عوامل خطر سرطان کبد
عامل خطر چیزی است که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. اکثر سرطان‌ها نتیجه بسیاری از عوامل خطر است. احتمال ابتلا به سرطان کبد با افزایش سن افزایش می‌یابد و مردان بیشتر در معرض ابتلا هستند. سیروز کبد و عفونت با ویروس هپاتیت B یا C مهم‌ترین عوامل خطر سرطان کبد هستند.
عوامل خطر شناخته‌شده
شواهد قانع‌کننده‌ای وجود دارد که عوامل زیر باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد می‌شود:
- سیروز کبدی
- عفونت با ویروس هپاتیت B یا C
- آفلاتوکسین (سمی که توسط قارچ‌هایی تولید می‌شود که روی محصولات کشاورزی رشد می‌کنند)
- دی‌اکسید توریوم (ماده‌ای که در اشعه ایکس استفاده می‌شد)
- هموكروماتوز (تجمع بیش‌ازحد آهن در بدن و به‌خصوص کبد)
- اختلالات متابولیک مانند تیروزینمی و بیماری ذخیره سازی گلیکوژن
- عفونت با کرم کبدی
- کلانژیت اسکلروزیس اولیه (بیماری‌ای است که در آن مجاری صفراوی در کبد ملتهب، زخم و تنگ می‌شود)
- کبد چرب غیر الکلی
- چاقی
- دیابت
- مواجهه شغلی با وینیل کلرید (وینیل کلرید در صنعت پلاستیک برای تولید پی‌وی‌سی استفاده می‌شود)
- مواجهه شغلی با پلوتونیوم (پلوتونیوم یک عنصر شیمیایی رادیواکتیواست)
- مصرف الکل
- توتون و تنباکو
عوامل احتمال دیگری نیز مرتبط با سرطان کبد وجود دارند که برای روشن کردن نقش این عوامل برای سرطان کبد نیاز به تحقیقات بیشتری است. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- شیستوسومیوز (بیماری‌ای که توسط کرم‌های آلوده در آب شیرین ایجاد می‌شود)
- قرص‌های ضدبارداری
- آرسنیک
- قرار گرفتن در معرض ترشیرول اتیلن
- قرار گرفتن در معرض پلی کلرینه بی فنیل (به‌عنوان مواد افزودنی در روغن‌های صنعتی استفاده می‌شد)
- قرار گرفتن در معرض DDT
- جویدن پوپل (میوه درخت نخل هندی)
علائم سرطان کبد
ممکن در مراحل اولیه بیماری سرطان کبد هیچ علائم یا نشانه‌ای وجود نداشته باشد. کبد یک اندام بزرگ است و می‌تواند به‌طور طبیعی حتی باوجود تومور بزرگ به فعالیت خود ادامه دهد. علائم و نشانه‌ها اغلب زمانی ظاهر می‌شوند که تومور رشد می‌کند و باعث تغییر در بدن می‌شود، مانند مسدود کردن مجاری صفراوی.
مهم‌ترین علائم هشداردهنده سرطان کبد عبارت‌اند از:
- درد شکم که ممکن است به سمت شانه راست کشیده شود
- غده یا توده زیر دنده‌ها
- حالت تهوع، استفراغ
- اسهال و یبوست
- زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)
- خارش پوست
- از دست دادن اشتها و احساس سیری بعد از خوردن یک وعده‌غذای کوچک (سیری اولیه)
- کاهش وزن
- تورم شکم ناشی از تجمع مایعات یا آب‌آوردگی شکم (به نام آسیت بدخیم)
- تورم پاها در اثر تجمع مایعات (به نام ادم)
- خستگی و ضعف
- احساس بی‌قراری، ناراحتی و بیماری
پرفشاری ورید باب
پرفشاری ورید باب، همان افزایش فشارخون در رگ باب کبدی است (رگ اصلی که خون را به کبد می‌رساند) و زمانی ایجاد می‌شود که یک تومور کبدی جریان خون را مسدود می‌کند.
سیروز کبدی عامل دیگری در پرفشاری ورید باب است. افزایش فشار باعث ایجاد رگ‌های بزرگ (به نام واریس) در معده و مری می‌شود تا از انسداد جلوگیری شود. واریس‌ها بسیار شکننده هستند و به‌راحتی می‌توانند خونریزی کنند. علائم پرفشاری خون باب عبارت‌اند از:
- یک توده در سمت چپ شکم، ناشی از طحال متورم شده
- آب‌آوردگی شکم
- تنگی نفس، ناشی از ایجاد مایع در اطراف ریه‌ها
- خون در مدفوع است که مدفوع را سیاه و قیری می‌کند
- استفراغ خون
تشخیص سرطان کبد
سرطان کبد معمولاً پس از مشورت با پزشک عمومی و ارجاع به متخصص بیمارستان برای آزمایش‌های بیشتر، مانند اسکن کبد تشخیص داده می‌شود.
آزمایش‌های و معاینات زیر معمولاً برای رد کردن یا تشخیص سرطان کبد و پی بردن به مرحله پیشرفت سرطان مورداستفاده قرار می‌گیرند:
تاریخچه سلامتی و معاینه فیزیکی:
شامل بررسی سبک زندگی بیمار، سوابق بیماری و وجود علائم سرطان در شخص است.
آزمایش شیمیایی خون:
برخی از مواد شیمیایی موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. آن‌ها نشان می‌دهند که اندام‌های خاص چگونه عمل می‌کنند و می‌توانند ناهنجاری‌ها را پیدا کنند.
آزمایش عملکرد کبد (Liver function tests): این آزمایش معمولاً سرطان کبد را تشخیص نمی‌دهد اما از بروز مشکلی در کبد خبر می‌دهد. به‌عنوان‌مثال:
- سطح پایین آلبومین
- سطح بالای بیلی روبین
- سطح پایین گلوکز خون یا قند خون
- سطح بالایی آلکالین فسفاتاز (ALP)
- سطح بالای آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
- سطح بالای آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
- کاهش سرعت لخته شدن خون (تست PTT)
سونوگرافی
این مورد برای دیدن اینکه آیا کبد بزرگ‌تر از حد معمول است یا خیر، ضخیم شدن کبد یا رشد توده‌های جامد یا مایع (مانند کیست) در کبد استفاده می‌شود.
سی‌تی‌اسکن
پزشکان برای دریافت اطلاعات در مورد اندازه، شکل و مکان تومور از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کنند. آن‌ها از این روش استفاده می‌کنند تا علائمی را ببینند که آیا سرطان به غدد لنفاوی، بافت‌ها و اندام‌های اطراف گسترش‌یافته است. همچنین CT اسکن کمک می‌کند تا دکتر تصمیم بگیرد که آیا تومور کبدی را می‌توان با عمل جراحی برطرف کرد.
ام آرآی (MRI)
ام آر آی برای تشخیص گسترش سرطان اولیه کبد به گره‌های لنفاوی، بافت‌ها یا اندام‌های اطراف استفاده می‌شود
بیپوسی (نمونه‌برداری)
اگر نتایج آزمایش‌های تصویربرداری نتواند تائید کنند که تومور در کبد وجود دارد، پزشکان ممکن است بیوپسی کبدی را انجام دهند. گزارش آزمایش بیوپسی نشان می‌دهد که آیا سلول‌های سرطانی در نمونه وجود دارد یا خیر.
آزمایش هپاتیت
اگر پزشکان فکر می‌کنند که یک فرد مبتلابه سرطان کبد است، آن‌ها یک آزمایش خون را برای بررسی ویروس‌های هپاتیت انجام می‌دهند. عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C یا هر دو آن‌ها خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
آزمایش CBC اندازه و کیفیت گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. CBC برای دریافت اطلاعات اولیه در مورد سلامتی عمومی قبل از شروع درمان انجام می‌شود.
رادیوگرافی قفسه سینه
این آزمایش برای دیدن اینکه آیا سرطان کبد به ریه‌ها گسترش‌یافته است، استفاده می‌شود.
آزمایش نشانگرهای تومور (Tumour marker tests)
نشانگرهای توموری مواد موجود در خون، بافت یا مایعاتی است که در پاسخ به سلول‌های سرطان ساخته می‌شوند. مقدار غیرطبیعی نشانگرهای تومور ممکن است به معنی وجود سرطان کبد باشد. آزمایش‌های نشانگرهای تومور معمولاً برای بررسی پاسخ بیمار به درمان سرطان و همچنین برای تشخیص سرطان کبد مورداستفاده قرار گیرند. آلفا فیتوپروتئین (AFP) یکی از نشانگرهای مورداستفاده در تشخیص سرطان کبد است.
درمان سرطان کبد
درمان سرطان کبد بستگی به مرحله بیماری دارد. مطمئنا اگر در اوایل مراحل بیماری درمان آغاز شود ممکن است سرطان به‌طور کامل از بین ببرد. برای آشنایی با روش‌های درمان سرطان کبد اینجا کلیک کنید.
همچنین بخوانید:
