فروشندگان انواع روغن های خوراکی با هدف فروش بیشتر از تبلیغات مختلفی استفاده می کنند تا بتوانند سهم بزرگی از بازار روغن های خوراکی را در دست گیرند. اما در نهایت کدام روغن را انتخاب کنیم؟ در بازار انواع روغن های خوراکی کدامیک گزینه ی بهتری است؟ در این مقاله سعی کرده ایم با معرفی انواع روغن های خوراکی و فواید آنها به شما کمک کنیم که در انتخاب این محصولات از آگاهی بیشتری برخوردار شوید.
اصولاً روغن‌ها دسته‌ای از مایعات هستند که با آب مخلوط نمی‌شوند و به دلیل چگالی پایینی که دارند روی آب شناور می‌مانند. روغن به چربی اطلاق می‌شود که در درجه حرارت محیط معمولاً به حالت مایع باشد به جزء روغن نباتی و روغن حیوانی.
همه انواع روغن‌ها،مخلوطی از چربی‌های اشباع،غیراشباع دارای بیش از یک پیوند دوگانه و یا غیراشباع دارای یک پیوند دوگانه می‌باشند.
در ادامه به انواع روغن های خوراکی و ویژگی‌های اصلی آنها می‌پردازیم.
روغن‌زیتون:
سابقه مصرف آن به هزاران سال قبل می‌رسد و شواهدی وجود دارد که از 3000سال قبل در یونان مصرف‌شده است. این روغن سرشار از بهترین نوع چربی یعنی mufa است و در کاهش کلسترول خون و درنتیجه کاهش بیماری‌های قبلی عروقی مفید است.
روغن‌زیتون خالص:
مرغوب‌ترین نوع روغن‌زیتون است ،رنگ و عطر آن بیش از سایر انواع روغن‌زیتون است.هرچه روغن‌زیتون بیشتر تحت فرآوری صنعتی قرار گیرد بو، طعم و مواد مفید آن کاهش می‌یابند.
روغن ذرت:
از دانه‌های ذرت به‌دست‌آمده و به‌طور عمده حاوی چربی‌های اشباع و همچنین حاوی ویتامین E است.
روغن آفتابگردان:
بیشتر حاوی چربی‌های pufaو به دلیل سرشار بودن از ویتامین Eتا حد زیادی نسبت به فاسدشدن مقاوم است.
روغن بادام‌زمینی:
این روغن نیز همانند روغن‌زیتون بیشتر از چربی‌های بسیار مفید غیراشباع دارای یک پیوند هیدروژنی تشکیل‌شده و سرشار از ویتامین E است.
روغن سویا:
از لوبیای سویا به‌دست‌آمده، رنگ آن به زرد روشن میزند و بیشتر از PUFAتشکیل‌شده است.
روغن کنجد:
انواع متعددی دارد و به‌طور عمده از چربیPUFAتشکیل‌شده است.
روغن گردو:
انواع متعددی دارد و به‌طور عمده از چربی‌های PUFA تشکیل‌شده است.
روغن تخمه‌کدو:
تخمه‌کدو تنبل حاوی 30 تا 40 درصد چربی است و رنگ روغن آن تیره‌تر از سایر انواع روغن است.
روغن ماهی:
این روغن بیشتر حاوی چربی‌های غیراشباع است و نزدیک به 45 درصد از چربی آن را چربی‌های بسیار مفید MUFAتشکیل می‌دهند.
روغن نارگیل:
هرچند فاقد کلسترول است، ولی نوع چربی آن بیشتر از نوع مضر یعنی چربی اشباع است.
روغن پالم:
سرشار از آلفا و بتاکاروتن است، هرچند بیشتر چربی آن از نوع مضر یعنی چربی اشباع است ولی میزان آن کمتر از روغن نارگیل و میزان چربی مفید آن بیش از روغن نارگیل است.
روغن کلزا(کانولا) :
این روغن از بهترین منابع اسیدهای چرب امگا 3 و امگا6 بوده و حاوی:
- 19 درصد چربی امگا 3
- 57 درصد چربی امگا6
- 2 درصد اسید گامالینولئیک
بین روغن‌های گیاهی،پس از روغن‌زیتون،از بیشترین میزان اسیدهای چرب مفید MUFAتشکیل‌شده است.
هرچه روغن در حرارت محیط بیشتر قوام مایع داشته و شفاف‌تر باشد روغن مناسب‌تری است.
میزان کالری، ویتامین E، چربی و انواع اسید چرب موجود در برخی انواع روغن فوق در جدول 1 ذکرشده‌اند.
فواید خاص انواع روغن های خوراکی
1-پیشگیری از بیماری قلبی و مغزی:
مصرف روغن‌زیتون باعث کاهش کلسترول خون به میزان حدود 10 درصد می‌شود و بنابراین احتمال خطر ابتلا به بیماری سرخرگ‌های کرونر قلب یا بیماری‌های سرخرگ‌های مغزی را کاهش می‌دهد و روغن سبوس برنج نیز به دلیل دارا بودن عنصر فعالی بنام اوریزانول که مانع جذب کلسترول در بدن می‌شود به پیشگیری از این بیماری‌ها کمک می‌کند.
2-کاهش لخته شدن خون:
روغن شاه دانه، بزرک ( روغن تخم کتان ) و روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا3 می‌باشند که به نظر می‌رسد در کاهش غلظت خون و کاهش تشکیل لخته‌های خونی مؤثر واقع شوند.بنابراین با کمتر شدن احتمال لخته شدن خون، لخته به میزان کمتری به قسمت‌های آسیب‌دیده در دیواره سرخرگ‌ها می‌چسبد.
3-کند کردن روند پیری:
به نظر می‌رسد خواص آنتی‌اکسیدانی روغن آویشن فرآیند سالخوردگی را کند می‌کند.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که در تمام حیوانات، سالخوردگی با کاهش روزافزون سطح اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند در بافت‌های بدن در اثر اکسید شدن ارتباط دارد. این اسیدهای چرب به‌طور طبیعی غشا سلول‌ها را انعطاف‌پذیر و سالم نگه‌داشته و همچنین در تولید بعضی مواد شبه هورمونی فعال در چشم، مغز، قلب، مفاصل و پوست مؤثر می‌باشند.آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن آویشن،باعث کاهش اکسید شدن اسیدهای چرب و عوارض ناشی از آن می‌شوند. دادن روغن آویشن به حیوانات باعث شده که آنها در سنین پیری بینایی، قدرت بافت ماهیچه‌ای و هوشیاری خود را بهتر حفظ نمایند.
4-مقابله با عفونت‌ها:
روغن سیر به جلوگیری و درمان عفونت‌های باکتریایی،ویروسی و قارچی کمک می‌کند؛این روغن دارای خواص ضد میکروبی بوده و باعث تحریک سیستم ایمنی شود.
5-اثرات ضدالتهابی:
روغن بزرک ( کتان )،کلزا و ماهی دارای اسیدهای چرب ضروری و اثرات ضدالتهابی در بدن هستند و می‌توانند به کاهش علائم روماتیسم مفصلی، بیماری پسوریازیز و اگزمای پوستی که به‌طور عمده ناشی از التهاب هستند؛کمک کنند.
بدن اسیدهای چرب را به پروستاگلندین ها تبدیل می‌کند که در مقابله با التهاب در سلول‌ها نقش دارند.
جدول 1
| مواد مغذی در 100گرم | روغن‌زیتون | روغن آفتابگردان | روغن سویا | روغن کنجد | روغن ذرت | روغن نارگیل | روغن کلزا | روغن پالم | روغن ماهی | روغن بادام‌زمینی | روغن گردو |
| کالری | 899 | 899 | 899 | 881 | 899 | 899 | 899 | 897 | 899 | 899 | 899 |
| چربی(گرم) | 9/99 | 9/99 | 9/99 | 9/99 | 9/99 | 9/99 | 9/99 | 7/99 | 9/99 | 9/99 | 9/99 |
| چربی اشباع(گرم) | 14 | 12 | 5/14 | 2/14 | 7/12 | 2/85 | 6/6 | 47 | 20 | 20 | 1/9 |
| چربی غیراشباع با یک پیوند دوگانه(گرم) | 7/69 | 2/20 | 2/23 | 3/37 | 7/24 | 6/6 | 2/57 | 3/35 | 45 | 44 | 5/16 |
| چربی غیراشباع با چند پیوند دوگانه(گرم) | 2/11 | 63 | 5/56 | 9/43 | 8/57 | 7/1 | 5/31 | 9/8 | 30 | 31 | 9/69 |
| ویتامینE | 5 | 49 | 16 | – | 17 | 1 | 22 | 0 | 20 | 15 | – |
کره گیاهی یا مارگارین
- کره گیاهی در سال 1869توسط یک شیمیدان فرانسوی اختراع شد.
- میزان کالری و چربی آن همانند کره حیوانی است.
انواع مختلف روغن در تهیه مارگارین بکار می‌رود ازجمله:
روغن سویا و آفتابگردان.
مارگارین دو نوع نرم یا سخت دارد که انواع نرم نسبت به انواع سخت سالم‌ترند زیرا اسیدهای چرب مضر ترانس کمتری دارند.در جریان تولید مارگارین سخت، چربی مضر ترانس تولید می‌شود، به‌علاوه مارگارین جامد حاوی چربی‌های مضر اشباع نیز است. ازآنجاکه مارگارین های جامد چندین برابر انواع نرم، چربی مضر ترانس دارند عوارضی مشابه روغن‌های جامد دارند،بنابراین مصرف نوع نرم آن توصیه می‌شود.
