فیشر یا زخم مقعد (Anal Fissure) بیماری زخم و شکاف خطی حاشیه مقعد است که باعث انقباض عضله داخلی مقعد (اسفنکتر مقعد) و درنتیجه احساس تنگی، درد، سوزش و خونریزی هنگام دفع مدفوع می‌شود.
ممکن است احساس درد از چند دقیقه تا چند ساعت پس از دفع مدفوع ادامه داشته باشد.
خونریزی در این بیماری به‌صورت یک خط طولی روی مدفوع هنگام دفع مدفوع یا به‌صورت خونابه در ناحیه مقعد است که روی دستمال توالت هنگام پاک کردن مقعد یا لباس‌زیر تظاهر می‌کند.
این بیماری در هر سنی رخ می‌دهد.
زخم مقعدی می‌تواند در بالا و پایین مقعد و همچنین به داخل مقعد، به سمت بیرون یا هر دو جهت گسترش یابد.
در اغلب موارد شقاق وضعیت جدی نیست و پس از 4 تا 6 هفته زخم بهبود میاید؛ اما اگر شکاف پس از شش هفته‌ترمیم نشد فرد به شقاق مزمن یا بلندمدت دچار شده است.
عوامل به وجود آورنده شقاق مقعد
زخم مقعد هنگام عبور سخت مدفوع، مانند یبوست و خشکی مدفوع رخ می‌دهد.
سایر عوامل شایع این بیماری شامل:
- زور زدن زیاد
- اسهال طولانی و مکرر
- شستشوی مدام و ناصحیح مقعد
- زایمان
- کاهش جریان خون به ناحیه اطراف مقعد
- التهاب مزمن روده، سرطان مقعد
- عفونت‌های ویروسی مانند سل، سلفیس، هریس
- بیماری‌های ویروسی مانند ایدز
نکته:
فعالیت بدنی سنگین و نشستن و ایستادن طولانی‌مدت نیز مقعد را تحت‌فشار قرار می‌دهند و زمینه‌ساز بیماری‌های مقعدی می‌گردند.
درمان فیشر
در نیمی از موارد زخم مقعد به خودی خود درمان می‌شود.
نکات زیر می تواند در بهبود این عارضه کمک کند:
- رعایت بهداشت
- شستشوی مقعد با آب گرم
- نشستن در تشت آب گرم پس از دفع مدفوع به مدت 10 تا 20 دقیقه و روزی دو تا سه مرتبه
- اجابت مزاج منظم به خصوص صبح ها بعد از صبحانه
- تغییر رژیم غذایی حاوی مواد غذایی فیبردار
- نوشیدن آب کافی
برای درمان دارویی می‌توان استفاده از پمادهای تسکین‌دهنده، ضدالتهاب، شل کننده اسفنکتر و گشادکننده عروق یا مسکن خوراکی و آنتی هموروئیدها را نام برد.
درمان جراحی:
درمان جراحی در موارد مزمن شقاق و هنگامی که درمان دارویی کفایت نکند انجام می‌شود. در جراحی بخشی از عضله اسفنکتر مقعد و فیشر برداشته می‌شود. همچنین در مواردی که آبسه و زوائد پوستی و گوشتی متورم تشکیل شود، درمان جراحی برای حذف این عارضه‌ها استفاده می‌شود.
