تأثیر پروتئین‌ها بر خلق‌وخو
پروتئین یک ماده مغذی ضروری است و مصرف پروتئین به‌عنوان منبع اسیدهای آمینه برای تقریباً تمام فرآیندهای بیولوژیک ضروری است. مصرف پروتئین باعث تحریک سیگنال‌های پیچیده ازجمله نوروپپتید های ترشح‌شده در روده، هورمون‌های متابولیکی مانند انسولین تولیدشده در پاسخ به جذب مواد مغذی و آمینواسیدهای خونی بعلاوه متابولیت های مشتق شده در خون می‌شود.
پروتئین‌ها از اسیدهای آمینه ساخته‌شده‌اند و ساختارهای مهم زندگی هستند. در میان 22 آمینواسید پروتئین ساز، 8 عدد آمینواسید ضروری و یک آمینواسید (هیستیدین) نیمه ضروری است هستند و باید از طریق رژیم غذایی تهیه شود. رژیم پروتئینی با کیفیت بالا حاوی تمام اسیدآمینه ضروری است. غذاهای غنی از پروتئین باکیفیت بالا عبارت‌اند از گوشت، شیر و دیگر محصولات لبنی و تخم‌مرغ، با این حال پروتئین‌های گیاهی مانند لوبیا، نخود و دانه‌ها ممکن است یک یا دو اسیدآمینه اساسی کمتر داشته باشند.
|
اسیدآمینه‌های ضروری |
| لوسین |
| ایزولوسین |
| لیزین |
| ترئونین |
| تریپتوفان |
| متیونین |
| فنیل آلانین |
| والین |
تاثیر پروتئین‌ها بر خلق‌وخو
مصرف پروتئین و به‌نوبه خود تک اسیدآمینه‌ها می‌تواند عملکرد مغز و سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز از اسیدهای آمینه ساخته‌شده‌اند. به‌عنوان‌مثال دوپامین از اسیدآمینه تیروزین و سروتونین از اسیدآمینه تریپتوفان ساخته‌شده‌اند.
اگر هر یک از این دو اسیدآمینه در بدن کاهش یابند، سنتز کافی از انتقال‌دهنده‌های عصبی وجود نخواهد داشت که با خلق‌وخوی کم و خشونت در فرد همراه است.
تولید بیش‌ازحد اسیدآمینه نیز ممکن است به آسیب مغزی و عقب‌ماندگی ذهنی منجر شود. به‌عنوان‌مثال، افزایش بیش‌ازحد فنیل آلانین در افراد مبتلابه فنیل کتونوری، می‌تواند موجب آسیب مغزی و عقب‌ماندگی ذهنی شود.
نقش پروتئین‌ها در تنظیم اشتها
به نظر می‌رسد پروتئین نقش مهمی در القای حس سیری دارند. مصرف طولانی‌مدت پروتئین و مصرف پروتئین زیاد باعث کاهش مصرف مواد غذایی، کاهش وزن بدن و کاهش چربی بدن می‌گردد. اثرات یک رژیم غذایی پرپروتئین برای القای حس سیری شامل مسیرهای متعدد است.
مواد غذایی منبع خوب آمینواسیدها
احساس غم، افسردگی یا بی‌انگیزگی اغلب می‌تواند ناشی از عدم داشتن مواد شیمیایی خوب در مغز باشد. اکثر داروهای ضدافسردگی با جلوگیری از تجزیه این مواد شیمیایی عمل می‌کنند، اما این داروها اغلب با طیف وسیعی از عوارض جانبی ناخوشایند همراه هستند، به‌ویژه در مصرف طولانی‌مدت. خبر خوب این است که این مواد شیمیایی از غذاها ساخته می‌شوند، بنابراین اگر مواد مغذی مناسب دریافت کنید، می‌توان به حالت روحی طبیعی و مناسب دست‌یافت.
سروتونین
سروتونین از واحدهای سازنده پروتئین و به‌ویژه اسیدآمینه تریپتوفان ساخته‌شده است. زنان به‌احتمال‌زیاد کمبود سروتونین بیشتری نسبت به مردان دارند و علت آن رابطه هورمون سروتونین با هورمون زنانه استروژن است؛ اما کمبود سروتونین ممکن است عامل اصلی احساس غم و اندوه و افسردگی در هرکسی به‌خصوص در طول ماه‌های زمستان باشد. سایر علائم کمبود سروتونین عبارت‌اند از:
- بی‌خوابی
- دشواری در استراحت
- افکار خودکشی
- اضطراب
- تحریک‌پذیری ناگهانی خلقی
- میل جنسی پایین
- مصرف کربوهیدرات و الکل
دسترسی مغز به تریپتوفان می‌تواند عوامل رفتاری مانند هشیاری، سطح افسردگی، پرخاشگری و حساسیت به درد را تغییر دهد. تریپتوفان برای خلق‌وخوی خوب ضروری است و کمبود آن موجب افسردگی می‌شود.
معکوس این عمل نیز امکان‌پذیر است، یعنی اگر فردی افسرده تریپتوفان دریافت کند، خلق‌وخوی آن‌ها بهبود خواهد یافت. مصرف تریپتوفان به‌صورت مکمل یا از طریق رژیم غذایی مکمل منجر به افزایش سنتز سروتونین در مغز می‌شود و حالت روحی را به‌طور مؤثر و به‌عنوان داروی ضدافسردگی بهبود می‌بخشد. بسیاری مواد غذایی ازجمله ماهی، بوقلمون، مرغ، پنیر، لوبیا، توفو، جو و تخم‌مرغ غنی از تریپتوفان هستند.
تغییرات نسبت کربوهیدرات_پروتئین توسط مواد غذایی مصرف‌شده می‌تواند سروتونین مغز را تغییر دهد و همان‌طور که نسبت کربوهیدرات نسبت به پروتئین افزایش می‌یابد، سطح سروتونین مغز نیز افزایش می‌یابد.
آدرنالین و نور آدرنالین
یکی دیگر از انتقال‌دهنده‌های عصبی که کمبود آن موجب افسردگی می‌شود، آدرنالین است. علائم رایج کمبود آدرنالین عبارت‌اند از:
- انرژی کم
- بنیه ضعیف
- کمبود انگیزه
- تمرکز یا حافظه ضعیف
- حساسیت به درد فیزیکی یا عاطفی
نور آدرنالین نیز از اسیدآمینه‌ها به‌ویژه فنیل‌آلانین و تیروزین ساخته‌شده است. مطالعاتی که در آن از فنیل‌آلانین برای درمان بیماران افسرده استفاده کرده‌اند، نشان داد علائم افسردگی، اضطراب و اختلال خواب پس از دو ماه مصرف دارو کاهش یافته است.
مصرف مکمل‌های تک آمینواسیدی بسیار قوی‌تر از خوردن غذاهای غنی از اسیدهای آمینه بر بدن تأثیر می‌گذارد، زیرا امین اسیدهای موجود در غذا برای جذب در بدن با یکدیگر در رقابت هستند و دلیل دیگر به مقدار غذای مصرف‌شده مربوط است.
بااین‌حال، رژیم غذایی که حاوی مقدار مطلوب تیروزین یا پیش ماده آن فنیل آلانین هستند نیز مؤثر عمل می‌کنند. این آمینواسیدها در ماهی، سویا، مرغ، گوشت، تخم‌مرغ، محصولات لبنی، لوبیا، بادام، بادام‌زمینی، دانه کنجد، دانه کدوتنبل، گندم و جو کامل یافت می‌شود.
تیروزین
یکی دیگر از اسیدآمینه‌هایی که به‌طور گسترده برای اثرات رفتاری موردبررسی قرارگرفته، تیروزین است. تیروزین پیش ماده سه انتقال‌دهنده عصبی نوراپی نفرین، دوپامین و اپی نفرین است.
تیروزین معمولاً به‌عنوان یک اسیدآمینه ضروری محسوب نمی‌شود، زیرا می‌تواند از اسیدآمینه فنیل آلانین سنتز شود، بااین‌حال، برخی از محققان بیان کردند که مغز قادر به تولید سدیم تیروزین کافی از فنیل آلانین نخواهد بود.
تيروزين در مقادير بيشتري از تريپتوفان در مواد غذایی پروتئينی وجود دارد. ازآنجاکه تیروزین یک LNAA است، با تریپتوفان و دیگر LNAA ها برای عبور از سد خونی مغزی (BBB) رقابت می‌کند.
نوراپی‌نفرین ودوپامین نقش مهمی در واکنش مغز به استرس حاد ایفا می‌کند. قرار گرفتن در معرض حرارت، سردرد، فشارخون قلبی عروقی و شوک الکتریکی موجب ترشح این هورمون‌ها می‌شود.
استفاده از تیروزین به‌عنوان دارو در شرایط استرس زیاد، تأثیر مطلوبی بر تولید نور اپی‌نفرین و توانایی بدن برای عملکرد مناسب دارد .
همچنین تیروزین اثرات مفیدی بر توانایی انسان‌ها برای مقابله با استرس روانی حاد دارد و می‌تواند عملکرد آن‌ها را در شرایطی که نیاز به توجه و یادگیری دارند، بهبود بخشد.
لیزین
لیزین به‌عنوان یک اسیدآمینه ضروری و یک بلوک ساختمان مهم برای تمام پروتئین‌های بدن شناخته‌شده است. لیزین نقش مهمی در جذب کلسیم و همچنین کمک به ساخت پروتئین عضلانی دارد، برای بهبود پس از جراحی یا آسیب‌های جسمی از طریق تولید هورمون‌ها، آنزیم‌ها و آنتی‌بادی‌ها موثر است. همچنین به بهبود تمرکز و کاهش احتمال آلزایمر، کاهش استرس و اضطراب نیزکمک می‌کند.
به‌طور طبیعی افراد از طریق مصرف غذا به‌اندازه کافی لیزین دریافت می‌کنند، اما ورزشکاران، گیاهخواران و افرادی که لوبیا دوست ندارند ممکن است نیاز بیشتری به آن پیدا کنند. کمبود لیزین در بدن می‌تواند علائمی مانند کاهش رشد خستگی، تهوع، سرگیجه و حتی اختلالات تولیدمثل را موجب شود. توصیه می‌شود که برای دریافت کافی لیزین حبوبات مانند لوبیا، نخودفرنگی و عدس استفاده کنید.
