آنچه که باید درباره تیروئیدیت هاشیموتو بدانید!
تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله میکند. این عمل منجر به غیرفعال شدن تیروئید و یا کم کاری تیروئید میشود.
تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید در آمریکاست که تقریبا 5 درصد جمعیت را درگیر میکند. میزان ابتلای زنان حداقل 8 برابر بیشتر از مردان است. بیشتر افراد 40 تا 60 سال به آن مبتلا میشوند؛ با این حال، این بیماری میتواند هر سنی را درگیر کند.
در زیر، توضیحاتی در رابطه با وضعیت، علائم، علل و درمان بیماری تیروئیدیت هاشیموتو آورده شده است.
تیروئیدیت هاشیموتو چیست؟
اسامی مختلف این بیماری شامل بیماری هاشیموتو، تیروئیدیت خود ایمن، و یا تیروئیدیت لنفوسیتیک مزمن میباشد. واژه “تیروئیدیت” به معنای التهاب غده تیروئید است. در این بیماری سیستم ایمنی به غده تیروئید که یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلو گردن است، حمله میکند. این غده وظیفه تولید هورمون‌های T3 و T4 را دارد و سطح انرژی بدن را تنظیم میکند. به این ترتیب، حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید سبب کاهش هورمون‌های تیروئیدی میگردد. از آنجایی هورمون‌های تیروئیدی بر اکثر ارگانهای بدن اثر میگذارند، کم کاری تیروئید منجر به اختلال در ضربان قلب، عملکرد مغز، و متابولیسم میشود. گاهی اوقات تیروئیدیت هاشیموتو میتواند بر سطح کلسترول، سدیم و پرولاکتین اثر بگذارد که با آزمایش خون مشخص میگردد.
علائم تیروئیدیت هاشیموتو
بسیاری از بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو در ابتدا علائمی ندارند اما وضعیت بیماری به مرور و طی چند سال پیشرفت میکند و منجر به آسیب تدریجی و کاهش سطح هورمون‌های تیروئیدی میگردد. ممکن است بیمار مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو دچار گواتر شود. گواتر به معنای بزرگی غیرسرطانی غده تیروئید است که باعث تورم قسمت جلوی گردن میشود.
زمانی که غده تیروئید نتواند به مقدار کافی هورمون تولید کند، غده هیپوفیز مقدار زیادی هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) تولید میکند. این عمل منجر به بزرگ شدن تیروئید و گواتر میشود. زمانی که تیروئیدیت هاشیموتو مسئول کم کاری تیروئید باشد، علائم در ابتدا خفیف بوده و به مرور زمان زیاد میشود. این علائم شامل:
- خستگی
- افزایش وزن
- حساسیت به سرما
- درد مفصل و عضله
- یبوست
- قاعدگی سخت و نامنظم
- مشکل باروری
- مشکلات حافظه
- افسردگی
- صورت متورم و پف کرده
- گرفتگی صدا
- کاهش ضربان قلب
علل ابتلا به تیروئیدیت هاشیموتو
برخی از انواع تیروئیدیت یا التهاب تیروئید به دلیل عفونت ایجاد میشود. این موارد تیروئیدیت هاشیموتو نیستند. چون تیروئیدیت هاشیموتو بیماری خود ایمنی است. وظیفهی سیستم ایمنی حمله و نابودی مهاجمانی مانند باکتری، ویروس و سموم است اما در تیروئیدیت هاشیموتو سلولهای ایمنی به اشتباه با سلولهای تیروئیدی درگیر میشوند.
دلیل این مشکل روشن نیست اما احتمالا فاکتورهای ژنتیکی در این پدیده نقش دارند. اگر شخصی در یک خانواده به این بیماری مبتلا باشد، امکان ابتلای سایر اعضای خانواده وجود دارد.
با این حال، ممکن است با وجود زمینهی ژنتیکی فرد به این بیماری مبتلا نشود. چرا که برای ابتلا به کم کاری تیروئید فاکتورهای محیطی هم ممکن است موثر باشند. این فاکتورها شامل:
- استرس
- بارداری
- عفونت
- مواجهه با اشعه
همچنین در افرادی که مقدار خیلی زیاد و یا خیلی کم ید مصرف میکنند، امکان تیروئیدیت وجود دارد.
تشخیص
تیروئیدیت هاشیموتو میتواند به صورت مختلف تظاهر پیدا کند و ممکن است علائم اولیه غیراختصاصی باشد. به همین دلیل امکان تشخیص اشتباه وجود دارد. مواردی که ممکن است با هاشیموتو اشتباه گرفته شود شامل:
- سندرم خستگی مزمن
- افسردگی
- فیبرومیالژیا
- سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
- اضطراب
- سیکلوتایمی (اختلال خلق و خو)، نوعی از بیماری دو قطبی
پزشک میتواند معاینات پزشکی را برای بررسی گواتر و دیگر علائم کم کاری تیروئید انجام دهد. همچنین آزمایشهای تشخیصی دیگری هم وجود دارد. به طور کلی، مرحلهی اول بررسی سطح TSH سرمی است. افزایش سطح TSH خون نشان دهندهی کم کاری تیروئید است.
غده هیپوفیز TSH تولید میکند. سطح خونی TSH زمانیکه مقدار غده تیروئید مقدار کافی T4 یا تیروکسین تولید نکند، افزایش پیدا میکند.
آزمایش آنتی بادی تیروئید میتواند نشاندهندهی تیروئیدیت هاشیموتو باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید این آنتی بادی را ندارند.
درمان
درصورتی که تشخیص پزشک تیروئیدیت هاشیموتو باشد اما سطح هورمون‌های تیروئیدی نرمال باشد و گواتر وجود نداشته باشد، روش تماشا و انتظار به کار گرفته میشود. پزشکان با جایگزین کردن هورمون تیروئید، کم کاری تیروئید را درمان میکنند.
درمان با استفاده از داروی لووتیروکسین انجام میشود. لووتیروکسین نوع مصنوعی هورمون تیروئید است. این روش درمانی سبب کنترل تیروئیدیت هاشیموتو میشود.
بیمار روزانه یک عدد قرص لووتیروکسین استفاده میکند. دوز مورد نیاز بیمار به موارد زیر بستگی دارد:
- سن
- وزن
- وخامت بیماری
- سایر موارد مرتبط با سلامتی
- سایر داروهای مصرفی
معمولا قرص در صبح و قبل مصرف صبحانه استفاده میشود. برای بهبود علائم چند هفته طول میکشد. بیماران مسنتر و افراد با مشکلات قلبی در ابتدا دوزهای پایین دریافت میکنند؛ سپس پزشک به مرور دوز مصرفی را افزایش میدهد.
متخصصان بهداشت و درمان برای پیگیری وضعیت غده تیروئید و اطمینان از صحت دوز مصرفی، به صورت دورهای درخواست آزمایش خون میدهند. بدن نسبت به تغییرات سطح هورمون تیروئید، حتی تغییرات کم حساس است. از آنجایی که هورمون‌های تیروئیدی در بدن به آهستگی فعالیت میکنند، ممکن است برطرف شدن علائم و کوچک شدن غده تیروئید ماهها طول بکشد. با این وجود، ممکن است در صورت کوچک نشدن گواتر، جراحی غده تیروئید انجام شود.
برخی از داروها و مکملها با جذب لووتیروکسین تداخل دارند. برخی از غذاها مانند محصولات حاوی سویا و غذاهای با فیبر بالا هم همین اثر را دارند. داروها و مکملهایی که بر جذب لووتیروکسین اثر میگذارند شامل:
- آنتی اسیدها که شامل آلومینیوم هیدروکسید هستند.
- مکملهای کلسیم
- مکمل آهن و مولتیویتامینهایی که حاوی آهن هستند.
- داروهای کاهندهی کلسترول مانند کلستیرامین (کوئستران)
- سدیم پلی استایرن سولفونات که برای درمان میزان بالای پتاسیم خون مورد استفاده قرار میگیرد.
عوارض بیماری تیروئیدیت هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو درصورت عدم درمان، میتواند منجر به عوارض زیر شود:
- افزایش کلسترول
- ناباروری
- سقط جنین
- ناهنجاریهای هنگام تولد
علاوه بر این تیروئیدیت هاشیموتوی وخیم بدون درمان، میتواند منجر به نارسایی قلبی، تشنج یا کما و مرگ شود. این مسئله ممکن است با انسفالوپاتی هاشیموتو، التهاب مغز که باعث سردرگمی، تشنج و تکان عضلات میشود، ارتباط داشته باشد. با این وجود، مشخص نیست که آیا ارتباط مستقیمی وجود دارد و یا اینکه چگونه هر دو با هم مرتبط هستند.
رژیم غذایی
احتمالا رژیم غذایی تاثیر قابل ملاحطهای در درمان و یا پیشگیری از تیروئیدیت هاشیموتو ندارد. با این حال، از آنجایی که اساس برخی منابع، بین تیروئیدیت و بیماری سلیاک و عدم تحمل لاکتوز هم ارتباط وجود دارد، پرهیز از گلوتن یا رژیم غذایی مناسب میتواند به کاهش علائم مرتبط با تیروئید کمک کند.
در صورت امکان، درمورد هرگونه تغییر در رژیم غذایی و یا مکملها با پزشک صحبت کنید.
خلاصه
تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خودایمن است که منجر به کم کاری تیروئید میشود. این بیماری در زنان بسیار شایع است اما هرکسی میتواند به آن مبتلا شود. برای درمان بیماری، قرص حاوی هورمون تیروئید مصنوعی به صورت روزانه مصرف میشود.
منابع
https://www.medicalnewstoday.com/articles/266780
https://www.webmd.com/women/hashimotos-thyroiditis-symptoms-causes-treatments
