قلب یک فرد بزرگ‌سال سالم در حالت عادی و بدون انجام فعالیت خاص بین 60 تا 100 بار در دقیقه می‌تپد حال اگر ضربان طبیعی از شرایط عادی خارج شود فرد به بیماری آریتمی قلب مبتلا است.
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلبی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلب است که در آن سرعت ضربان قلب دچار تغییر می‌گردد و به‌صورت ضربات سریع‌تر، کندتر یا نامنظم انجام می‌شود. زمانی که انقباض عضلانی قلب به‌درستی انجام نشود، خون به‌اندازه کافی پمپاژ نمی‌شود و علاوه بر قلب بر مغز، ریه‌های و سایر اعضای بدن اثر خواهد گذاشت.
علت آریتمی قلب
- این بیماری ممکن است به‌صورت مادرزادی و از بدو تولد همراه بیمار باشد.
- آریتمی قلب اغلب در افراد دچار ناراحتی قلبی مانند سکته قلبی، گرفتگی عروق قلب، مشکلات دریچه قلب، فشارخون بالا، بیماری‌های کرونری و کاردیومیوپاتی رخ می‌دهد.
- آریتمی یک از عوارض انواع جراحی‌های قلبی است
- این بیماری ممکن است در اثر مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد آریتمی، بتابلوکرها، آمفتامین و مواد مخدر مانند کوکائین و مصرف بالای نیکوتین و الکل به وجود آید.
- بر هم خوردن الکترولیت‌های مانند کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم علت دیگر بروز آریتمی است
انواع آریتمی قلب
برادی کاردی:
وضعیتی که ضربان قلب بسیار آهسته (کمتر از 60 ضربه در دقیقه).
زمانی که تپش قلب از حالت نرمال پایین‌تر باشد اکسیژن‌رسانی به اعضای بدن مختل می‌شود و فرد با علائمی مانند خستگی، سرگیجه، کاهش هوشیاری و تنگی نفس مواجه می‌شود.
تاکی کاردی:
وضعیتی که ضربان قلب بسیار سریع است (بیش از 100 ضربان در دقیقه).
علائم تاکی کاردی شامل:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
فیبریلاسیون:
ریتم نامنظم ضربان قلب و بی‌نظمی در انقباض عضلات قلب را فیبریلاسیون گویند که در هر دو قسمت بطن و دهلیز رخ می‌دهد.
به‌طور دقیق‌تر انواع آریتمی به شرح زیر است:
1- آریتمی دهلیزی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- تاکی‌کاردی دهلیزی
- انقباض نارس دهلیزی
- تاکی‌کاردی سینوسی
- تاکی‌کاردی فوق بطنی
- سندرم سینوسی
- ولف – پاركينسون – وايت
2- آریتمی بطنی
- فیبریلاسیون بطنی
- تاکی‌کاردی بطنی
- انقباضات نارس بطنی
درمان آریتمی:
درمان آریتمی قلب بر اساس نوع و شدت آریتمی تعیین می‌شود.
داروهای ضد آریتمی:
این داروها وظیفه تنظیم و کنترل اختلالات ضربان قلب را بر عهده‌دارند و انواع آن‌ها به شرح زیر است:
داروهای مهارکننده کانال سدیم:
این داروها جهت کاهش سرعت ضربان قلب به کار می‌روند. داروهای این گروه شامل پروپافنون، فلکاینید، پروکایین امید، کنیدین، مگزیلتین و لیدوکائین هستند که برخی برای آریتمی دهلیزی و برخی دیگر برای آریتمی بطنی یا هر دو آریتمی کاربرد دارند.
داروهای مهارکننده کانال کلسیم:
این گروه از داروها برای کنترل فشارخون و تسکین درد قفسه سینه استفاده می‌شود. وارپامیل از جمله داروهای مهار کننده کانال کلسیم است.
داروهای مهارکننده کانال پتاسیم:
برای درمان آریتمی دهلیزی و بطنی استفاده می‌شود. سوتالول، آمیودارون و ایبوتیلید دراین گروه دارویی قرار دارند.
بتابلوکرها:
بتابلوکرها نقش تنظیم‌کننده فشارخون بالا و ضربان قلب را بر عهده‌دارند. اسمولول و پروپانولول، آتنولول و تیمولول در این گروه دارویی دسته بندی می‌شوند.
دیگوکسین:
این داروها عموماً برای درمان فیبریلاسیون بطنی و دهلیزی کاربرد دارد و نقش آن تقویت قدرت عضلانی، افزایش نیروی انقباض قلب و کاهش هدایت الکتریکی قلب است. انواع دیگوکسین ها شامل دیگوکسین، اوابایین، دیژیتوکسین می‌شود.
آدنوزین:
برای گشاد شدن رگ‌های کرونر و توقف آریتمی‌های گره دهلیزی بطنی استفاده می‌شود.
عوارض داروهای آریتمی
مصرف داروهای آریتمی قلب با عوارضی همراه است که مهمترین آن‌ها عبارت اند از:
- تشدید نارسایی قلب در بیماران نارسایی قلبی است.
- تشدید حالت آریتمی قلبی مانند کاهش سرعت ضربان قلب در بیماران بری‌کاردی
- مشکلات تنفسی
- تهوع، درد شکم، بی‌اشتهایی
- اختلالات بینایی
- اختلال در عملکرد غدد تیروئید
- مسمومیت
ابلیشن
در این روش درمانی یک یا چند کانتر از طریق رگ‌ها در داخل بدن گذاشته می‌شود به سمت قلب هدایت می‌شوند. مسیر حرکت کانترها توسط مانیتورهایی در اتاق مخصوص ابلیشن به نام اتاق الکتروفیزیولوژی قابل روئیت است. کانترها فعالیت الکتریکی قلب و سرعت جریان‌های الکتریکی را ثبت می‌کنند. کانتر نزدیک محل بافت آسیب‌دیده قرار داده می‌شود تا با ایجاد امواج الکتریکی، قلب را تحریک کند و بافت غیرطبیعی و آسیب‌دیده را از بین ببرد.
دفیبریلاتور خارجی خودکار (AED):
از این دستگاه برای دادن شوک الکتریکی به بیماری که دچار فیبریلاسیون یا ایست قلبی ناشی از آریتمی‌های قلبی شده است استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها قابل‌حمل هستند تا برای احیای بیمار در مکانی غیر از مراکز درمانی استفاده نیز استفاده شوند.
دفیبریلاتور داخلی (ICD):
این دستگاه با باطری کار می‌کند و در زیر پوست بیمار کار گذاشته می‌شود. دفیبریلاتور داخلی برای کنترل هر دوحالت کاهش و افزایش ضربان قلب استفاده می‌شود و زمانی که آریتمی‌های خطرناک در قلب رخ دهد با اعمال شوک الکتریکی دفیبریلاسیون وضعیت قلب را نرمال می‌کند.
