دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 یا دیابت وابسته به انسولین، نوعی بیماری مزمن و مادام‌العمر است که به‌موجب آن بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست و سطح قند خون افزایش می‌یابد، مگر اینکه فرد مبتلا برای کنترل آن از دارو استفاده نماید.
تحقیقات صورت گرفته در سال 2016 حاکی از ابتلای 1.3 میلیون فرد بالغ به دیابت نوع 1 در ایالات‌متحده یعنی حدود 5.8٪ جمعیت بزرگ‌سالان این کشور است.
این بیماری به‌رغم تلاش‌ها و تحقیقات فراوان درمان ندارد، هرچند افراد به‌واسطۀ کمک‌های پزشکی، رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی می‌توانند بیماری را تا حدی کنترل کرده و از زندگی عادی و فعال برخوردار باشند.
در این مقاله سعی داریم به جستجوی علل ابتلا، روش‌های کنترل، تشخیص و شناسایی علائم این بیماری بپردازیم.
دیابت نوع 1 چیست؟
دیابت زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بتا ترشح‌کنندة انسولین در لوزالمعده دچار آسیب شوند، به این معنا که بدن دیگر قادر به تولید انسولین کافی نخواهد بود. انسولین هورمونی است که بدن برای کنترل و تنظیم سطح گلوکز یا قند خون به آن نیاز دارد. دیابت نوع 1 به‌احتمال‌زیاد براثر نوعی واکنش ایمنی ایجاد می‌شود. این واکنش منجر به حملۀ بدن به سلول‌های بتا تولیدکننده انسولین خود می‌گردد. این بیماری معمولاً در اوایل کودکی و نوجوانی بروز می‌کند اما امکان ابتلا به آن در تمامی سنین وجود دارد.
انسولین باعث ورود گلوکز غذا از طریق خون به سلول‌های بدن و تولید انرژی می‌شود. اگر گلوکز به دلیلی نتواند وارد این سلول‌ها شود، قند زیادی در خون انباشته می‌شود، عارضه‌ای که تحت عنوان هایپرگلیسمی شناخته می‌شود و درنهایت موجب آسیب رساندن به کل بدن خواهد شد.
به‌طورکلی سلول‌های افراد مبتلا واجد گلوکز کافی برای عملکرد صحیح نخواهند بود که می‌توانند منجر به ضعف و احساس خستگی و مسائل و مشکلات دیگر شود.
انتخاب سبک زندگی شاید در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 مؤثر باشد، اما به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 1 کمکی نمی‌کند. همچنین در حال حاضر درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما روش‌هایی برای کنترل آن در دسترس است.
علائم
علائم دیابت نوع 1 معمولاً طی چند روز تا چند هفته و به‌طور ناگهانی بروز می‌کند و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- افزایش گرسنگی و تشنگی
- تکرر ادرار
- شب‌ادراری در کودکانی که قبلاً شب‌ادراری نداشتند
- تاری دید
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن بدون علت
- تحریک‌پذیری و سایر تغییرات خلقی
هر فردی که این علائم را تجربه نماید باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.
از هر سه کودک مبتلا، یک نفر دارای علائم کتواسیدوز دیابتی (DKA) است. کتواسیدوز دیابتی نوعی وضعیت تهدیدکنندۀ زندگی است که به موجب آن کتون زیادی وارد جریان خون شده و منجر به اسیدوز می‌شود. این وضعیت مستلزم مداخلات و مراقبت‌های سریع پزشکی است.
برخی از علائم کتواسیدوز دیابتی عبارت‌اند از:
- تنفس با بوی میوه
- پوست خشک یا برافروخته
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکمی
- تنفس دشوار
- گیجی و مشکل در تمرکز
به‌مرور ممکن است طیف وسیعی از عوارض بروز کند و منجر به علائم متنوع دیگری شود.
مرحلۀ ماه‌عسل
در اولین مراحل تشخیص بیماری دیابت نوع 1 ممکن است بدن برای مدتی به تولید انسولین ادامه دهد. در خلال این مدت میزان قند خون تا حدی تحت کنترل قرار گرفته و سطح انسولین فرد دچار نوسان می‌شود. در این مرحله فرد برای حفظ سطح گلوکز خون در سطح مناسب به تزریق انسولین کمتری نیاز دارد – پزشکان این مرحله را تحت عنوان مرحلۀ ماه‌عسل تلقی می‌کنند.
ازآنجاکه میزان انسولین مصرفی فرد تغییر می‌کند، بیمار تصور می‌کند که بیماری‌اش رو به بهبود است. هرچند بعید به نظر می‌رسد که چنین باشد.
افراد باید به مراجعه گروه‌های مراقب سلامتی ادامه داده و از برنامه درمانی توصیه‌شده آن‌ها پیروی نمایند.
عوارض
عوارض دیابت نوع 1 به‌مرورزمان می‌تواند اندام‌های اصلی بدن مانند قلب، رگ‌های خونی، اعصاب، چشم و کلیه را تحت تأثیر قرار دهد. کنترل سطح قند خون در حالت نرمال می‌تواند در کاهش خطر عوارض این بیماری مؤثر باشد.
برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- رتینوپاتی دیابتی که می‌تواند منجر به کاهش یا ازدست‌دادن بینایی شود
- نوروپاتی دیابتی که بر عملکرد اعصاب بدن تأثیر می‌گذارد
- مشکلات مربوط به ترمیم زخم، به‌ویژه که مشکلات عصبی می‌تواند تشخیص زخم‌ها را دشوارتر سازد.
- نفروپاتی دیابتی (بیماری کلیوی) که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود
- بیماری قلبی عروقی، سکتۀ قلبی، سکتۀ مغزی و بیماری عروق محیطی
- مشکلات و عفونت‌های دهان و دندان، ازجمله ازدست‌دادن دندان و بیماری لثه
- مشکلات و مسائل مربوط به بهداشت روان مانند افسردگی
- عوارض بارداری: عدم کنترل دیابت خطر سقط‌جنین، مرده زایی و نقایص مادرزادی را افزایش می‌دهد
پیروی از برنامه‌های درمانی می‌تواند در کاهش خطر این عوارض مؤثر باشد.
درمان
اصلی‌ترین درمان دیابت نوع 1 انسولین است که به‌صورت تزریق از طریق سرنگ، قلم انسولین و پمپ انسولین انجام می‌گیرد. چنانچه استفاده از انسولین به تنهایی در کنترل سطح گلوکز خون مؤثر نباشد ممکن است نیاز به استفاده از داروهای اضافی باشد که به کنترل سطح گلوکز خون بعد از صرف غذا کمک می‌کند.
چطور به دیابت نوع 1 مبتلا می‌شویم؟
متخصصان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند که چه عواملی باعث بروز دیابت نوع 1 می‌شوند. ابتلا به دیابت نوع 1 می‌تواند به دلیل عوامل ژنتیکی باشد. این بیماری همچنین ممکن است در اثر قرارگیری در معرض برخی از ویروس‌ها یا باکتری‌ها ایجاد شود. دفاع و مقابلۀ سیستم ایمنی بدن با ویروس می‌تواند منجر به حمله به سلول‌های سالم و در این حالت سلول‌های تولیدکنندۀ انسولین در لوزالمعده شود.
تعدادی از محققان ارتباط احتمالی با قرارگیری در معرض سموم محیطی یا برخی از عوامل مرتبط با رژیم‌های غذایی را مورد بررسی قرار داده‌اند، اما شواهد کافی برای اثبات این مسئله وجود ندارد.
تشخیص
چنانچه فرد واجد علائمی باشد که نشان‌دهندة بروز دیابت نوع 1 باشد، پزشک توصیه به انجام آزمایش خون خواهد کرد. تست گلوکز پلاسما می‌تواند سطح گلوکز خون را در یک‌زمان خاص نشان دهد. تست A1C که سطح گلوکز خون را در طی 3 ماه قبل اندازه‌گیری می‌کند، آشکار می‌سازد که سطح گلوکز چه مدت بالا بوده است.
این آزمایشات می‌تواند حاکی از ابتلای فرد به دیابت باشد، اما تشخیص نوع دیابت مستلزم آزمایش‌های بیشتری است. متخصصان سلامت اقدام به انجام آزمایش خون برای یافتن آنتی‌بادی‌هایی می‌کنند که در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بیش از افراد مبتلا به نوع 2 است.
آیا دیابت نوع 1 خطرناک است؟
عدم درمان دیابت نوع 1، افراد مبتلا را در معرض خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی قرار می‌دهد که می‌تواند تهدیدکنندۀ جدی حیات و بروز اغمای دیابتی باشد. مصرف بیش‌ازحد انسولین نیز خطر هیپوگلیسمی یا افت قند خون را در پیش دارد. علائم افت قند خون شامل، گیجی، ضعف و خستگی، تشنج، کما و در برخی موارد مرگ است.
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 در درازمدت بیشتر در معرض خطر تأثیر عوارض بر سیستم عصبی، سلامت قلب و عروق و سایر سیستم‌های بدن قرار دارند. برخی از این موارد می‌توانند تهدیدکنندۀ زندگی باشند. پیروی از برنامه‌های درمانی مناسب می‌تواند به کاهش خطرات و عوارض احتمالی دیابت نوع 1 کمک کند.
چشم‌انداز
قبل از کشف انسولین، فرد مبتلا به دیابت نوع 1 تنها می‌توانست انتظار چند هفته يا چند ماه زندگی پس از علائم اوليه داشته باشد. در حال حاضر، علم پزشکی امکان زندگی کامل و پویا را برای این‌گونه افراد فراهم کرده است، هرچند این بیماری ممکن است امید به زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که طول عمر افراد مبتلا به ديابت نوع 1 به‌طور متوسط 12 سال کوتاه‌تر از افراد فاقد این بیماری است. بااین‌حال، این مسئله در مورد تمام افراد صدق نمی‌کند. ژنتیک و سایر عوامل خطر ازجمله جغرافیا، سن و سابقۀ خانوادگی می‌توانند بر احتمال ابتلای فرد به عوارض خاص تأثیر بگذارند.
یکی از عوارض تهدیدکنندۀ حیات در افراد دیابتی، نوروپاتی است که به آن آسیب عصبی نیز گفته می‌شود. علائم معمولاً 20-15 سال پس از تشخیص دیابت به اوج خود می‌رسند. بر طبق تحقیقات، به نظر می‌رسد افرادی که تا این زمان به نوروپاتی مبتلا نمی‌شوند، شانس بیشتری برای زندگی در سنین بالاتر دارند.
با ظهور اطلاعات و گزینه‌های درمانی جدید، چشم‌انداز درمان دیابت نوع 1 در حال بهبود است.
منبع نوشته :
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-1-diabetes/symptoms-causes/syc-20353011
