همه‌ی ما گاهی اوقات نگران این هستیم که چگونه به نظر می‌رسیم، یا دیگران چگونه به ما نگاه می‌کنند، اما این نگرانی‌ها معمولاً بر زندگی روزمره ما تأثیر نمی‌گذارد. برخی افراد نیز بیش از حد درمورد ظاهر خود نگران هستند و توجه بیش‌ازحد به‌ظاهرشان و پیدا کردن نواقص جزئی یا خیالی در خود موجب اختلال در روابط اجتماعی، کاهش عملکرد در کار، مدرسه و سایر فعالیت‌های روزانه آن‌ها می‌شود و این ممکن است نشان از وجود اختلال خود زشت انگاری در این افراد باشد.
اختلال خود زشت انگاری (BDD) چیست؟
اختلال خود زشت انگاری body dysmorphic disorder) BDD) یک بیماری روانی است که در آن فرد بیش‌ازحد نگران نواقص جسمی جزئی یا توهمی است. این نقص‌های خیالی معمولاً برای دیگران آشکار نیستند و یا بسیار جزئی تلقی می‌شوند. افراد مبتلابه BDD به‌طور مداوم ظاهر خود را در آینه بررسی می‌کنند، سعی می‌کنند نقص حس شده خود را بپوشانند یا حداقل یک ساعت در روز نگران این مسئله هستند و این نگرانی به‌نوعی در زندگی آن‌ها دخالت می‌کند. شخص مبتلابه BDD ممکن است چنان نگران این نواقص جسمی باشد که از حضور در جامعه و برقراری روابط اجتماعی اجتناب کند. او همچنین ممکن است سعی کند نواقصی را که می‌‌بیند با عمل زیبایی غیرضروری رفع کند.
افراد مبتلابه خود زشت پنداری ممکن است در مورد هر بخشی یا بیش از یک بخش از بدن خود حس بد داشته باشند؛ اما رایج‌ترین نگرانی‌ها مربوط به چهره و سر هستند، به‌خصوص در مورد آکنه، چین‌وچروک‌ها، اندازه و فرم بینی یا گوش‌ها، عدم تقارن در اجزای صورت، زخم‌ها موی صورت یا موی بینی. اندازه سینه یا شکل بدن از دیگر مواردی است که افراد مبتلابه این اختلال را درگیر می‌کند.
علائم BDD چیست؟
علائمBDD عبارت‌اند از:
- پریشانی و نگرانی در مورد نقص‌های جسمی جزئی یا خیالی که معمولاً توسط دیگران دیده نمی‌شود
- داشتن باور قوی که یک نقص در ظاهر خوددارند که موجب تغییر ظاهر و زشت شدن آن‌ها می‌شود.
- داشتن اختلال وسواس-اجباری، اضطراب و استرس زیاد در مورد نقص حس شده
- تمرکز بیش‌ازحد روی نواقص (به‌طور میانگین 3 تا 8 ساعت در روز که نمی‌توان در برابر این افکار مقاومت کرد)
- غالباً پوست خود را می‌کنند
- بیش‌ازحد ظاهر خود را در آینه بررسی می‌کنند و خود را نظافت می‌کنند
- عیوبی که فکر می‌کنند دارند را می‌پوشانند
- دائماً ظاهر خود را با دیگران مقایسه می‌کنند تا جایی که این به بزرگ‌ترین تمرکز یا نگرانی آن‌ها تبدیل می‌شود
- به‌طور مداوم به دنبال اطمینان از دیگران در مورد چگونگی به نظر رسیدن ظاهرشان هستند و وقتی از ظاهر آن‌ها تعریف می‌شود، باور نمی‌کنند.
- برای رفع عیوب خود جراحی زیبایی انجام می‌دهند، اما از نتیجه جراحی راضی نیستند.
- داشتن افکار پریشان و حتی افکار خودکشی و اقدام به خودکشی
چه کسانی به اختلال خود زشت پنداری مبتلا می‌شود؟
از هر پنجاه نفر یک نفر ممکن است BDD داشته باشد. این بیماری در زنان شایع‌تر است و معمولاً در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود. افراد مبتلابه BDD اغلب مشکلات روانی دیگری نیز دارند، به‌خصوص اختلالات خوردن، افسردگی و اضطراب.
چه عواملی باعث ایجاد BDD می‌شود؟
محققان مطمئن نیستند که دقیقاً چه عواملی باعثBDD می‌شود، اما عواملی که احتمالاً نقش دارند عبارت‌اند از:
تفاوت‌های مغزی: تغییرات فیزیکی در شکل مغز یا نحوه عملکرد آن ممکن است در ایجاد BDD نقش داشته باشد.
سابقه خانوادگی: برخی مطالعات نشان می‌دهد که BDD در افرادی که مادر، پدر یا خواهران و برادران خود نیز مبتلابه BDD یا اختلال وسواس فکری هستند، شایع‌تر است.
تجارب دوران کودکی: اتفاقاتی که در کودکی رخ‌داده‌اند ممکن است در ابتلا به BDD تأثیر داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، افرادی که نسبت به بدن خود بیزار شده‌اند، کسانی هستند که خانواده‌شان فقط ازنظر ظاهر بدنی برای آن‌ها ارزش قائل شده‌اند، یا در دوران کودکی مورد آزار و اذیت قرارگرفته‌اند.
اختلال خود زشت انگاری چگونه درمان می‌شود؟
درمان رفتارشناختی: درمان رفتاری شناختی یا CBT با تغییر در نحوه تفکر و رفتار شخص می‌تواند به وی در مدیریت علائم BDD کمک کند. Cbt به بیمار کمک می‌کند تا عواملی که باعث ایجاد علائم bdd می‌شوند را شناسایی کند و روش‌های مختلف تفکر و برخورد با عادت‌های غلط را یاد می‌گیرند.
در این شیوه درمانی شخص بیمار به‌تدریج با موقعیت‌هایی روبرو می‌گردد که به‌طور عادی باعث ایجاد وسواس در مورد ظاهر خود و احساس اضطراب مشود
این نوع درمان شامل قرار دادن فرد در موقعیت‌های اجتماعی است درحالی‌که خود را وادار به بررسی نکردن و پنهان نکردن نواقص خود می‌کند. دور شدن از آینه، آرایش نکردن کم کردن کارهای زیباسازی و نظافت روتین روزانه موارد دیگری است که درمانگر برای درمان پیشنهاد می‌دهد.
درمان دارویی: برخی از داروهای ضدافسردگی می‌توانند افکار و رفتارهای وسواسی و اجباری را بهبود بخشند.
جراحی زیبایی: می‌تواند باعث بدتر شدن BDD شود. افراد مبتلابه اختلال خود زشت انگاری معمولاً از نتیجه عمل جراحی رضایت ندارند و به وسواس بیشتر در مورد نواقص ادامه می‌دهند.
همچنین بخوانید چگونه در موردبدن خود حس مثبت داشته باشیم
