دیابت بارداری چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
دیابت در بارداری زمانی است که به دلیل مقاومت بدن در برابر انسولین، سطح گلوکز خون در دوران بارداری به طور غیر طبیعی بالا باشد. این بیماری ممکن است در صورت عدم درمان، به شخص و کودک آسیب برساند. پس از تولد کودک، علائم دیابت بارداری معمولاً از بین می‌روند.
در این مقاله در مورد اینکه دیابت بارداری چیست، علل آن و چگونگی درمان آن بحث می‌شود.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت در بارداری حالتی است که در آن سطح گلوکز خون در دوران بارداری بالاتر از حد نرمال می‌شود. علائم دیابت بارداری معمولاً از حدود هفته 20 تا 24 بارداری، در سه ماهه دوم بارداری آغاز می‌شود. یک پزشک معمولاً شرایط مادر باردار را بین هفته های 24 و 28 بارداری آزمایش می‌کند.
مقادیر بیش از حد گلوکز در جریان خون می‌تواند عوارضی را برای فرد باردار و نوزاد متولدش ایجاد کند. به همین دلیل، تشخیص سریع دیابت بارداری مهم است.
حدود 3٪ الی 8٪ افراد باردار در ایالات متحده به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. سطح قند خون مادر معمولاً پس از تولد کودک به سطح طبیعی خود بازمی‌گردد؛ با این حال 50٪ افرادی که دیابت بارداری را تجربه می‌کنند ممکن است در آینده به دیابت نوع 2 مبتلا شوند.
چه عواملی باعث دیابت در بارداری می‌شوند؟
دیابت بارداری شرایطی است که فرد را در برابر انسولین مقاوم می‌کند. بدن کماکان انسولین تولید می‌کند؛ اما این انسولین دیگر در کاهش سطح قند خون موثر نیست.
علائم دیابت بارداری
هورمون‌های ترشح شده از جفت، در توانایی انسولین در ذخیره گلوکز در سلول‌های چربی و عضلانی تداخل ایجاد می‌کنند؛ بنابراین سطح گلوکز در خون افزایش می‌یابد.
تمام افراد باردار در دوران بارداری مقداری مقاومت به انسولین را تجربه خواهند کرد و بدن آنها معمولاً قادر به تولید انسولین اضافی برای جبران مقاومت به انسولین است. با این‌حال، افراد مبتلا به دیابت حاملگی انسولین کافی تولید نمی‌کنند تا بر وضعیت مقاومت به انسولین غلبه کنند.
دیابت بارداری به طور معمول علائمی ایجاد نمی‌کند. اما این شرایط ممکن است باعث افزایش احساس تشنگی شود و فرد ممکن است احساس کند که بیش از حد معمول به دفع ادرار نیاز دارد.
اگر فرد باردار، علائمی را در طول بارداری مشاهده کند که باعث نگرانی او شده باشد؛ بهتر است با پزشک خود تماس بگیرد. تجربیات افراد در بارداری متفاوت است و این تغییرات می‌تواند بخشی طبیعی از روند بارداری یا غیر طبیعی باشد.
درمان دیابت بارداری
هدف از درمان، کنترل سطح گلوکز خون است که معمولاً از طریق تغییر در سبک زندگی اعمال می‌شود.
- توصیه‌های غذایی
انجمن دیابت آمریکا، رژیم غذایی سالم را برای کنترل سطح گلوکز خون توصیه می‌کند.
به طور کلی افراد باردار باید اهداف زیر را در رژیم غذایی خود دنبال کنند:
- 175 گرم کربوهیدرات
- 71 گرم پروتئین (حداقل مقدار)
- 28 گرم فیبر
پس از تشخیص دیابت در بارداری، فرد باید مصرف چربی‌های اشباع‌شده را محدود کرده و به طور کامل از مصرف چربی‌های ترانس خودداری کند.
یک رژیم غذایی سالم برای افراد دیابتی شامل ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- غذاهای سرشار از فیبر، مانند ماکارونی سبوس‌دار یا نان قهوه ای
- ماهی یا مرغ به جای گوشت‌های چرب و فرآوری شده
- مقدار زیادی سبزیجات و میوه‌های رسیده
- آجیل، دانه ها و حبوبات بدون نمک
- پرهیز از مصرف شیرینی یا غذاهای حاوی قند اضافی
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا نشان می‌دهد که در «روش بشقاب» که شامل پر کردن نیمی از بشقاب شام با سبزیجات غیر نشاسته‌ای است؛ فرد می‌تواند با یادگیری میزان کربوهیدرات لازم، مقادیر مصرفی آن را کنترل کند.
فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم یکی دیگر از اجزای مهم در کنترل سطح گلوکز خون است. بهتر است که فرد قبل از افزایش فعالیت بدنی، به ویژه هنگام بارداری ، با پزشک خود صحبت کند.
دارو
هنگامی که تغییر شیوه زندگی موثر نیست؛ پزشکان ممکن است برای کنترل سطح گلوکز خون در فرد دارو تجویز کنند. این داروها ممکن است حاوی انسولین باشند.
یک پزشک به شخص باردار توصیه می‌کند که قند خون خود را در طول بارداری کنترل کند. در صورت تجویز انسولین برای فرد، ممکن است لازم باشد که فرد باردار گلوکز خون خود را به طور مکرر اندازه گیری کند تا از صحت و اثربخشی دوز دارو اطمینان حاصل شود.
سطح گلوکز سالم برای زنان مبتلا به دیابت بارداری عبارتند از:
- کمتر از 95 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (میلی‌متر/ دسی‌لیتر) قبل از غذا
- کمتر از 140 میلی‌متر در دسی‌لیتر یک ساعت پس از غذا خوردن
- زیر 120 میلی‌متر در دسی‌لیتر دو ساعت بعد از غذا خوردن
تشخیص
پزشکان دیابت در بارداری را بین هفته‌های 24 و 28 بارداری بررسی و از آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح گلوکز خون استفاده می‌کنند. این آزمایشات ممکن است شامل یک تست تحمل گلوکز یک یا دو مرحله‌ای باشد.
آزمایش تحمل گلوکز یک مرحله ای نیاز به ناشتایی شبانه دارد. روز بعد با خونگیری، میزان اولیه قند مشخص شده سپس فرد یک نوشیدنی حاوی 75 گرم گلوکز مصرف می‌کند. 1 ساعت بعد خونگیری صورت گرفته، سپس برای خونگیری دوم یک ساعت دیگر منتظر می‌ماند.
آزمون چالش گلوکز دو مرحله‌ای به ناشتا بودن احتیاج ندارد. در عوض، فرد یک نوشیدنی 50 گرمی گلوکز مصرف می‌کند و 1 ساعت بعد خونگیری صورت می‌گیرد.
اگر مقدار غیر طبیعی باشد، ممکن است لازم باشد که فرد تست 3 ساعته تحمل گلوکز خوراکی را انجام دهد. این آزمایش نیاز به ناشتا بودن دارد. فرد دوز 100 گرم گلوکز مصرف می‌کند و در طی 1 ساعت، 2 ساعت و 3 ساعت پس از مصرف، خونگیری از وی صورت می‌گیرد.
عوامل خطر در دیابت بارداری
داشتن اضافه وزن یا چاقی یک عامل خطر برای دیابت در بارداری است. برخی دیگر از عوامل خطر در دیابت بارداری عبارتند از:
- سابقه خانوادگی در دیابت
- سابه زایمان نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم
- حاملگی در 25 سالگی یا بعد از آن
- مبتلا بودن به دیابت، قبل از حاملگی
عوارض
دیابت در بارداری به طور معمول نقایص مادرزادی ایجاد نمی‌کند؛ زیرا این وضعیت از سه ماهه دوم بارداری اتفاق می‌افتد. بیشتر عوارض احتمالی قابل کنترل هستند.
نمونه‌هایی از عوارض احتمالی دیابت بارداری برای کودک عبارتند از:
- تولد زودرس
- وزن زیاد هنگام تولد
- قند خون پایین پس از تولد
- مشکلات تنفسی
- سقط جنین یا مرده‌زایی
دیابت بارداری همچنین ممکن است خطر پره‌اکلامپسی را افزایش دهد که وضعیتی است که باعث فشار خون بالا می‌شود و می‌تواند برای فرد باردار و نوزاد متولد شده تهدید کننده زندگی باشد.
افرادی که به پره‌اکلامپسی مبتلا می‌شوند ممکن است به زایمان زودرس نیاز داشته باشند که می‌تواند شامل انجام زایمان سزارین توسط پزشک باشد.
همچنین ممکن است فردی در ادامه، پس از ابتلا به دیابت بارداری در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 باشد؛ بنابراین مهم است که به علائم دیابت توجه داشته باشند.
جلوگیری از دیابت در بارداری
زندگی با اضافه وزن یا چاقی خطر، خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد. داشتن یک رژیم غذایی سالم و اختصاص وقت کافی برای فعالیت بدنی منظم برای حفظ وزن سالم در دوران بارداری بسیار مهم است. با این‌حال، فرد باید هرگونه تغییر احتمالی در رژیم غذایی یا سطح فعالیت بدنی خود را با پزشک، خصوصاً در دوران بارداری، در میان بگذارد.
خلاصه
دیابت در بارداری به سطح بالای قند خون در دوران بارداری اشاره دارد. این بیماری معمولاً بدون علامت است؛ اما برخی از افراد ممکن است احساس تشنگی کنند و یا متوجه شوند که دفعات ادرارشان بیشتر شده است.
افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند و باید در حین بارداری تحت نظر پزشک باشند.
با درمان مناسب، دیابت بارداری یک بیماری قابل کنترل است. اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند پره‌اکلامپسی شود.
در اکثر افراد، سطح قند خون پس از تولد کودک به حالت طبیعی برمی‌گردد. با این وجود، فرد باید مراقب علائم دیابت باشد؛ زیرا 50٪ افرادی که دیابت در بارداری را تجربه می‌کنند ممکن است به دیابت نوع 2 مبتلا شوند.
