ورزش راهی عالی برای ایجاد عزت نفس، ارتقاء شرایط بدنی و نشان دادن ارزش آن حرفه ورزشی است، اما همه عوامل استرس زای ورزشی مثبت نیستند. فشار برنده شدن در مسابقات و تأکید بر کاهش وزن و زیبایی شکل بدن می تواند ترکیب سمی ایجاد کند. رقابت ورزشی نیز می تواند عاملی باشد که در فشارهای روحی و روانی شدید، نقش دارد .هنگامی که فشارهای روانی ورزشی به ورزش اضافه می شود، خطراتی مثل ایجاد اختلال در خوردن غذا برای ورزشکاران افزایش می یابد .
در یک مطالعه مشخص شد که در حدود 14٪ از ورزشکاران زن و 3٪ از ورزشکاران مرد علائمی از اختلال خوردن را دارند که اغلب بی اشتهایی است.
دو نوع اصلی اختلالات خوردن در ورزشکاران وجود دارد که عبارتند از:
- بی اشتهایی عصبی(Anorexia nervosa)
- گرسنگی عصبی(Bulimia nervosa ) یا پرخوری عصبی
افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی، وسواس زیادی در مورد غذا دارند و کالری خود را محدود می کنند و این باعث کمبود وزن آنها می شود.
افراد مبتلا به گرسنگی عصبی به مقادیر زیادی غذا احتیاج دارند و سپس با ایجاد استفراغ یا ورزش بیش از حد سعی می کنند آن کالری ها را بسوزانند.
هر دو نوع اختلالات خوردن در ورزشکاران و غیر ورزشکاران می توانند بسیار جدی باشند و منجر به عوارض تهدید کننده برای زندگی شوند.
برای رفع این مشکل، مراجعه سریع به پزشک در بهبود اختلالات خوردن بسیار مهم است.
افرادی که دچار بی اشتهایی هستند، تمایل به تصویری عمیقاً تحریف شده از بدن خود دارند و معتقدند که اضافه وزن دارند، حتی اگر در واقعیت بسیار لاغر و حتی کم تغذیه باشند. در بی اشتهایی ممکن است با محدود کردن شدید مصرف مواد غذایی یا ورزش بیش از حد، 15 تا 60 درصد از وزن طبیعی بدن خود را کاهش بدهند.
این ورزشکاران اغلب تمرینات سخت و رژیم غذایی خاصی را دنبال می کنند و از برنامه های تمرینی، مسابقه، مسافرت یا هر بهانه ای برای عدم خوردن استفاده می کنند. در ابتدا، این کاهش وزن ممکن است به عملکرد ورزشی آنها کمک کند؛ اما با گذشت زمان این گرسنگی مداوم به انواع مشکلات سلامتی منجر می شود.
در یک مطالعه، بیش از یک سوم از ورزشکاران زن علائمی داشته اند که نشان می دهد، ورزش آن ها را در معرض خطر بی اشتهایی عصبی قرار می دهد. اگرچه بیشتر ورزشکاران مبتلا به اختلالات خورد، زن هستند؛ اما مردان ورزشکار نیز در معرض خطر هستند، به ویژه ورزش هایی که تمایل به تأکید بر رژیم غذایی، ظاهر، سایز و وزن مورد نیاز ورزشکاران دارند.
علائم و نشانه های بی اشتهایی عصبی در ورزشکاران
کسی که بی اشتهایی دارد ممکن است برخی یا بسیاری از علائم زیر را داشته باشد:
- کاهش وزن بیش از حد
- همیشه به فکر غذا، کالری و وزن بدن هستند
- پوشیدن لباس چند لایه برای پنهان کردن کاهش وزن و لاغری شدید
- نوسانات روحی یا افسردگی
- استفاده نامناسب از ملین ها یا دیورتیک ها به منظور کاهش وزن
- اجتناب از فعالیت هایی که مربوط به غذا خوردن هستند
ورزش هایی که منجر به بیماری اختلال تغذیه می شوند عبارتند از:
- ورزش هایی که بر ظاهر، وزن یا عضلات تأکید دارند، مثل ژیمناستیک، غواصی، بدن سازی یا کشتی
- ورزش هایی که بیشتر روی کل بدن افراد تمرکز دارند، مانند دویدن، رقص، غواصی، باله، ورزش های رزمی
- ورزش های تیمی مانند بسکتبال یا فوتبال
- ورزش های استقامتی مانند پیست، دویدن، شنا، قایقرانی
برخی از دلایلی که منجر به اختلالات تغذیه ای می شوند:
- آموزش ورزش از کودکی
- عزت نفس پایین
- تأثیرات اجتماعی تأکید بر لاغر بودن
- اختلال عملکرد خانواده از جمله والدینی که برای موفقیت فرزندشان در ورزش سخت گیری می کنند.
- خانواده های دارای سابقه اختلال خوردن و داشتن رژیم نامناسب غذایی ، سابقه سوء استفاده جسمی یا جنسی
- فشارهای همسالان، خانواده و اجتماعی برای لاغر بودن و سایر تجربیات زندگی آسیب زا
- مربیانی که بیشتر از همه به عنوان یک عضو اصلی فقط بر موفقیت و عملکرد ورزشکاران تمرکز می کنند.
- ورزشکاران مستعد افسردگی
- ورزشکارانی که انتظارات بالا از خود، کمال گرایی، بیش فعالی، دلواپسی برای وزن و رژیم های غذایی خاص دارند.
فاکتورهای محافظت کننده برای جلوگیری از اختلالات خوردن در ورزشکاران
- سبک مربیگری مثبت و شخصیت محور به جای سبک مربیگری منفی و عملکرد محور
- تأثیر اجتماعی و حمایت از هم تیمی ها با نگرش سالم نسبت به جثه و اندام ورزشکار
- تأکید مربیان بر عواملی که در موفقیت شخصی تاثیر دارند مانند انگیزه و اشتیاق به جای وزن و شکل بدن نقش
- آموزش صحیح صحبت کردن و حمایت کردن در مورد تغییرصحیح بدن زنان که توسط مربیان و والدین باید صورت بگیرد.
عوارض اختلال تغذیه ای در ورزشکاران زن
- تغذیه بی نظم
- آمنوره (نوعی اختلال در چرخه قاعدگی زنان)
- پوکی استخوان
- کاهش عملکرد ورزشی
نداشتن تغذیه صحیح ناشی از اختلال در خوردن غذا می تواند باعث از بین رفتن چندین یا چند دوره قاعدگی متوالی شود که به آن بیماری آمنوره گفته می شود. این بیماری به نوبه خود منجر به از بین رفتن کلسیم و کاهش تراکم استخوان ها می شود و ورزشکار را در معرض خطر زیادی از جمله شکستگی استخوان قرار می دهد .هر یک از این شرایط یک نگرانی پزشکی است. این مشکلات با هم خطرات جدی برای سلامتی ایجاد می کنند که ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. به غیر از ورزشکاران زن، دختران نوجوانی که ورزشکار نیستند نیز به دلیل تغییرات بیولوژیکی و رشد، فشار از سمت همسالان، فشارهای اجتماعی و تغییر سریع شرایط زندگی که در سال های نوجوانی رخ می دهد، بیشتر در معرض خطر اختلال تغذیه ای هستند.
عوارض ( Anorexia) و بولیمیا (Bulimia) در همه ورزشکاران
- سوء تغذیه
- ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی و برادی کاردی، که ضربان قلب کند است)
- فشار خون پایین
- کم آبی بدن
- عدم تعادل الکترولیت
- آمنوره (قطع چرخه قاعدگی) در زنان
- پوکی استخوان (کاهش توده استخوانی)
- اختلالات خواب
کمبود مواد مغذی و عدم تعادل مایعات و الکترولیت می تواند منجر به افزایش خطر شکستگی استخوان، بیماری، نا باروری و شرایط جدی پزشکی مانند کم آبی و گرسنگی شود. عوارض پزشکی تقریباً همه عملکرد بدن را درگیر می کند و سیستم های عصبی، قلبی، غدد درون ریز، تولید مثل، مشکلات اسکلت بدن، دستگاه گوارش، مشکلات کلیوی و مرکزی بدن را درگیر می کند.
خلاصه:
اختلالات خوردن در ورزشکاران یک بیماری جدی است و در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده زندگی باشد. بی اشتهایی و پرخوری عصبی دو نگرانی جدی برای سلامتی هستند که عموماً نیاز دارد فردی نزدیک به ورزشکار مانند مربی، هم تیمی یا یکی از اعضای خانواده علائم هشدار دهنده را بشناسد و به دنبال کمک حرفه ای باشد .شناسایی نوع اختلال در خوردن غذا برای کمک به شخص مبتلا ضروری است. اگر متوجه هر یک از این علائم در خود یا نزدیکان خود هستید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که به دنبال مراقبت پزشکی باشید .اگر پزشك مشكوك به اختلال خوردن در ورزشكار باشد، می تواند فرد را به یك متخصص اختلال در خوردن غذا ارجاع دهد تا درمان لازم را انجام دهند. در برخی موارد، ورزش نکردن برای مدتی، به بهبود ورزشکار کمک می کند.
همچنین بخوانید سندرم اختلالات خوردن
