اگر کودک شما نمی داند چگونه با احساسات خود مقابله کند، ناامیدی و خشم می تواند به سرعت به بی اعتنایی، بی احترامی، پرخاشگری و خستگی تبدیل شود. انجام حرکاتی از قبیل دعوا، تف کردن و لگد زدن نشانه‌های عصبی بودن کودک است. در صورت کنترل نکردن پرخاشگری، در بزرگ‌سالی با مشکلاتی در محیط دانشگاهی، طرد شدن از طرف همسالان و سلامت روانی ضعیف روبه‌رو خواهند شد.
به کودک خود کمک کنید تا روش‌های سالم برای مقابله با عصبانیت را یاد بگیرد و مهارت‌های مدیریت خشم را از سنین کودکی به کودکان آموزش دهید.
اگر فرزند شما در تنظیم رفتارهای خود مشکل دارد، این راه‌کارها می تواند مهارت‌های مدیریت خشم را به او آموزش دهد.
بین احساسات و رفتار پرخاشگرانه تفاوت قائل شوید
عصبانیت یک احساس عادی است؛ اما بسیاری از بچه‌ها تفاوت بین احساس عصبانی بودن و رفتار پرخاشگرانه را نمی دانند. به فرزند خود بیاموزید که احساسات خود را نام‌گذاری کند تا بتوانند احساس خشم و ناامیدی خود را بیان کنند.
مثلاً بگویید “عصبانیت خوب است اما لگد زدن درست نیست.” به او کمک کنید وقتی عصبانی است خود را کنترل کند.
گاهی اوقات، رفتار پرخاشگرانه ناشی از انواع احساسات ناراحت کننده، مانند غم و اندوه یا خجالت است. اگر در مورد انواع احساسات به مرور زمان و به صورت مکرر صحبت کنید، کودک شما یاد می گیرد که احساسات خود را بهتر بشناسد.
برخورد با احساسات برای مدیریت خشم
نشان دادن چگونگی برخورد با احساسات هنگام عصبانیت، بهترین راه برای آموزش فرزندتان است که بداند چگونه با عصبانیت مقابله کند. اگر کودک شما ببیند که کنترل خود را هنگام عصبانیت از دست داده اید، او به احتمال زیاد همین کار را خواهد کرد؛ اما اگر ببیند که شما با احساسات خود به گونه ای مهربان‌تر و ملایم‌تر کنار می آیید، او نیز همین کار را انجام خواهد داد.
اگرچه محافظت از فرزندتان در برابر بسیاری از مشکلات بسیار مهم است؛ اما کار درست این است که به او نشان دهید که چگونه با احساس عصبانیت برخورد می کنید. به زمان هایی اشاره کنید که احساس عصبانیت می کنید؛ بنابراین کودک شما می فهمد که بزرگ‌سالان نیز گاهی اوقات عصبانی می شوند. مثلاً بگویید، “من عصبانی هستم که اتومبیل جلویی ما توقف نکرد که آن بچه‌ها از خیابان عبور کنند؛ اما من می خواهم توقف کنم تا آن‌ها با خیال راحت عبور کنند”. بیان کردن احساسات به کودک شما یاد می دهد که درباره احساسات خود نیز صحبت کند.
مسئولیت رفتار خود را هنگام عصبانیت در مقابل فرزندان خود به عهده بگیرید. عذرخواهی کرده و در مورد کاری که انجام داده اید، پوزش بخواهید مثلاً بگویید، “متأسفم که امروز که دیوانه شدم بودم و عصبانیت من را دیدی. وقتی عصبانی می شدم به جای اینکه صدایم را بلند کنم، باید پیاده‌روی می کردم تا آرام شوم.
قوانین خشم تنظیم کنید
اکثر خانواده‌ها در مورد اینکه در برابر عصبانیت چه رفتاری قابل قبول است، قوانین خاصی ندارند. برخی از خانواده‌ها به هیچ وجه اعتراض به رفتارهای پرخاشگرانه در هنگام عصبانیت مانند کوبیدن درب و یا محکم بستن آن‌ها ندارند و گاهی نیز صدای آن‌ها بلند می شود، در حالی که خانواده‌های دیگر تحمل کمتری نسبت به چنین رفتارهایی دارند.
شما باید برای رفتار هنگام عصبانیت قوانینی کتبی در خانواده ایجاد کنید که انتظارات شما را مشخص کند.
قواعد خشم باید رفتارهای احترام آمیز نسبت به دیگران داشته باشند. مثلاً قوانینی تنظیم کنید که هنگام عصبانیت نباید کارهایی مثل شکستن یا پرت کردن وسایل و یا بیان کردن بعضی کلمات و فریاد زدن را انجام دهید تا کودک شما بفهمد که نمی تواند چیزهایی را پرتاب کند، بشکند یا به صورت کلامی یا جسمی عصبانیت خود را بروز دهد.
مهارت‌های مقابله ای سالم را آموزش دهید
- کودکان باید برای مقابله با خشم خود راه‌های مناسبی را بدانند. برای کودک توضیح دهید که وقتی برادرش یا دوستش او را عصبانی کرد، چه کاری می تواند انجام دهد. مثلاً بگویید، “دفعه دیگر”وقتی عصبانی شدید از او دور شوید.” همچنین می توانید از او بپرسید،”به جای کتک زدن، چه کاری می توانید انجام دهید؟
- به فرزندتان شناسایی استراتژی‌هایی که در کنترل کردن خشم او کمک می کند را آموزش دهید. یک سری رفتارهای آرامش‌بخش را تنظیم کنید که او هنگام ناراحتی بتواند از آن استفاده کند.
- یک جعبه را با وسایلی پر کنید که می تواند به آرامش او کمک کند، مانند کتاب رنگ آمیزی و مداد رنگی، لوسیون که بوی خوبی دارد یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش. درگیر کردن حواس او می تواند به آرامش ذهن و بدن او کمک کند.
- دور شدن از موقعیت عصبانی شدن را به عنوان ابزاری برای کمک به فرزند خود در رسیدن به آرامش استفاده کنید. به او بیاموزید که می تواند قبل از اینکه دچار مشکل شود از آن موقعیت دور شود. دور کردن او از اوضاع و گذراندن چند دقیقه در تنهایی می تواند به او کمک کند تا آرام شود.
- مهارت‌های حل مسئله را آموزش دهید تا کودک شما تشخیص دهد که می‌تواند مشکلات را بدون توسل به پرخاشگری حل کند
- در مورد راه‌های حل و فصل مسالمت آمیز درگیری با او صحبت کنید.
پیامدهای کنترل خشم را پیشنهاد دهید
به فرزندتان بگویید هنگامی که قوانین را رعایت می کند، چیزهای مثبتی در انتظار او خواهد بود. چیزهای مثبت مانند در نظر گرفتن پاداش، امتیاز دادن، خریدن یک اسباب بازی یا تماشای تلویزیون، می تواند کودک را به استفاده از مهارت‌های مدیریت خشم خود در هنگام ناراحتی ترغیب کند.
حتی می‌توانید به کودکتان بگویید اگر خشم خود را با آموزش‌هایی که به او داده اید کنترل نکند نیز باعث از دست دادن امتیاز او می شود.
در صورت لزوم از روانشناس حرفه ای کمک بگیرید
این طبیعی است که بچه‌ها برای کنترل عصبانیت خود تلاش کنند؛ اما با راهنمایی شما باید مهارت فرزندتان بهبود یابد.
اگر فرزند شما در تلاش است تا عصبانیت خود را تحت کنترل داشته باشد، یا به نظر می رسد مشکلات عصبانیت وی رو به وخامت گذاشته است، به دنبال کمک حرفه ای از روانشناس باشید. یک متخصص آموزش دیده می تواند هرگونه مشکل اساسی در زمینه سلامت روان را برطرف کرده و همچنین می تواند در ایجاد یک برنامه مدیریت رفتار به شما کمک کند.
کلام آخر
از آنچه باعث عصبانیت فرزندتان می شود آگاه باشید. آیا زمان‌های خاصی در روز وجود دارد که عصبانیت به اوج خود می رسد؟ آیا الگویی برای عصبانیت وجود دارد؟ گاهی بعد از مدرسه فرزندتان عصبانی است زیرا کودک شما در خانه قادر به رها کردن احساسات متوقف شده خود است. ممکن است وقتی احساس گرسنگی یا خستگی می کنند عصبانی شوند و یا ممکن است محرک‌هایی وجود داشته باشد که کودک شما را عصبانی کند.
وقتی‌که از محرک‌ها آگاه شوید، می توانید قبل از عصبانیت مداخله کنید و یک حضور آرام‌بخش داشته باشید. اگر فرزند شما به خوبی به تماس جسمی پاسخ می دهد، کمر یا بازوی او را مالش دهید. آن‌ها را تشویق کنید که 10 نفس عمیق بکشند و این کار را در کنار آن‌ها انجام دهید تا این روش آرامش‌بخش را به کودکتان آموزش دهید.
