پوکی استخوان :
در طول زندگی، بدن سلول های استخوانی را جذب یا تجزیه می‌کند. سایر سلول های تخصصی بدن، از کلسیم برای ساختن استخوان جدید استفاده می‌کنند؛ بنابراین، استخوان‌ها به طور کلی جرم و قدرت خود را حفظ می‌کنند. با افزایش سن، بدن سلول های استخوانی را سریعتر، جذب می‌کند که منجر به کاهش تراکم استخوان می‌شود. کلسیم کلید سلامت استخوان‌ها است. تغییرات هورمونی که در یائسگی اتفاق می افتد، احتمال پوکی استخوان را در زنان افزایش می‌دهد و در مردان با سطح تستوسترون پایین احتمال ابتلا به آن بیشتر است.
تراکم استخوان به جرم و قدرت استخوان اشاره دارد. استئوپنی به معنی داشتن تراکم استخوان پایین و پوکی استخوان است.
درحالی‌که پوکی استخوان غالباً علائمی ایجاد نمی‌کند، ممکن است خطر سایر بیماری‌های مضر استخوان را افزایش دهد. بااین‌حال، فرد می‌تواند برای محافظت از استخوان‌های خود و کاهش خطر پوکی استخوان گام بردارد.
علل پوکی استخوان :
گاهی اوقات، ممکن است شما یک بیماری خاص داشته باشید که می‌تواند باعث تحریک این بیماری شود.
اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی و پرخوری، می‌تواند بدن شما را از مواد غذایی موردنیاز برای استحکام استخوان‌ها محروم کند.
دلایل دیگر عبارت‌اند از:
- عدم درمان بیماری سلیاک: افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند با خوردن غذاهایی که در آن‌ها گلوتن وجود دارد، به روده کوچک خود آسیب برسانند.
- پرکاری تیروئید : مصرف بیش‌ازحد داروی تیروئید.
- شیمی‌درمانی: قرار گرفتن در معرض اشعه.
- داروهای خاص شامل استروئیدهایی مانند هیدروکورتیزون یا پردنیزون و داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین، گاباپنتین یا فنی توئین.
- برخی موارد خاص پزشکی: داشتن برخی شرایط خاص پزشکی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید
- زنان 65 سال به بالا و مردان 70 سال به بالا
- زنان یائسه 50-69 سال
- افرادی که بعد از 50 سالگی شکستگی استخوان دارند
علل مربوط به سبک زندگی
- مشکلات در رژیم غذایی، ورزش نکردن و عادات ناسالم می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
- کمبود کلسیم یا ویتامین D
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد الکل
- نوشیدنی‌های گازدار
تشخیص
به دلیل کم بودن علائم، اکثر افراد تا زمانی که آزمایش تراکم استخوان انجام ندهند نمی‌دانند که مبتلا به پوکی استخوان هستند.
رایج‌ترین آزمایش تراکم استخوان که پزشکان استفاده می‌کنند، سنج اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DEXA) نام دارد.
DEXA شامل استفاده از اشعه ایکس کم انرژی است که سطح کلسیم را در استخوان‌ها ارزیابی می‌کند. بنیاد ملی پوکی استخوان پیشنهاد می‌کند که بهترین مکان برای انجام آزمایش مفصل ران یا ستون فقرات است.
پزشکان از نمره T برای گزارش نتایج آزمایش استفاده می‌کنند. نتیجه T نمره، توده استخوانی فرد را با توده استخوانی مورد انتظار برای سن وی مقایسه می‌کند.
به‌عنوان‌مثال، نمره T طبیعی بالاتر از -1.0 است. اگر فردی نمره T بین -0.1 تا -2.5 داشته باشد، پزشک استئوپنی را تشخیص می‌دهد.
توصیه‌های فردی در مورد زمان آزمایش استئوپنی ممکن است بر اساس عوامل خطر متفاوت باشد. به‌طورمعمول، پزشکان توصیه می‌کنند که تمام زنان بالای 65 سال باید تست تراکم استخوان انجام دهند.
همچنین، زنانی که زیر 65 سال ندارند، اما به یائسگی رسیده‌اند و یک عامل خطر برای ابتلا به پوکی استخوان مانند مصرف دخانیات به‌طور منظم دارند، باید آزمایش سنجش تراکم استخوان بدهند.
آیا استئوپنی قابل‌درمان است؟
به‌ندرت، استئوپنی می‌تواند به حالت عادی برگردد. این حالت در برخی موارد خاص بیشتر مشاهده می‌شود، مثلاً در آزمایش اولیه تراکم استخوان، فقط استئوپنی خفیف نشان داده شود. وقتی استئوپنی خفیف به دلیل کمبود قابل‌توجه ویتامین D ایجاد می‌شود و کمبود ویتامین D درمان می‌شود، در این صورت ممکن است نتیجه معکوس شود. مثال دیگر این است که وقتی پوکی استخوان در اثر سوء جذب مواد معدنی به دلیل بیماری سلیاک ایجاد شود، زمانی که سلیاک درمان می‌شود، در این صورت استئوپنی اغلب بهبود می‌یابد.
این نمونه‌های خاص در مورد اقلیت مبتلایان به پوکی استخوان صدق می‌کند. معمولاً استئوپنی درمان نمی‌شود، اما با درمان مناسب، تراکم استخوان کنترل‌شده و خطر شکستگی استخوان بهبود می‌یابد. استئوپنی می‌تواند تثبیت و حتی بهبود یابد. هدف این است که عوامل خطر را شناسایی کرده و آن‌هایی که مربوط به سبک زندگی است و باعث کاهش تراکم استخوان می‌شوند را تغییر دهید.
برخی از درمان‌های استئوپنی
پوکی استخوان اغلب می‌تواند به استئوپنی تبدیل شود. به‌محض ابتلا به پوکی استخوان در فرد، احتمال شکستگی او افزایش می‌یابد.
درمان می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
رژیم غذایی
سبزی‌های برگ‌دار منبع کلسیم زیادی است. توصیه‌های تغذیه‌ای ممکن است شامل خوردن غذاهایی باشد که قدرت استخوان را افزایش می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، کلسیم و ویتامین D می‌توانند به قدرت استخوان‌سازی کمک کنند.
غذاهای سرشار از کلسیم عبارت‌اند از:
- سبزی‌های سبز برگ
- لبنیات
- ساردین
منابع فراوان ویتامین D عبارت‌اند از:
- جگر گاو
- ماهی روغنی یا چرب
- ماهی خال‌مخالی
- غلات غنی‌شده
دارو
پزشکان ممکن است دارو را تا زمان پیشرفت بیماری توصیه نکنند. اگر فرد مبتلا به استئوپنی از قبل دچار شکستگی استخوان شده باشد، پزشکان ممکن است دارو تجویز کنند.
درمان می‌تواند شامل تجویز دسته‌ای از داروها به نام بیس فسفونات باشد که از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. برای افرادی که تراکم استخوان آن‌ها تا سطح پوکی استخوان پیشرفت کرده است، پزشکان ممکن است داروهایی مانند درمان جایگزینی هورمون (HRT) را تجویز کنند.
آیا می‌توانید از استئوپنی جلوگیری کنید؟
بهترین راه پیشگیری از پوکی استخوان، زندگی سالم است. در رابطه با پوکی استخوان، پیشگیری شامل اطمینان از دریافت کافی کلسیم از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها، اطمینان از دریافت کافی ویتامین D، عدم مصرف زیاد الکل (بیش از دو نوشیدنی در روز) و ورزش زیاد است. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، بلند کردن وزنه‌های سبک یا انجام ورزش قدرتی، مؤثرترین ورزش برای پیشگیری و درمان کاهش تراکم استخوان است. دلیل این امر این است که این نوع ورزش به تقویت استخوان‌ها سیگنال می‌دهد.
برای اکثر افراد، داروهای تجویزی برای جلوگیری از پوکی استخوان ضروری نیست. بااین‌حال، برخی از افراد که بیش از چند ماه داروهای خاصی مصرف می‌کنند، ممکن است برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان، نیاز به استفاده از داروهای تجویزشده داشته باشند.
تغییرات اضافی در سبک زندگی که می‌تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند شامل موارد زیر است:
- اجتناب از نیکوتین: سیگار کشیدن و سایر اشکال نیکوتین، مانند آدامس‌های نیکوتین دار، می‌تواند بر نحوه جذب و نگهداری کلسیم در بدن تأثیر بگذارد و از بین رفتن استخوان را تسریع کند.
- کاهش مصرف نوشابه حاوی فسفات: انواع خاصی از سودا مانند کولا حاوی اسید فسفات است. این می‌تواند سطح کلسیم را در استخوان‌ها کاهش دهد. کافئین موجود در برخی نوشابه‌ها نیز می‌تواند بر تراکم استخوان تأثیر بگذارد.
- محدود کردن مصرف نمک: غذاهای پرنمک باعث از دست رفتن کلسیم در بدن و کاهش تراکم استخوان می‌شوند. نمک خوراکی اضافه‌شده تنها منبع نمک اضافی نیست. فست فود، کنسرو گوشت، وعده‌های غذایی آماده و غذای فرآوری شده اغلب سرشار از نمک هستند.
افرادی که به‌اندازه کافی کلسیم و ویتامین D در غذاهایی که می‌خورند دریافت نمی‌کنند، باید از پزشک خود در مورد مکمل‌ها سؤال کنند. میزان کلسیم موردنیاز فرد ممکن است بر اساس سن، جنسیت و سایر عوامل زمینه‌ای برای پوکی استخوان متفاوت باشد.
کلام آخر:
بسیاری از کارشناسان معتقدند که درمان پوکی استخوان با داروها مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود، اما باوجود عوامل خطر مانند استفاده از کورتیکواستروئید یا داشتن آرتریت روماتوئید، درمان استئوپنی بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد.
مهم است که به یاد داشته باشید که نمرات T به‌تنهایی نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که کدام‌یک از بیماران مبتلا به استئوپن، دچار شکستگی می‌شوند و کدام‌یک از این افراد شکستگی نخواهند داشت. ارزیابی همه عوامل خطر بهترین راه برای تصمیم‌گیری در مورد نشان دادن درمان با داروهای پوکی استخوان است. بیمارانی که علائمی مانند از دست دادن اولیه تراکم استخوان دارند باید بر روی اصلاح سبک زندگی تمرکز کنند و در مورد مزایا و خطرات داروهای پوکی استخوان با پزشک خود صحبت کنند.
منابع:
https://www.verywellhealth.com/osteopenia-what-you-need-to-know-190172
https://www.medicinenet.com/osteopenia/article.htm
https://www.medicalnewstoday.com/articles/318321
https://www.webmd.com/osteoporosis/guide/osteopenia-early-signs-of-bone-loss
