آنچه که باید در مورد خستگی ( آستنی ) بدانیم
اصطلاح آستنی به معنای خستگی جسمی و فقدان انرژی است. آستنی میتواند بخشی از بدن و یا کل بدن را درگیر کند. آستنی بیماری نیست اما نشانه شایعی از بیماری‌های مختلف حاد و مزمن است. همچنین این اختلال ممکن است عارضه جانبی برخی از داروها باشد.
در این مقاله به علل و علائم آستنی پرداخته شده است. همچنین اطلاعاتی در مورد تشخیص و درمان و مشکلات زمینه‌ای مرتبط با آستنی ارائه داده میشود.
علل آستنی
دلایل شایع آستنی عبارتند از:
بیماری‌های زمینه‌ای
بر طبق مقالات، آستنی نشانه شایعی از بیماری‌های مختلف است. شامل:
- عدم تعادل مواد مغذی مانند کمبود ویتامین ب 12
- مشکلات خواب مانند آپنه
- سندرم خستگی مزمن (CFS)
- عفونت‌ها
- بیماری‌های خونی مانند کم خونی
- مشکلات قلبی و عروقی مانند بیماری‌های قلبی و سکته
- بیماری‌های عضلانی مانند دیستروفی عضلانی
- مشکلات عصبی مانند مالتیپل اسکلروز و پارکینسون
- بیماری‌های متابولیک مانند دیابت
- مشکلات تیروئیدی مانند کم کاری تیروئید
- مشکلات ذهنی مانند افسردگی یا اضطراب
- سرطان
- بیماری ریوی
- دردهای مزمن
- آنفولانزا
- سکته
- اوردوز ویتامین
- سموم
عوارض جانبی داروها
مصرف برخی از داروها با عوارض جانبی مانند ضعف و خستگی است.
مثالی از این داروها شامل:
- داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین و ترازودون
- داروهای ضداضطراب
- شل کننده عضلات مانند سیکلوبنزاپرین و متوکسالن
- داروهای کنترل فشار خون مانند مهارکننده ACE، بتابلاکرها و دیورتیکها
- استاتین‌ها برای کاهش کلسترول خون
- داروهای شیمی درمانی
- داروهای خواب آور مانند دیفن هیدرامین، تمازپام، اسزوپیکلون
روند طبیعی پیری
با افزایش سن و پیری، تودهی عضلانی از بین میروند. به از بین رفتن توده عضلانی سارکوپنی میگویند. این وضعیت میتواند منجر به آستنی و یا خستگی با طیف گسترده گردد.
علائم آستنی
براساس علائم، آستنی میتواند باعث ضعف موضعی و یا سراسری گردد.
ضعف موضعی یا منطقه ای
ضعف موضعی ناشی از این بیماری در برخی از قسمت های بدن مانند بازو و یا پاها رخ میدهد. این مانند فلجی نیست که در آن توانایی حرکت وجود ندارد. بیمار مبتلا به ضعف موضعی به علت آستنی ممکن است برای حرکت نیاز به تلاش زیادی داشته باشد. علائم دیگر بخش هایی از بدن که دچار ضعف منطقه ای هستند شامل:
- اسپاسم عضله یا گرفتگی
- تکان و لرزش غیرقابل کنترل
- تاخیر در حرکت و یا حرکت آرام
ضعف سراسری بدن
ضعف سراسری بدن بر روی کل بدن تاثیر گذار است. ممکن است بیمار خستگی مفرط را هم تجربه کند. دیگر نشانههای مرتبط با ضعف سراسری شامل:
- تب
- علائم مشابه آنفولانزا
- خستگی
- بی قراری
- عدم توانایی انجام کارهای روزانه
نشانه های وخیم و اورژانسی
در موارد نادر ممکن است آستنی نشانه ای از سکته و یا حمله قلبی باشد. هردو وضعیت سبب ضعف در یک و یا دو طرف بدن میشوند.
ممکن است سکته علائم ناگهانی و شدید دیگری داشته باشد که شامل:
- اختلال تکلم و یا درک صحبت
- اختلال بینایی در یک و یا هر دو چشم
- اختلال در راه رفتن
- عدم تعادل
- عدم هماهنگی
- سرگیجه
- گیجی
- سردرد شدید و ناگهانی
- فلج شدن بخشی از بدن
حمله قلبی هم ممکن است همراه با علائم ناگهانی و شدید باشد. شامل:
- احساس درد و فشار در ناحیه قفسه سینه
- احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه، گردن و فک
- درد در یک یا هر دو بازو
- اختلال تنفس
- عرق سرد
- تهوع
- سبکی سر
در صورت مشاهده علائم سکته و یا حمله قلبی باید سریعا با اورژانس تماس گرفته شود. در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به مشکلات وخیم تر و حتی مرگ شود.
تشخیص
تشخیص خستگی چالش برانگیز است چرا که علل متفاوتی برای این مشکل وجود دارد. به طور معمول پزشک سوالاتی در مورد علائم بیمار می پرسد و سابقه ی درمانی و خانوادگی را ثبت میکند. همچنین داروهایی که فرد اخیرا مصرف کرده بررسی میگردد چرا که ممکن است عوارض دارو سبب ایجاد علائم آستنی شود. اگر بیمار تجربه ضعف موضعی داشته باشد، ممکن است پزشک معاینه جسمی دقیق از محل ضعف انجام دهد. از جمله آزمایش های پیگیری تشخیص عبارتند از:
- آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل هورمونی و یا نشانه های عفونت
- تست ادراری برای بررسی علائم عفونت و بیماری
- تصویربرداری برای بررسی آسیب استخوان، عصب و یا عضله عضو درگیر:
- اشعه X
- اسکن اولتراسوند
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن)
در صورتی که پزشک مشکوک به حمله قلبی باشد دستور الکتروکاردیوگرام هم میدهد.
درمان
پس از اینکه پزشک علت بیماری را تشخیص داد، روش درمانی انتخاب میشود چون نوع درمان هر فرد بستگی به علت بیماری دارد.
درمان بیماری حاد
در برخی موارد، آستنی به دنبال درمان بیماری حاد برطرف میشود. به عنوان مثال آستنی ناشی از عفونت باکتریایی پس از درمان با آنتی بیوتیک از بین میرود.
شرایط مزمن
در برخی موارد، آستنی به علت شرایط مزمن بوجود می آید. برخی از شرایط مزمن نیازمند مدیریت طولانی مدت هستند. به عنوان مثال بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروز به توانبخشی مداوم، حمایت های احساسی و درمان های دارویی برای کنترل علائم نیازمندند.
عوارض جانبی داروها
آستنی در برخی از افراد در نتیجه عارضه جانبی داروها می باشد. پزشک تا حد امکان کاهش دوز دارو و یا درمان جایگزین را پیشنهاد میکند. با این حال، بیمار هرگز نباید خودسرانه دوز دارو را تغییر داده و یا مصرف دارو را قطع کند و این کار تحت نظر پزشک صورت میگیرد.
مقایسه ی آستنی و میاستنی
آستنی و میاستنی شرایط متفاوتی است که منجر به ضعف یک و یا چند قسمت از بدن میشوند. میاستنی یا میاستنی گراویس نوعی از بیماری خودایمنی است. در میاستنی گراویس سیستم ایمنی به طور مکرر به اعصاب و یا عضلات بخش های خاصی از بدن حمله میکند. این باعث میشود که عضلات ضعیف شده و به راحتی خسته شود. علائم میاستنی گراویس هنگام خستگی فرد بدتر میشود و این شامل:
- دوبینی
- افتادگی پلک
- مشکل در تغییر حالات چهره
- اختلال در تکلم
- اختلال در جویدن و بلع
- اختلال در تنفس
- ضعف در اندامها
اگرچه درمانی برای میاستنی گراویس وجود ندارد، درمانهای دارویی میتواند به مدیریت بیماری کمک کند.
پیشگیری از بیماری
پیشگیری از این بیماری همیشه ممکن نیست. با این وجود، شیوهی زندگی سالم میتواند ریسک ابتلا به بیماری های مزمن عامل آستنی را کاهش دهد. برخی از اقداماتی که فرد میتواند برای کاهش خطر آستنی انجام دهد شامل:
- ترک سیگار
- پرهیز از مصرف زیاد الکل
- خوردن غذای سالم
- ورزش منظم
- کاهش وزن در صورت نیاز
- کاهش استرس
- خواب کافی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی از علل ایجاد بیماری خود به خود برطرف میشوند. با این حال، بیمارانی که دوره های مکرر و ثابت آستنی را تجربه میکنند، باید به پزشک مراجعه کنند که ممکن است نیازمند درمانهای دارویی باشند. در صورت وجود علائم حمله قلبی و سکته باید مراقبتهای اورژانسی انجام گیرد.
خلاصه
آستنی نشانه ای از مشکلات زمینه ای است. به این ترتیب، پس از درمان موفقیت آمیز، علائم بیماری از بین میرود. ممکن است بیماری های مزمن نیازمند مدیریت طولانی مدت باشد. در مواردی که آستنی در نتیجه عارضه جانبی داروی خاص است، پزشک کاهش دوز دارو و یا درمان جایگزین را پیشنهاد میکند که در این صورت آستنی برطرف میشود. با این وجود، برخی از بیماران نمیتوانند داروی خود را تغییر دهند که به این ترتیب پزشک برای کنترل آستنی درمان دارویی دیگری را در کنار داروی مورد استفاده تجویز میکند.
در برخی از موارد خستگی نشانه ای از بیماری تهدید کننده حیات مانند حمله قلبی و سکته است. هرکسی که تجربه این بیماری همراه با علائم مشکلات دیگر را دارد، باید سریعا با اورژانس تماس بگیرد. درمان سریع و به موقع برای پیشگیری از مشکلات جدی و مرگ ضروری است.
منابع
