آنفولانزا یکی از انواع بیماری ویروسی و عفونی است که دستگاه تنفسی را موردحمله قرار می‌دهد.
عامل این بیماری ویروس اورتومیکسویریدا (Orthomyxoviridae) است که به سه شکل A، B و C بر اساس نوکلئوپروتئین آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. نوع A، B علائم شدیدتری را نشان می‌دهند و نوع C با علائم خفیف و حتی گاهی بدون علائم بروز می‌کند. نوع A بین انسان و حیوانات مشترک است.
- آنفولانزا در دسته بیماران واگیردار قرار دارد.
- شیوع و انتقال این بیماری در زمستان و ماه‌های بارانی سال بیشتر است.
- انتقال از طریق هوا و ترشحات انسانی (عطسه و سرفه) به‌راحتی صورت می‌گیرد.
- اپیدمی آنفولانزا مربوط به نوع A و B است و آنفولانزای C هیچ‌گونه اپیدمی ایجاد نمی‌کند.
در موارد شدید ابتلا به آنفولانزا خطر مرگ وجود دارد و به‌طورکلی از هر هزار نفر، یک نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهد.
علائم آنفولانزا
این بیماری با علائم متعددی همراه است که به شرح زیر هستند:
تب:
تب بالا از 37.5 تا 41 درجه سانتی‌گراد. تب از شروع بیماری وجود دارد و به مدت چند روز (3 تا 8 روز) به‌صورت دائم یا منقطع ادامه دارد.
درد:
شامل درد شدید عضلات (نواحی پشت، ساق)، درد مفاصل و سردرد.
عوارض چشمی:
شامل درد چشم‌ها به‌خصوص هنگام نگاه کردن به اطراف، سوزش و ریزش اشک چشم
مشکلات تنفسی:
شامل سرفه خشک، گلودرد، گرفتگی بینی. در موارد حاد بیماری سرفه‌های خونی و همراه با درد و سوزش قفسه سینه هستند.
سستی و بی‌حالی بدن:
خستگی مفرط معمولاً وجود دارد و در برخی افراد تا دو هفته به طول می‌انجامد
مشکلات ریوی:
مشکلات ریوی در افراد مسن شایع‌تر است.
گوارشی:
شامل بی‌اشتهایی، تهوع و اسهال
تفاوت آنفولانزا و سرماخوردگی
- سرماخوردگی به‌تدریج شروع می‌شود اما آنفولانزا به‌طور ناگهانی
- علائمی مانند خستگی، سردرد، درد عضلانی، درد مفاصل و تب در آنفولانزا شدیدتر از سرماخوردگی است و حتی ممکن است در سرماخوردگی دردی حس نشود
- بیماران مبتلابه آنفولانزا به‌ندرت عطسه می‌کنند اما این نشانه در بیماران مبتلابه سرماخوردگی شایع‌تر است
- التهاب بینی در بیماران مبتلابه سرماخوردگی شایع‌تر است
تشخیص و درمان بیماری
جهت تشخیص بیماری پزشک پس از انجام معاینات فیزیکی و جستجوی علائم و نشانه‌های آنفولانزا، ممکن است آزمایشی را برای تشخیص نوع ویروس تجویز کند. در این آزمایش نمونه‌برداری با سواب یا آسپیره کردن از ترشحات گلو و کشت ویروس روی نمونه انجام می‌شود.
داروهای بیمای آنفولانزا
داروهای ضدویروسی رایج‌ترین داروهای درمانی بیماری آنفولانزا هستند که اگر در مراحل اولیه بیماری تجویز شوند در کوتاه کردن طول دوره بیماری تأثیر بیشتری خواهد داشت. این داروها با توجه به نوع ویروس متفاوت هستند؛ به‌عنوان‌مثال داروی آمانتادین و ریمانتادین برای نوع A و زانامیویر و اوسلتامیویر برای نوع A و B تجویز می‌شود.
برای درمان سایر علائم بیماری مانند تب، درد و گرفتگی بینی از داروهای مشترک با سرماخوردگی مانند آنتی‌هیستامین، دکسترومتورفان، مسکن و داروهای ضد احتقان مانند پنیلفرن و سودوفدرین استفاده کرد.
استفاده از داروی آسپرین برای افراد زیر 18 سال بدون تجویز پزشک ممنوع است.
مصرف داروی آنتی‌بیوتیک تاثیر در ازبین بردن ویروس بیماریزای آنفولانزا ندارد و نباید از آن برای درمان این بیماری استفاده کرد.
پیشگیری از بیماری آنفولانزا
واکسن آنفولانزا
واکسن بیماری آنفولانزا شامل گونه میکروب کشته شده و یا ضعیف شده است که به صورت تزریقی (زیر جلدی یا عضلانی) و یا اسپری (از طریق استعمال بینی) تهیه شده است. استفاده از واکسن آنفولانزا منجر به کاهش موفقیت‌آمیز 70 تا 90 درصد ابتلا به این بیماری شده است. بهترین زمان برای استفاده از واکسن آنفولانزا در کشور ایران و سایر کشورهای نیمکره شمالی ماه‌های شهریور و مهر و برای کشورهای نیمکره جنوبی از اواخر بهار تا اوایل پاییز تعیین‌شده است.
اولویت استفاده از این واکسن افراد در معرض خطرهستند. این افراد شامل کودکان زیر 5 سال، سالمندان بالای 60 سال، زنان باردار، کارکنان مراکز بهداشتی درمانی، بیماران قلبی، ریوی، کلیوی، سرطانی، دیابتی، نقص ایمنی و سایر بیماری‌های مزمن هستند؛ و ممکن است لازم باشد سالیانه این واکسن را دریافت کنند.
نکته:
تزریق واکسن آنفولانزا برای افراد حساس به پروتئین تخم‌مرغ ممنوع است؛ زیرا این واکسن از ویروسی که در تخم‌مرغ رشد می‌کند تهیه می‌شود.
داروهای ضد ویروسی:
از دیگر راهکارهای مقابله با بیماری آنفولانزا مصرف داروهای ضدویروسی مانند آمانتادین و ریمانتادین است.
اطلاع‌رسانی و رعایت نکات بهداشتی
اطلاع‌رسانی به آحاد جامعه به‌خصوص مراکز درمانی، ادارات دولتی و خصوصی، مدارس دانشگاه‌ها و مکان‌های عمومی در فصل شیوع آنفولانزا به شناخت سریع بیماری و جلوگیری از شیوع آن کمک شایانی خواهد کرد.
رعایت نکات بهداشتی
- پوشیدن دستکش و استفاده از ماسک در مکان‌های عموم به‌خصوص در فصل شیوع بیماری
- شستن مداوم دست‌ها با آب و صابون
- دوری کردن از افراد بیمار
- جدا کردن ظروف غذاخوری فرد بیمار
مواد غذایی مفید در درمان آنفولانزا
رعایت رژیم غذایی خاص در دوران بیماری برای جذب انرژی موردنیاز بدن امری ضروری است.
در صورت ابتلا به آنفولانزا مصرف مواد غذایی زیر را باید در نظر گرفت:
- مواد غذایی گرم و آبدار مانند سوپ مرغ، سوپ سبزی‌ها و آبگوشت:
به دلیل گرم بودن به رفع گلودرد و احتقان کمک می‌کنند، پروتئین، املاح و ویتامین‌های موردنیاز بدن و آب ازدست‌رفته بدن را تأمین می‌کنند.
- افزودن مواد غذایی غنی از ویتامین Eمانند کلم برکلی و جو دوسر به تقویت ایمنی بدن کمک می‌کنند.
- مصرف سیر به‌صورت خام و در ترکیب با مواد غذایی موجب افزایش ایمنی بدن و کاهش علائم آنفولانزا می‌گردد.
- ماست به دلیل داشتن پروتئین باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش گلودرد می‌شود.
- مصرف غذاهای تند که حاوی زنجبیل و فلفل هستند به رفع گرفتگی‌های تنفسی و تورم سینوس‌ها کمک می‌کند.
- مصرف میوه و سبزی‌ها غنی از ویتامین C برای تقویت سیستم ایمنی مفید هستند. مرکبات، توت‌فرنگی و گوجه حاوی مقادیر زیادی ویتامین C هستند.
کم آبی در بیماران مبتلا به آنفولانزا
بیماران مبتلابه آنفولانزا به دلیل تب بالا و تعرق زیاد میزان زیادی آب بدن خود را از دست می‌دهند. مصرف زیاد مایعات علاوه بر تأمین آب ازدست‌رفته به دفع عفونت کمک می‌کند مناسب‌ترین مایعات برای بیماران شامل آب، آب‌میوه، چای زنجبیل، چای عسل و لیمو، چای سبز هستند.
پرهیزات غذایی در بیماران مبتلا به آنفولانزای فضلی به شرح زیر است:
- نوشیدنی‌های الکی
- نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای قهوه و نوشابه
- مواد غذایی خشک
- خوراکی های فراوری‌شده
- مواد غذایی سرخ‌شده
