تومور مغزی و شایع ترین علائم آن

تومور مغزی

تومور مغزی شامل رشد سلول هایی در مغز است که به روشی غیر طبیعی و غیرقابل کنترل تکثیر می شوند. تومورهای مغزی می توانند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهند، اگرچه در افراد مسن بیشتر شایع هستند.

انواع مختلفی از تومورهای مغزی وجود دارد، برخی از تومورهای مغزی غیر سرطانی (خوش خیم) و برخی از تومورهای مغزی سرطانی (بدخیم) هستند. تومورهای مغزی می توانند از مغز شروع شوند (تومورهای مغزی اولیه)، یا سرطان می تواند در قسمت های دیگر بدن شروع شود و به عنوان تومورهای مغزی ثانویه (متاستاتیک) به مغز گسترش یابد. سرعت رشد تومور مغزی نیز می تواند بسیار متفاوت باشد. سرعت رشد و همچنین محل تومور مغزی تعیین می کند که چگونه بر عملکرد سیستم عصبی شما تأثیر می گذارد.

درجات و انواع تومور مغزی

تومورهای مغزی بر اساس سرعت رشد و احتمال رشد مجدد پس از درمان درجه بندی می شوند.تومورهای درجه 1 و 2 درجه پایین و تومورهای درجه 3 و 4 درجه بالایی دارند. دو نوع اصلی تومور مغزی وجود دارد:

تومورهای مغزی غیر سرطانی (خوش خیم)

این تومورها درجه پایین (درجه 1 یا 2) هستند، به این معنی که به کندی رشد می کنند و احتمال بازگشت آنها پس از درمان کمتر است.

تومورهای سرطانی (بدخیم) مغز

اینها درجه بالایی دارند (درجه 3 یا 4) و یا از مغز شروع می شوند (تومورهای اولیه) یا از جاهای دیگر به مغز گسترش می یابند (تومورهای ثانویه). احتمال رشد مجدد آنها پس از درمان بیشتر است.

تومورهای مغزی که از مغز شروع می شوند

تومورهای اولیه مغز از خود مغز یا در بافت های نزدیک به آن، مانند غشای پوشاننده مغز (مننژ)، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غده صنوبری منشأ می گیرند.تومورهای مغزی اولیه زمانی شروع می شوند که سلول های طبیعی تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد می کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. جهش ها به سلول ها می گویند که به سرعت رشد کرده و تقسیم شوند و زمانی که سلول های سالم می میرند به زندگی خود ادامه دهند. نتیجه توده ای از سلول های غیر طبیعی است که تومور را تشکیل می دهد.

انواع مختلفی از تومورهای اولیه مغز وجود دارد. هر کدام نام خود را از نوع سلول های درگیر گرفته اند. مثال ها عبارتند از:

گلیوما

این تومورها از مغز یا نخاع شروع می شوند و شامل آستروسیتوما، اپاندیموم، گلیوبلاستوما، اولیگوآستروسیتوما و الیگودندروگلیوما می باشند.

مننژیوم

مننژیوم توموری است که از غشاهایی که مغز و نخاع را احاطه کرده اند (مننژ) ایجاد می شود. بیشتر مننژیوم ها غیرسرطانی هستند.

نوروم آکوستیک (شوانوما)

اینها تومورهای خوش خیمی هستند که روی اعصاب کنترل کننده تعادل و شنوایی منتهی به گوش داخلی به مغز ایجاد می شوند.

آدنوم هیپوفیز

اینها تومورهایی هستند که در غده هیپوفیز در پایه مغز ایجاد می شوند. این تومورها می‌توانند بر هورمون‌های هیپوفیز تأثیر بگذارند و در سراسر بدن تأثیر بگذارند.

مدولوبلاستوما

این تومورهای سرطانی مغزی در کودکان شایع‌تر هستند، اگرچه ممکن است در هر سنی ایجاد شوند. مدولوبلاستوما از قسمت تحتانی پشت مغز شروع می شود و تمایل دارد از طریق مایع نخاعی پخش شود.

تومورهای سلول زایا

تومورهای سلول زاینده ممکن است در دوران کودکی ایجاد شوند، جایی که بیضه ها یا تخمدان ها تشکیل می شوند. اما گاهی اوقات تومورهای سلول زایای دیگر قسمت های بدن مانند مغز را تحت تاثیر قرار می دهند.

کرانیوفارنژیوم

این تومورهای نادر در نزدیکی غده هیپوفیز مغز شروع می شوند که هورمون هایی ترشح می کند که بسیاری از عملکردهای بدن را کنترل می کنند. همانطور که کرانیوفارنژیوما به آرامی رشد می کند، می تواند غده هیپوفیز و سایر ساختارهای نزدیک مغز را تحت تاثیر قرار دهد.

تومور های مغزی ثانویه

تومورهای مغزی ثانویه (متاستاتیک) تومورهایی هستند که از سرطانی که در جای دیگری از بدن شروع شده و سپس به مغز گسترش می یابد (متاستاز می کند)، ایجاد می شود. تومورهای مغزی ثانویه اغلب در افرادی رخ می دهد که سابقه سرطان دارند. در بزرگسالان، تومورهای ثانویه مغزی بسیار شایع تر از تومورهای مغزی اولیه هستند. هر سرطانی می تواند به مغز سرایت کند، اما انواع رایج آن عبارتند از:

علائم تومور مغزی

علائم و نشانه های تومور مغزی بسیار متفاوت است و به اندازه، محل و سرعت رشد تومور مغزی بستگی دارد. گاهی اوقات ممکن است علائمی برای شروع نداشته باشید یا ممکن است در طول زمان بسیار آهسته پیشرفت کنند. علائم رایج عبارتند از:

سردرد غیر معمول
سردردهایی که به تدریج بیشتر و شدیدتر می شوند
تشنج
حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل
احساس خواب آلودگی و خستگی
تغییرات ذهنی یا رفتاری، مانند مشکلات حافظه یا تغییر در شخصیت
ضعف یا از دست دادن تدریجی حس در یک طرف بدن به خصوص در دست یا پا
مشکلات گفتاری و شنوایی
مشکلات بینایی، مانند تاری دید یا دوبینی
مشکل در تعادل
سردرگمی در مسائل روزمره و مشکل در تصمیم گیری
ناتوانی در انجام کارها

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم بالا را دارید، به ویژه اگر سردردی دارید که با نوع سردردی که معمولاً داشتید، متفاوت است، یا اگر سردرد شما در حال بدتر شدن است، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است تومور مغزی نداشته باشید، اما این نوع علائم باید بررسی شوند.اگر پزشک عمومی نتواند علت احتمالی علائم شما را شناسایی کند، ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب برای ارزیابی و آزمایشات بیشتر، مانند اسکن مغز، ارجاع دهد.

علل ابتلا و خطرات

علت بیشتر تومورهای مغزی ناشناخته است، اما چندین عامل خطر وجود دارد که ممکن است شانس ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهد. این عوامل خطر عبارتند از:

سن

خطر ابتلا به تومور مغزی با افزایش سن افزایش می‌یابد (بیشتر تومورهای مغزی در افراد مسن 85 تا 89 ساله اتفاق می‌افتد)، اگرچه برخی از انواع تومور مغزی در کودکان شایع‌تر است.

قرار گرفتن در معرض تشعشع

قرار گرفتن در معرض تشعشع تعداد بسیار کمی از تومورهای مغزی را تشکیل می دهد. برخی از انواع تومورهای مغزی در افرادی که رادیوتراپی، سی تی اسکن یا عکس برداری با اشعه ایکس از سر انجام داده اند، شایع تر است.

سابقه خانوادگی و شرایط ژنتیکی

برخی از شرایط ژنتیکی برای افزایش خطر ابتلا به تومور مغزی شناخته شده اند، از جمله توبروس اسکلروزیس، نوروفیبروماتوز نوع 1، نوروفیبروماتوز نوع 2 و سندرم ترنر.

تشخیص تومور مغزی

اگر مشکوک به داشتن تومور مغزی هستید، پزشک ممکن است تعدادی آزمایش و روش را توصیه کند، از جمله:

معاینه سیستم عصبی

معاینه عصبی شامل بررسی بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و واکنش های بیمار می باشد. مشاهده مشکل در یک یا چند ناحیه ممکن است سرنخ هایی را در مورد بخشی از مغز که ممکن است تحت تاثیر تومور مغزی قرار گیرد ارائه دهد.

آزمایش های تصویربرداری

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) معمولاً برای کمک به تشخیص تومورهای مغزی استفاده می شود. گاهی اوقات آزمایش های تصویربرداری دیگری در شرایط خاص توصیه می شود، از جمله توموگرافی کامپیوتری (CT) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET).

بیوپسی

بیوپسی طی یک عمل جراحی برای برداشتن تومور مغزی با استفاده از سوزن انجام می شود. جراح مغز و اعصاب یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می کند. سپس یک سوزن نازک از طریق سوراخ وارد می شود. بافت با استفاده از سوزن برداشته می شود. نمونه بیوپسی سپس زیر میکروسکوپ مشاهده می شود تا سرطانی یا خوش خیم بودن آن مشخص شود.

درمان تومورهای مغزی

درمان تومور مغزی به نوع، اندازه و محل تومور و همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد. روش های درمان های تومور مغزی عبارتند از:

عمل جراحي

اگر تومور مغزی در مکانی قرار داشته باشد که برای انجام عمل جراحی قابل دسترسی باشد، جراح تلاش می کند تا از این طریق تومور مغزی را خارج کند.

برخی از تومورهای مغزی کوچک هستند و به راحتی از بافت مغز اطراف جدا می شوند، که حذف کامل جراحی را ممکن می کند. سایر تومورهای مغزی را نمی توان از بافت اطراف جدا کرد یا در نزدیکی نواحی حساس مغز قرار دارند و این عمل جراحی را خطرناک می کند. در این شرایط، پزشک به اندازه ای که ایمن است، تومور را برمی دارد.

جراحی برای برداشتن تومور مغزی خطراتی مانند عفونت و خونریزی دارد. سایر خطرات ممکن است به بخشی از مغز شما بستگی داشته باشد که تومور شما در آن قرار دارد. به عنوان مثال، جراحی بر روی یک تومور در نزدیکی اعصابی که به چشم شما متصل می شود ممکن است خطر از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد.

پرتو درمانی

پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون برای از بین بردن سلول های تومور استفاده می کند. پرتودرمانی می‌تواند از دستگاهی خارج از بدن شما انجام شود (تابش پرتو خارجی)، یا به ندرت، پرتودرمانی می‌تواند در داخل بدن شما نزدیک به تومور مغزی شما قرار گیرد (براکی تراپی).

عوارض جانبی پرتودرمانی به نوع و دوز اشعه ای که دریافت می کنید بستگی دارد. عوارض جانبی رایج در طول یا بلافاصله پس از پرتودرمانی شامل خستگی، سردرد، از دست دادن حافظه، تحریک پوست سر و ریزش مو است.

شیمی درمانی

شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول های تومور استفاده می کند. داروهای شیمی درمانی را می توان به صورت خوراکی به شکل قرص یا تزریق داخل وریدی (داخل وریدی) مصرف کرد. داروی شیمی درمانی که اغلب برای درمان تومورهای مغزی استفاده می شود تموزولوماید (Temodar) است. بسته به نوع سرطان ممکن است داروهای شیمی درمانی دیگری توصیه شود.

عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و دوز داروهایی که دریافت می کنید بستگی دارد. شیمی درمانی می تواند باعث تهوع، استفراغ و ریزش مو شود.

آزمایشات سلول های تومور مغزی بیمار می تواند تعیین کند که آیا شیمی درمانی برای شما مفید است یا خیر. نوع تومور مغزی نیز در تعیین اینکه آیا شیمی درمانی را توصیه کنید مفید است.

درمان دارویی هدفمند

درمان های دارویی هدفمند بر روی ناهنجاری های خاص موجود در سلول های سرطانی تمرکز دارند. با مسدود کردن این ناهنجاری ها، درمان های دارویی هدفمند می توانند باعث مرگ سلول های سرطانی شوند.

استروئیدها: استروئیدها برای کمک به کاهش تورم اطراف تومور تجویز می شوند.

داروهایی برای کمک به بهبود علائم: مانند داروهای ضد صرع برای تشنج و مسکن برای سردرد.

درمان تومورهای غیر سرطانی اغلب موفقیت آمیز بوده و بهبودی کامل امکان پذیر است. احتمال کمی وجود دارد که تومور عود کند، اما برای نظارت بر این مورد، نیاز به پیگیری و تکرار ازمایشات ومعاینات هست.

توانبخشی بعد از درمان

از آنجا که تومورهای مغزی می توانند در قسمت هایی از مغز ایجاد شوند که مهارت های حرکتی، گفتار، بینایی و تفکر را کنترل می کنند، توانبخشی ممکن است بخشی ضروری از بهبودی باشد. هدف از توانبخشی کمک به افراد برای بازیابی کنترل بر بسیاری از جنبه های زندگی و مستقل ماندن تا حد امکان است.بسته به نیاز بیمار، پزشک ممکن است فرد را به موارد زیر ارجاع دهد: