کیسه صفرا یک اندام کوچک گلابی شکل است که وظیفه جمع آوری و ذخیره صفرا خروجی از کبد را به عهده دارد این عضو از بدن به دلیل آنکه در هضم چربی کمک کننده است نقش مهمی را در بدن ایفا می کند. زمانی که چربی وارد اثنی عشر ( دوازدهه ) می شود باعث تحریک و ترشح هورمون کوله سیستوکینین (Cholecystokinin) توسط مخاط روده می شود.
کوله سیستوکینین از طریق خون وارد کیسه صفرا می شود و آن را منقبض می کند که در نتیجه آن صفرای غلیظ شده وارد روده کوچک شده که باعث ذره ذره شدن یا امولسیفیکاسیون چربی ها می شود. در بیماری های کیسه صفرا که جریان صفرا قطع می شود اختلال در هضم چربی ها ایجاد می شود.
اگر کیسه صفرا را بردارید یا در معرض خطر ابتلا به بیماری های کیسه صفرا باشید باید از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنید. داشتن برنامه غذایی کمک می کند علاوه بر نگه داشتن وزن بدن در حالت ایده آل ناراحتی ایجاد شده را کاهش دهید و عوارض کمتری را احساس کنید.
بیماری های کیسه صفرا
اختلالات متفاوتی در عملکرد کیسه صفرا می تواند ایجاد شود که باعث ایجاد بیماری های کیسه صفرا می شود . به صورت کلی بیماری های کیسه صفرا شامل :
سنگ صفرا
در بعضی از افراد در داخل کیسه صفرا سنگ های کوچک و در موارد کمی سنگ های بزرگی یافت می شود. این سنگ ها در بعضی از افراد باعث احساس درد می شود ولی در بعضی دیگر کاملا بدون علامت است.
کولیک صفراوی
سنگ کیسه صفرا در مجاری صفراوی باعث ایجاد انسداد می شود در این حالت کیسه صفرا برای برطرف کردن این انسداد منقبض می شود که باعث ایجاد درد شدید برای فرد خواهد شد. این انقباضات دوره ای است و بعد از چند ساعت درد از بین می رود اما برگشت پذیر است و در صورت عدم درمان باعث ایجاد درد می شود.
التهاب کیسه صفرا
التهاب در کیسه صفرا می تواند دلایل مختلفی مانند سنگ کیسه صفرا،مصرف الکل ،عفونت و حتی تومور باشد. اما شایع ترین دلیل التهاب وجود سنگ های صفراوی است.
شایع ترین علائم بیماری های کیسه صفرا
بیماری های کیسه صفرا معمولا دارای علائم مشابهی هستند، این علائم شامل:
- درد: شایع ترین علامت ایجاد مشکل در کیسه صفرا درد است. این درد معمولاً در قسمت میانی تا بالا سمت راست شکم ایجاد به وجود می آید . درد می تواند خفیف و متناوب یا شدید و مکرر باشد. در بعضی موارد درد به قسمت های دیگر هم منتقل می شود.
- حالت تهوع یا استفراغ: در صورت مزمن شدن بیماری کیسه صفرا ممکن است با علائم گوارشی مانند رفلاکس همراه باشد.
- تب و لرز: لرز یا تب غیر قابل توضیح ممکن است نشان دهنده عفونت باشد. اگر عفونت داشته باشید ، قبل از بدتر شدن و خطرناک شدن به درمان نیاز دارید چون عفونت امکان گسترش در بدن را دارد.
- اسهال مزمن:اگر به مدت سه ماه بیشتر از چهار بار اجابت مزاج در روز دارید ممکن است دارای بیماری مزمن روده باشید.
- زردی: داشتن پوست زرد یکی از علائم انسداد در مجاری صفرا است.
- مدفوع غیرمعمول یا ادرار: مدفوع با رنگ روشن و ادرار تیره علائم احتمالی انسداد مجرای صفراوی است.
رژیم غذایی در بیماری های کیسه صفرا
داشتن یک برنامه غذایی می تواند باعث کاهش به وجود آمدن بیماری های کیسه صفرا شود به خصوص برای افرادی که قبلا از بیماری های کیسه صفرا رنج می بردند. رژِیم غذایی بیماران کیسه صفرا در حقیقت دستورالعمل های ساده ای است که باعث کارآمد شدن کیسه صفرا و جلوگیری از به وجود آمدن سنگ در آن می شود.
مواد غذایی مجاز
مواد غذایی گیاهی
رژیم غذایی که بر پایه مواد غذایی گیاهی باشد می تواند به سلامت کیسه صفرا کمک کند. غذاهای گیاهی منبع خوبی از ویتامین ها ، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند. آنتی اکسیدان ها باعث از بین رفتن مواد مضری به نام رادیکال های آزاد می شوند. رادیکال های آزاد در نتیجه فرآیندهای طبیعی و فشارهای محیطی از جمله غذاهای فرآوری شده در بدن ایجاد می شوند. با تشکیل رادیکال های آزاد، استرس اکسیداتیو به وجود می آید که می تواند باعث آسیب سلول شود در نتیجه بیماری های مختلفی را ایجاد می کند.
پروتئین بدون چربی
پروتئین برای ترمیم و رشد بافتهای بدن ضروری است. گوشت قرمز و لبنیات منبع خوبی از پروتئین هستند، اما ممکن است حاوی چربی زیادی باشند و مصرف زیاد چربی می تواند به کیسه صفرا فشار بیاورد. غذاهای پروتئینی مناسب شامل:
- مرغ
- ماهی
- لبنیات بدون چربی
- آجیل و دانه ها
- سویا
- حبوبات مانند لوبیا و عدس
فیبر
مصرف مواد غذایی حاوی فیبر باعث تقویت سیستم گوارشی می شود ، با مصرف فیبر حرکات روده افزایش یافته و تولید اسیدهای صفراوی ثانویه کاهش می یابد در نتیجه فشار کمتری به کیسه صفرا وارد می شود. منابع فیبر عبارتند از :
- میوه ها
- سبزیجات
- حبوبات
- آجیل و دانه ها
- غلات کامل
چربی های سالم
چربی های غیر اشباع مانند امگا 3 می توانند باعث حفاظت از کیسه صفرا شوند . بعضی از منابع چربی های سالم شامل :
- ماهی ها
- آجیل
- دانه ها مانند دانه کتان
- روغن های ماهی
- استفاده از مکمل ها با نظارت پزشک
قهوه
مصرف متعادل قهوه می تواند باعث حفاظت عملکرد کیسه صفرا شود ، مواد موجود در قهوه می تواند فواید مختلفی داشته باشد از جمله متعادل کردن مواد شیمیایی ، تحریک عملکرد کیسه صفرا و فعالیت بهتر روده ها.
مواد غذایی حاوی کلسیم
مصرف کافی مواد غذایی حاوی کلسیم می تواند باعث بهبود عملکرد کیسه صفرا شود اما در نظر داشته باشید افرادی که دارای بیماری های کیسه صفرا هستند از لبنیات بدون چربی باید استفاده کنند.
ویتامین سی
افرادی که از مواد غذایی حاوی ویتامین سی استفاده می کنند کمتر دچار بیماری های کیسه صفرا می شوند. داشتن یک رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات متنوع نیاز ویتامین سی بدن را تامین می کند.
مواد غذایی غیر مجاز
کربوهیدرات های تصفیه شده
کربوهیدرات ها به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم می شوند. مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات های ساده با خطر بیماری های کیسه صفرا همراه است .کربوهیدرات های تصفیه شده، مانند قند ها و شیرینی ها آرد و نشاسته هستند. آنها اغلب در محصولات پخته شده مانند:کوکی ها، کیک ها و همچنین آبنبات و شکلات و نوشیدنیها و غذاهای سرخ شده یافت می شود.
مواد غذایی چرب
کیسه صفرا با تولید صفرا به هضم چربی ها کمک می کند. مصرف زیاد چربی ها به خصوص چربی های ترانس و اشباع فشار بیشتری به کیسه صفرا می آورد در نتیجه باعث ایجاد بیماری های کیسه صفرا می شود و علائم افرادی که از بیماریهای کیسه صفرا رنج می برند را تشدید می کند. بنابراین از خوردن مواد غذایی زیر تا حد امکان اجتناب کنید:
- گوشت های حاوی چربی
- مواد غذایی فرآوری شده
- محصولات لبنی پرچرب
- غذاهای سرخ کرده
- سس های سالاد
- شکلات و بستنی
- فست فود ها
- دسرها
کلام آخر
بیماری های کیسه صفرا می تواند دردناک و در بعضی موارد خطرناک باشد. خوردن غذاهای مناسب و جلوگیری از مصرف غذاهای نامناسب می توانند به بهبود و محافظت از سلامت کیسه صفرا کمک کنند. در حقیقت رژیم غذایی که برای کیسه صفرا مناسب است در دراز مدت می تواند سلامتی عمومی را برای شما به همراه داشته باشد.
