جینسینگ
جینسینگ (ginseng) گیاهی چندساله از خانواده عشقه و از جنس پاناکس (Panax) است که به دلیل خاصیت شفا بخش و آداپتوژن خود بسیار محبوب طب سنتی و نوین است. مهمترین قسمت جینسینگ ریشه بزرگ و گوشتی به طول دو تا سه اینچ است که پس از سپری شدن چهار سال از عمر گیاه قابل‌برداشت است.
ریشه جینسینگ در محدوده از رنگ زرد تا قهوه‌ای قرار دارد.
- بیش از ده گونه از این گیاه وجود دارد که مهمترین آن‌ها جینسینگ آمریکایی و جینسینگ آسیایی است.
- جینسینگ در کشورهای آسیای شرقی و در مناطق مرکزی و شرقی آمریکای شمالی رشد می‌کند.
- ایالت ویسکانسین یکی از بهترین تولیدکننده‌های جینسینگ در جهان است.
- جینسینگ آمریکایی در کانادا، به‌وفور یافت می‌شود اما برداشت آن به‌شدت محدود و تحت کنترل است.
- جینسینگ آسیایی در منچوری، ژاپن و کره یافت می‌شود.
- این گیاه نیز در سیبری و ایتالیا یافت می‌شود.
موارد مصرف جینسینگ:
بسته به ویژگی‌های مصرف‌کنندگان هر کشور، جینسینگ می‌تواند به‌عنوان محصولات کشاورزی، غذا، مکمل‌های غذایی، مکمل‌های بهداشتی، داروها و غیره استفاده شو
ریشه جینسینگ حاوی 2-3٪ گلیکوزید استروئیدی جینسنوزاید (ginsenosides) است که به‌صورت Rg1، Rc، Rd، Re، Rb1، Rb2 و Rb0 نشان داده می‌شوند. جینسنوزاید در جینسینگ آمریکایی بالاتر از سایر گونه‌های جین سنگ مانند جینسینگ آسیایی است. اثرات فارماکولوژیک ترکیبات جینسینوزاید ممکن است در تضاد با یکدیگر باشند. به‌عنوان مثال جین سینوزاید Rb1 موجب تضعیف و Rg1 موجب تحریک سیستم اعصاب مرکزي می‌شوند. این اختلاف نشان‌دهنده اثر آداپتوژن (تعدیل کننده) این گیاه است که موجب می‌شود وضعیت بدن در حالت تعادل و نرمال نگه‌داشته شود.
آثار دارویی جینسینگ متعدد و پیچیده هستند.
ترکیبات موجود در ریشه ی جینسینگ:
- پاناکیلون
- پاناکسوزید
- پاناسن (پپتیدوگلیکان)
- اسید وانیلیک و سالیسیلاتها
- بتا سیتوسترول
- مشتقات پولی استیلن و پان گزینول (Panxinol)
- پلی ساكاریدها
- آلکالوئیدها
- ویتامین‌های سری B
- ویتامین D
- مواد قندی
- فلاونوئیدها
خواص جینسینگ
جینسینگ یک عامل امیدوارکننده برای بهبود وضعیت عمومی بدن است. گیاه جینسینگ به دلیل داشتن خاصیت تقویتی، آنتی‌اکسیدانی، حفاظتی در برابر رادیکال‌های آزاد و استرس‌های محیطی دارای کاربردهای درمانی متعدد است که در زیر آورده شده‌اند.
- افزایش مقاومت بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و عفونت‌ها از طریق افزایش سلول‌های دفاعی بدن مانند لنفوسیت‌ها، ماکروفاژها و مهار رشد ویروس‌ها و باکتری‌ها
- رفع استرس، اضطراب و بهبود خلق‌وخو و حس آرامش
- تحریک فعالیت‌های جسمی و روحی در افرادی که احساس ضعف و خستگی می‌کنند
- تسکین دردها ازجمله سردرد، درد عضلانی، دردهای عصبی، درد مفاصل
- درمان مشکلات گوارشی مانند استفراغ، بی‌اشتهایی
- تحریک سلول‌های مغزی، افزایش تمرکز و توانایی‌های شناختی، درمان آلزایمر
- خاصیت ضدالتهابی از طریق کاهش عوامل التهابی مانند سایتوکنین ها
- کاهش قند خون و برطرف‌کننده عوارض ناشی از دیابت مانند چربی خون و مشکلات کلیوی
- درمان بیماری انسداد مزمن ریوی و عفونت فیبروز کیستیک ریه
- اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها به کمک ژرمانیوم موجود در جینسینگ
- شفافیت، جوانسازی و تاخیر در روند پیری پوست به دلیل داشتن آنتی اکسیدان‌های قوی
خواص جینسینگ برای ورزشکاران
افزایش ذخیره گلیکوژن در بافت عضلانی ورزشکاران از طریق تشدید اکسیداسیون اسیدهای چرب از خواص جینسینگ برای ورزشکاران است.
از دیگر خواص جینسینگ برای ورزشکارن می توان به کاهش آسیب غشای عضلانی پس از فعالیت ورزشی ورزشکاران از طریق خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد اکسایشی در بدن اشاره کرد که موجب ممانعت از افزایش شاخص‌های آسیب و خستگی عضلانی مانند آنزیم کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز می‌گردد.
از دیگر خواص جینسینگ برای ورزشکاران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش توان حرکتی، ظرفیت استقامتی، توان ورزشی، حجم‌های تنفسی
- افزایش ضربان قلب
- کاهش لاکتات
خواص جینسینگ برای مشکلات جنسی و باروری
افزایش فولیکول های تخمدان، درمان سندرم تخمدان، افزایش هورمون‌های جنسی
درمان اختلالات بیضوی مانند کریپتوکیدیسم و سایر اختلالات بیضوی به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی ترکیبات جینسینگ
درمان ناباروری و ازواسپرمی مردان از طریق افزایش میزان اسپرم، بازگرداندن تحرک اسپرمی، کاهش مرگ‌ومیر و ناهنجاری‌های اسپرمی و افزایش هورمون‌های جنسی
خواص برگ و ساقه گیاه جینسینگ
ریشه جینسینگ بیشتر از سایر قسمت‌ها مانند ساقه و برگ مورداستفاده قرار می‌گیرد، درصورتی‌که عصاره برگ و ساقه جینسینگ نیز حاوی ترکیبات فعال مشابه ریشه و با عملکردهای دارویی است. عصاره برگ و ساقه جینسینگ حاوی ترکیبات متعدد فعال مانند جینسوزایدها، پلی ساکارید، تری ترپنوئید، فلاونوئیدها، روغن های فرار، الکل‌های پلی‌اتیلنی، پپتیدها، اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب است.
این مواد فعال باعث ایجاد اثرات دارویی متعدد بر سیستم عصبی مرکزی، سیستم‌های قلبی عروقی، تولیدمثل و متابولیسم بدن می‌شود.
عصاره برگ ساقه جینسینگ دارای خواص:
- تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن
- کاهش خستگی
- ضد هایپرگلایسمی
- کاهش دیابت
- ضد چاقی
- کاهش ریسک سرطان
- ضد اکسید کننده
- جوانسازی
اگر از عصاره برگ جینسینگ بیش از حد استفاده شود و یا از ترکیبات بی‌کیفیت آن استفاده شود،عوارض جانبی به همراه خواهد داشت. عصاره‌های ریشه جینسینگ و ساقه برگ دارای فعالیت‌های متعدد مشابه دارویی متعدد هستند و با توجه به اینکه برگ‌های جینسینگ با هزینه پایین‌تری نسبت به ریشه و به میزان بیشتر در دسترس هستند، در بسیاری موارد می‌توان آن را جایگزین ریشه جینسینگ کرد.
عوارض جانبی جینسینگ:
جینسینگ در دوز بالا به‌عنوان محرک عمل می‌کند و موجب بدخلقی و بی‌خوابی و واکنش‌های آلرژیک، می‌گردد.
مصرف طولانی‌مدت و مقدار زیاد این گیاه موجب سردرد، سرگیجه و درد معده می‌شود.
در برخی زنان مصرف جینسینگ موجب تغییر سیکل قاعدگی، اختلالات هورمونی، سندرم تخمدان، می‌گردد.
زنان باردار، افرادی که پیوند عضو داشته‌اند، افرادی هموفیلی قبل از مصرف جینسینگ با پزشک مشورت کنند
جینسینگ ممکن است در عملکرد برخی داروها تداخل ایجاد کنند مانند:
- داروهای مسکن
- داروهای بیماران دیابتی
- رقیق‌کننده‌های خون
- محرک‌ها
- داروهای ضدافسردگی
- ضد آسم
