یک عامل خطر چیزی است که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. عوامل خطر شامل عوامل رفتاری، شرایط زندگی، ژنتیکی و یا نوعی ماده باشد.
برخی از عوامل خطر، مانند سیگار کشیدن و نوع تغذیه، قابل‌کنترل هستند و برخی دیگر مانند سن، نژاد و سابقه خانوادگی غیرقابل تغییر هستند؛ اما داشتن یک عامل خطر یا حتی چندین عامل خطر، به این معنی نیست که شخص به آن بیماری مبتلا می‌شود، بلکه بسیاری از افراد باوجود داشتن عوامل خط، به سرطان مبتلا نمی‌شوند و در مقابل کسی که عوامل شناخته‌شده‌ای نداشته است، به سرطان مبتلا می‌گردد.
دانشمندان و محققان عوامل متعددی شناسایی کرده‌اند که احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد. عوامل خطر ابتلا به سرطان عبارت‌اند از:
جنسيت
سرطان معده در مردان بیشتر از زنان است.
سن
خطر ابتلا به سرطان معده با سن افزایش می‌یابد. شیوع شدید سرطان معده در افراد بالای 50 سال است و اکثر افراد مبتلابه سرطان معده در سن 60 تا 80 سالگی قرار دارند.
قومیت و مکان جغرافیایی
سرطان معده در ژاپن، چین، آمریکای جنوبی و مرکزی و اروپای شرقی رایج‌تر است و در شمال و غرب آفریقا، آسیای مرکزی جنوبی و آمریکای شمالی شیوع کمتری دارد. سیاه‌پوستان آمریکایی و سرخ‌پوستان آمریکایی جز نژادهایی هستند که بیشترین تعداد ابتلا به سرطان معده را داشته‌اند.
مشاغل خاص
احتمال ابتلا به سرطان معده در کارگران صنایع زغال‌سنگ، فلز و صنایع لاستیک بیشتر است. این به این دلیل است که آن‌ها در معرض مواد سرطان‌زایی هستند که در این صنایع استفاده می‌شود.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری
عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H pylori) به‌عنوان یکی از علل اصلی سرطان معده، به‌ویژه سرطان در قسمت پایین معده است.
هلیکوباکتر پیلوری یک نوع معمول از باکتری‌های موجود در معده است. این باکتری می‌تواند التهاب، زخم و تغییراتی در سلول‌های دیواره معده ایجاد کند. عفونت طولانی‌مدت معده با این میکروب ممکن است منجر به التهاب (گاستریت اتورفیک معده) و تغییرات پیش سرطانی در پوشش داخلی معده شود.
احتمال ابتلا به سرطان معده و لنفوم معده در افرادی که آلوده به این باکتری هستند بیشتر از افرادی است که این میکروب را در معده خود ندارند. بااین‌حال، بسیاری از افرادی که این میکروب را در معده خود حمل می‌کنند، هرگز مبتلابه سرطان نمی‌شوند.
لنفوم معده
افراد مبتلابه نوع خاصی از لنفوم معده که به‌عنوان لنفوم بافت لنفوئیدی مرتبط با مخاط (MALT) شناخته می‌شوند، درخطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند. این احتمالاً به این دلیل است که لنفوم MALT معده به‌واسطه عفونت با باکتری‌های H پیلوری ایجاد می‌شود.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد، به‌ویژه سرطان‌های قسمت فوقانی معده که نزدیک مری است. میزان سرطان معده در افراد سیگاری دو برابر افراد غیر سیگاری است و هرچه میزان مصرف و طول مدت استعمال سیگار بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان معده افزایش می‌یابد.
قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.
رژیم غذایی
خطر ابتلا به سرطان معده در افرادی که در رژیم غذایی خود از غذاهای دودی شده، ماهی و گوشت نمک‌سود و ترشی سبزی‌ها استفاده می‌کنند، بیشتر است.
نیترات‌ها و نیتریت‌ها موادی هستند که معمولاً در گوشت‌های فراوری‌شده یافت می‌شود. آن‌ها می‌توانند توسط باکتری‌های خاصی از قبیل هلیکوباکتر پیلوری به ترکیباتی تبدیل شوند که عامل سرطان هستند.
از سوی دیگر، خوردن مقدار زیادی میوه و سبزی تازه سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان معده می‌شود.
نوشیدن الکل
نوشیدن الکل خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد، به‌خصوص در مصرف بیش از 3 نوشیدنی در روز.
قرار گرفتن در معرض اشعه یونیزاسیون
افرادی که در معرض پرتوهای ناشی از فعالیت هسته‌ای قرار دارند در معرض خطر ابتلا به سرطان معده هستند، مانند ژاپنی‌هایی که در معرض انفجار بمب اتمی قرار گرفتند. همچنین برخی پرتودرمانی‌ها مانند پرتودرمانی با رادیو ایزوتوپ برای درمان سرطان تیروئید خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.
سابقه خانوادگی سرطان معده
خطر ابتلا به سرطان معده در افرادی که خانواده و اقوام درجه‌یک (والدین، خواهر، برادر و فرزند) آن‌ها مبتلابه این سرطان بوده‌اند زیاد است. این رابطه به علت شرایط ژنتیکی ارثی و همچنین سبک زندگی مشابه مانند رژیم غذایی، سیگار کشیدن و عفونت هلیکوباکتر است.
پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)
پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) عمدتاً ناشی از جهش ژن آدنوماتوز پوليپوز کولي (APC) است. افراد مبتلابه FAP تعداد زیادی پولیپ (صدها تا هزار عدد) به نام آدنوم تولید می‌کنند. اکثر پولیپ ها در پوشش روده بزرگ و مقعد و بخش کمتری در معده و روده کوچک ایجاد می‌شود
سرطان ارثی منتشرشده معده
سرطان ارثی منتشر شده معده نوعی بیماری ارثی و نادر است که در اثر جهش در ژن CDH1 رخ می‌دهد. خطر ابتلا به سرطان معده در افراد مبتلابه این بیماری حدود 70 تا 80 درصد است. زنان مبتلابه این سندروم در معرض ابتلا به سرطان پستان نیز هستند.
گروه خونی A
به دلایل ناشناخته، افراد دارای گروه خونی نوع A در معرض خطر ابتلا به سرطان معده هستند.
کم‌خونی پرنیشیوس (Pernicious anemia)
برخی از سلول‌های موجود در مخاط معده به‌طور معمول ماده‌ای به نام فاکتور داخلی (IF) ترشح می‌کنند که برای جذب ویتامین B12 غذا ضروری است.
کمبود فاکتور داخلی موجب کمبود ویتامین B12 می‌شود و درنتیجه بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز جدید بسازند. این وضعیت کم‌خونی پرنیشیوس نامیده می‌شود. افراد مبتلابه این بیماری در معرض ابتلا به سرطان معده هستند.
سندرم لینچ
سندرم لینچ که به‌عنوان سرطان غیر پولیپی کلورکتال نیز شناخته می‌شود یک اختلال ژنتیکی ارثی است که در اثر جهش در برخی ژن‌ها رخ می‌دهد و خطر ابتلا به سرطان کولورکتال، سرطان معده و برخی سرطان‌های دیگر را افزایش می‌دهد.
سندرم Li-Fraumeni
افراد جوان مبتلابه این سندروم در معرض ابتلا به سرطان معده هستند. سندرم Li-Fraumeni توسط جهش در ژن TP53 ایجاد می‌شود.
سابقه جراحی معده
خطر سرطان‌های معده در افرادی که به دلیل غیر سرطانی مانند زخم معده، جراحی معده داشته‌اند و بخشی از معده حذف‌شده، افزایش می‌یابد. معمولاً چند سال پس از جراحی معده، سرطان معده بروز می‌کند.
جراحی معده ممکن است موجب کاهش اسید معده شود و زمانی که میزان اسید معده کمتر می‌شود، تعداد باکتری‌های تولیدکننده نیتریت افزایش می‌یابد. بازگشت صفرا از روده کوچک به معده پس از جراحی نیز ممکن است موجب التهاب معده شود و به افزایش خطر ابتلا به سرطان کمک کند.
بیماری منتریه (Menetrier disease)
در این بیماری لایه مخاط معده به‌صورت پیچیده و بیش‌ازحد رشد می‌کند و باعث شکل‌گیری چین‌های بزرگ در معده می‌شود. این عارضه ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد.
عفونت با ویروس آپشتین بار (EBV)
عفونت با EBV خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین در معده و خطر ابتلا به آدنوکارسینوم را افزایش می‌دهد.
نقص ایمنی متغیر شایع (CVID)
افراد مبتلابه CVID در معرض ابتلا به سرطان معده و لنفوم معده هستند. سیستم ایمنی فرد مبتلابه CVID نمی‌تواند در واکنش به میکروب‌ها به‌اندازه کافی آنتی‌بادی تولید کند و درنتیجه دچار عفونت‌های مکرر و همچنین سایر مشکلات، ازجمله گاستریت آتروفیک و کم‌خونی پرینشیوس هستند.
همچنین بخوانید
علائم سرطان معده چیست و برای تشخیص سرطان معده چه آزمایش‌هایی انجام می‌شود؟
