اختلالات خوردن (Disorders Eating) ازجمله اختلالات روانی پیچیده هستند که موجب آسیب جسمی و روانی می‌شوند و کیفیت زندگی فرد را مختل می‌کنند.
یکی از انواع اصلی این اختلال، پرخوری عصبی است.
پرخوری عصبی عبارت‌است از:
خوردن حجم زیادی از غذا در یک مقطع زمانی همراه با احساس عدم كنترل بر خوردن در آن مقطع.
بيماران مبتلا به پراشتهايي عصبي دوره‌های مرتب و فراوان پرخوری دارند و بلافاصله بعدازآن، رفتارهاي جبراني از خود نشان می‌دهند که به دو صورت است:
حالت اول:
فرد پس از پرخوری اقدام به تصفیه می‌کند مثلاً به‌طور مرتب خود را وادار به استفراغ می‌کند، از مسهل‌ها، ملین‌ها، مُدرها یا روده شورها کمک می‌گیرد
حالت دوم:
فرد به جهت جبران پرخوری اقدام به ورزش شدید یا روزه گرفتن می‌کند تا از چاق شدن جلوگیری کرده باشد.
اکثر افرادی مبتلابه پرخوری عصبی وزن نرمالی دارند و تنها درصد کمی از آن‌ها دچار اضافه‌وزن هستند.
در این اختلال فرد از افزایش وزن می‌ترسد و دربارە‌ی اندام خود تصورات غیرواقعی دارد، بااین‌وجود حداقل دو بار در هفته اقدام به پرخوری می‌کند.
از مشخصه‌های دیگر پرخوری عصبی خوردن بدون کنترل، با سرعت زیاد، بدون نیاز به احساس گرسنگی و تا سر حد سیری آزاردهنده است.
این افراد به دلیل داشتن حس خجالت از پرخوری اقدام به غذا خوردن در تنهایی و به‌دوراز چشم دیگران می‌کند و خوراکی‌های را انتخاب می‌کند که خوردنشان آسان و سریع است.
احساس تنفر، گناه، فقدان اعتمادبه‌نفس و افسردگی در افراد پرخور عصبی وجود دارد.
پرخوری عصبی از سن نوجوانی و جوانی شروع می‌شود و در زنان شایع‌تر است.
علت و عوارض پرخوری عصبی
اختلال پرخوری به اختلال‌های روانی مرتبط است. اکثر افرادی که اختلال خوردن دارند از مشکلاتی مانند افسردگی، استرس، خشم، غم و اندوه و سایر مشکلات روانشناختی رنج می‌برند.
عملکرد غیرطبیعی پیامدهای شیمیایی مغز شامل هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها (مانند لپتین و گرلین) و پروتئین هایی که قند خون و متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند (مانند آدیپونکتین) نیز به این اختلال مرتبط هستند.
عوارض پرخوري
- سوزش معده
- سرطان روده
- خونریزی معده
- هایپوگلایسمی
- اختلالات الکترولیتی
- فشار خون بالا
- ديابت
- بالا رفتن کلسترول و به دنبال آن مشکلات قلبي عروقي
درمان اختلال پرخوری عصبی
روش‌های مورداستفاده در درمان پرخوری شامل درمان ترکیبی دارویی و درمان روانشناختی است.
بهبود روانشناختی شامل:
درمان شناختي رفتاري (CBT)، درمان ميان فردی (ITP)، درمان رفتاري ديالکتيکي (DBT)، آموزش آگاهي از اشتها (AAT)
درمان دارویی:
در درمان دارویی از داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد چاقی استفاده شده است که دارای اثرات مؤثر کوتاه‌مدت هستند.
در روانشناختي اختلال پرخوري موضوعی که مطرح می‌شود این است که فرد مبتلا بتواند بين گرسنگي هيجاني و گرسنگی فیزیکی فرق بگذارند و به‌جای پاسخ به هيجانات و افکار منفي خود از طريق غذا خوردن، از پاسخ‌های مناسب‌تر ديگري مانند پاسخ های زیر استفاده کند:
- کتاب خواندن
- گوش دادن به موسیقی
- دیدن اعضای خانواده و دوستان
- ورزش
- نوشیدن چای
- دوش گرفتن
- مشاهده فیلم و هر کار سرگرم‌کننده و لذت‌بخش که فرد را از خوردن دور کند.
در روش موفق شناختی_درمانی سعی می‌شود فرد به آگاهی روانی و پذیرش روانی در مورد تجارب ذهنی خود دست یابد سپس به او آموزش داده می‌شود که از این تجارب ذهنی دوری کند.
همچنین به فرد آموزش داده می‌شود که افکار و تصورات منفی درباره ظاهر را از خود دور کند، ارزش‌های شخصیتی خود را بشناسد و آن‌ها را به اهداف رفتاری خاص تبدیل کند و درنهایت با اعمال متعهدانه و باانگیزه با پرخوری مبارزه کند.
عمل متعهدانه به تحقق اهداف فرد، بهبود کیفیت زندگی و رهایی از افکار و احساسات منفی کمک می‌کند.
راهکارهایی برای مبارزه با پرخوری:
- پرهیز از گرسنگی زیاد و خوردن غذا هر زمان که فرد احساس گرسنگی کند
- به‌موقع غذا خوردن و حذف نکردن وعده‌های غذایی
- دقت کردن به غذا و لذت بردن از خوردن آن غذا
- تمرین مکث پیش از شروع به خوردن غذا
- غذا خوردن در ظروف کوچک، برداشتن لقمه‌های کوچک، خوب جویدن و آرام غذا خوردن
- آگاهی از ارزش غذایی مواد خوراکی و انتخاب مواد خوراکی سالم و تازه
- کاهش میزان مصرف مواد خوراکی چرب، شیرین و پرکالری به‌جای محدودیت کامل در استفاده از آن ماده خوراکی
- تمرین کنترل هیجانات و پاسخ دادن به آن هیجانات با راهکارهایی غیر از خوردن
