرت
- برنج
مواد غذایی غیر مجاز
پروتئین یک ماده مغذی ضروری است ، بنابراین حتی افرادی که رژیم کم پروتئین دارند برای سالم ماندن باید مقدار مشخصی پروتئین مصرف کنند. با این حال ، غذاهای پر پروتئین باید فقط قسمت کوچکی از کالری دریافتی روزانه را تشکیل دهند.غذاهایی که باید از مصرف آن اجتناب کرد شامل:
- انواع گوشت
- ماهی
- صدف
- تخم مرغ
- لبنیات ، از جمله شیر ، خامه ، و پنیر
- لوبیا ، نخود و عدس
- غذاهای حاوی سویا ، مانند توفو و تمپه
- مغزها و دانه ها
- ژلاتین
فواید رژیم غذایی کم پروتئین
پروتئین اضافی به طور معمول توسط کبد تجزیه می شود و یک ماده زائد به نام اوره تولید می کند که از طریق کلیه دفع می شود.
کاهش مصرف پروتئین می تواند باعث کاهش کار کبد و کلیه ها شود ، که می تواند برای افراد مبتلا به بیماری کبد یا اختلال عملکرد کلیه مفید باشد. این مسئله به بهبود متابولیسم پروتئین کمک می کند و از تجمع اوره در جریان خون جلوگیری می کند وجود مقادیر زیاد اوره در خون علائمی مانند خستگی ، از دست دادن اشتها ، کاهش وزن و تغییر در وضعیت روانی را ایجاد می کند. همچنین احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و مرگ در مبتلایان به نارسایی قلبی همراه باشد.
البته نباید فراموش کنید که مصرف پروتئین کمتر از نیاز روزانه بدن به هیچ وجه در افراد سالم توصیه نمی شود.
مضرات رژیم غذایی کم پروتئین
پروتئین یک ماده مغذی ضروری برای رشد و نمو است. بدن از آن برای ساخت عضلات، پوست ،استخوان ها، تولید آنزیم ها و هورمون های مهم و ساخت و ترمیم بافت ها استفاده می کند. کمبود پروتئین می تواند اثرات مخربی بر سلامتی داشته باشد، از جمله اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن، از دست دادن عضله و کاهش رشد در کودکان.
سایر علائم احتمالی کمبود پروتئین شامل تورم، کم خونی، کبد چرب، ریزش مو و کاهش تراکم استخوان است. علاوه بر خطرات احتمالی سلامتی، کاهش مصرف پروتئین می تواند بسیار چالش برانگیز باشد زیرا پیروی از یک رژیم کم پروتئین نه تنها نیاز به خلاقیت دارد، بلکه نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد تا اطمینان حاصل شود که سایر نیازهای تغذیه ای را برآورده می کنید.این بدان دلیل است که غذاهای پر پروتئین نیازهای کالری و ریز مغذی ها را تامین می کنند.
به عنوان مثال ، گوشت گاو سرشار از ویتامین های گروه B ، آهن و روی است ، در حالی که لوبیا منبع خوبی از منیزیم ، فسفر و پتاسیم است .هنگام پیروی از رژیم کم پروتئین ، اطمینان از دریافت این مواد مغذی از منابع دیگر برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی بسیار مهم است.
با این حال ، به دلیل خطرات احتمالی و خطرات سلامتی ، رژیم کم پروتئین توصیه نمی شود مگر اینکه شرایط سلامتی زمینه ای داشته باشید و باید کاملا تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه باشد.
کلام پایانی
افراد مبتلا به بیماری های مربوط به کلیه ممکن است نیاز به رعایت رژیم غذایی کم پروتئین داشته باشند. این رژیم شامل محدود کردن مصرف غذاهای پر پروتئین و تمرکز بر خوردن مقدار زیادی میوه ، سبزیجات و چربی های مفید است.
هر فردی که باید از این نوع رژیم استفاده کند باید به صورت مرتب تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه باشد.
