کبد بخشی از سیستم گوارش و یکی از بزرگ‌ترین ارگان‌های بدن است که در قسمت فوقانی سمت راست شکم، درست زیر قفسه سینه و زیر دیافراگم (عضله نازک زیر ریه‌ها و قلب که حفره قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند). قرار دارد. در افراد بزرگ‌سال، کبد می‌تواند تا 1.5 کیلوگرم وزن داشته باشد..
وظایف کبد در بدن
کبد بخشی از سیستم گوارش و یکی از بزرگ‌ترین ارگان‌های بدن است. کبد، وظایف متعددی بر عهده دارد که به شرح زیر است:
- آنزیم‌ها و صفرا را برای کمک به هضم غذا تولید می‌کند.
- پروتئین‌هایی را تولید می‌کند که به لخته شدن خون کمک می‌کند.
- ویتامین A، D، E، K و B12 را ذخیره می‌کند
- آهن را به شکل فریتین ذخیره می‌کند و آن را در خون آزاد می‌کند تا بدن بتواند RBC های جدید تولید کند.
- مس را ذخیره و در صورت نیاز آزاد می‌کند.
- به بدن کمک می‌کند که کربوهیدرات را متابولیزه کند. بدن کربوهیدرات را از غذا به گلیکوژن تجزیه می‌کند که در کبد ذخیره می‌شود. کبد گلیکوژن را به گلوکز تجزیه می‌کند و آن را به خون برای حفظ سطح قند خون طبیعی می‌فرستد.
- با از بین بردن مواد زائد به پاکسازی خون کمک می‌کند. هورمون‌هایی نظیر استروژن، آلدوسترون و هورمون آنتی دیورتیک، الکل و داروهای دیگر مانند آمفتامین، باربیتورات‌ها و استروئیدها از جمله این مواد هستند.
سرطان کبد
سرطان کبدی تومور بدخیم یا سرطانی است که در سلول‌های کبد شروع می‌شود. بدخیم بدان معنی است که می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد یا متاستاز شود. هنگامی‌که سرطان در سلول‌های کبدی آغاز می‌شود، سرطان اولیه کبد نامیده می‌شود.
سلول‌های کبدی گاهی تغییر می‌کنند و دیگر رشد نمی‌کنند یا به‌طورمعمول رفتار نمی‌کنند. این تغییرات ممکن است منجر به تومورهای خوش‌خیم مانند همانژیوم شود. تومورهای خوش‌خیم، سرطانی نیستند، اما در بعضی موارد موجب سرطان می‌شود.
انواع سرطان کبد
تومورهای سرطانی
هپاتوسلولار کارسینوما Hepatocellular carcinoma (HCC)
اغلب، سرطان کبد در سلول‌های به نام هپاتوسیت (hepatocytes) شروع می‌شود. این سلول‌ها، سلول‌های اصلی بافت کبد هستند. این نوع سرطان به نام سرطان هپاتوسلولار کارسینوما (HCC) نامیده می‌شود.
HCC می‌تواند به روش‌های مختلف توسعه یابد. در افراد مبتلابه التهاب شدید کبد (به نام سیروز کبد)، HCC ممکن است به‌عنوان تک تومور رشد کند و اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند بسیار بزرگ شود.
سرطان Fibrolamellar کبد نوعی از سرطان HCC است. این نوع سرطان کبد در زنان زیر 40 سال شایع‌تر است. آنها تومورهای بزرگ و کند رشد هستند و عمیقاً به بافت‌های اطراف رشد نمی‌کنند. این نوع سرطان اغلب با عمل جراحی کاملاً برطرف می‌شود.
سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی (intrahepatic bile duct cancer)
سرطان کبد می‌تواند در سلول‌هایی که مجرای صفرا را درون کبد قرار می‌دهند شروع شود. این نوع سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی یا کلانژیوکارسینوما (Cholangiocarcinoma) نامیده می‌شود.
سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی مانند HCC، معمولاً با جراحی درمان می‌شود.
تومورهای اولیه کبدی
انواع دیگر سرطان همچنین می‌توانند در کبد ایجاد شوند، اما آنها نادر هستند. این نوع سرطان‌ها شامل سارکوم‌های بافت نرم، تومورهای نورو آندوگرین، لنفوم غیر هوچکین و هپاتوبلاستوما است.
این تومورها معمولاً با جراحی درمان می‌شوند. شیمی‌درمانی ممکن است برای درمان تومورهایی که نمی‌توانند با عمل جراحی برداشته شود یا برای کاهش تومور قبل از جراحی استفاده شود.
متاستاز کبدی (Liver metastasis)
متاستاز کبدی سرطانی است که در جایی دیگر از بدن شروع شده و به کبد گسترش می‌یابد. به‌عنوان‌مثال، سرطان کولورکتال اغلب به کبد گسترش می‌یابد و به آن سرطان کولورکتال متاستازدهنده به کبد نامیده می‌شود.
درمان این نوع سرطان مانند درمان سرطان کولورکتال انجام می‌شود. متاستاز کبدی در کانادا بسیار شایع‌تر از سرطان کبد اصلی است.
تومورهای غیر سرطانی یا خوش‌خیم
تومور غیر سرطانی یا خوش‌خیم کبد، توموری است که به سایر قسمت‌های بدن گسترش (متاستاز) نمی‌یابد. تومورهای غیر سرطانی معمولاً تهدیدکننده جدی در زندگی نیستند.
بسیاری از مردم نمی‌دانند که تومور کبدی خوش‌خیم دارند زیرا معمولاً این عارضه علائمی در بدن ندارد و هنگامی‌که شخص برای مشکل دیگری، سونوگرافی یا یک سیتی اسکن از کبد انجام می‌دهد، متوجه این عارضه نیز می‌شود.
بیشتر تومورهای غیر سرطانی کبد نیاز به درمان ندارند. اگر تومور باعث درد، خونریزی، انسداد مجاری صفراوی شوند یا بزرگ‌تر از 5 سانتیمتر گردند، ممکن است عمل جراحی انجام شود.
انواع مختلفی از تومورهای غیر سرطانی کبد به شرح زیر است:
همانژیوم (Hemangioma)
همانژیوم شایع‌ترین تومور غیر سرطانی کبدی است و به‌صورت عروق خونی غیرطبیعی نمایان می‌شود. همانژیوم در زنان شایع‌تر از مردان است.
ﻫﺎﯾﭙﺮ ﭘﻼزي ﻧﺪوﻻر ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ (Focal nodular hyperplasia)
هیپرپلازی ندولار کانونی دومین تومور خوش‌خیم رایج در کبد است؛ و در زنان 20 تا 30 ساله شیوع بیشتری دارد.
آدنوم کبد (Hepatic adenoma)
آدنومهای کبدی ازجمله بیماری‌های نادر در کبد هستند. این بیماری می‌تواند به‌صورت یک تومور و یا چند تومور در سراسر کبد توسعه یابد.
احتمال ابتلا به آدنوم کبدی در افراد زیر بیشتر است:
- زنان در سن باروری
- زنانی که داروهای ضدبارداری دارای استروژن بالا مصرف می‌کنند
- افرادی که استروئیدهای آنابولیک استفاده می‌کنند
- افرادی که دیابت نوع I دارند
سیست آدونوم کبدی (Hepatic cystadenoma)
سیست آدنوم کبدی نوع بسیار نادر تومور کبدی خوش‌خیم است. تومور اغلب در مناطق مختلف کبد یافت می‌شود. پزشکان نمی‌دانند که عوامل خطر برای این نوع تومور چیست، اما در زنان رایج‌تر است.
این نوع تومور اگر بزرگ شود ممکن است به تومور بدخیم تبدیل گردد. به همین علت، پزشکان آنها را با جراحی برمی‌دارند. متأسفانه، این تومورها اغلب پس از برداشتن دوباره ظاهر می‌شوند یا عود می‌کنند.
کیست‌های کبدی (Liver cysts)
کیست‌های کبدی کیسه‌های پر از مواد مایع یا نیمه جامد هستند. آنها ممکن است در هنگام تولد وجود داشته باشند (به نام کیست مادرزادی) و در طول زندگی فرد گسترش یابند. اکثر کیست‌های کبدی بسیار آرام رشد می‌کنند و به‌ندرت علائمی ایجاد می‌کنند.
اگر کیست‌ها موجب درد شوند، پزشکان با خارج کردن آب آنها و یا برداشتن کامل از طریق جراحی، بیمار را درمان می‌کنند.
برای مطالعه مقاله های علائم و تشخیص سرطان کبد و پیشگیری و درمان سرطان کبد کلیک کنید.
