چاقی در بارداری ، خطراتی که مادران باردار وجنین را تهدید میکند.
چاقی یکی از شایع‌ترین اختلالات در هر جنس و سنی است. طبق بررسی بهداشت و تغذیه ملی 33.4 درصد از زنان 20 تا 34 ساله چاق هستند (شاخص توده بدنی 30 کیلوگرم در هر مترمربع یا بیشتر) و 58.4 درصد اضافه‌وزن دارند (شاخص توده بدنی 25 کیلوگرم در هر مترمربع یا بیشتر).
اضافه وزن و چاقی در بارداری معمولاً با شاخص توده بدنی بیش از 30 در مادران تعریف می‌شود. افزایش وزن در دوران بارداری، پیامدهای نامطلوبی برای جنین و مادر به همراه دارد.
عوارض چاقی برای مادران باردار
مشکلات بارداری
زنان چاق دارای مشکلات باروری مانند اختلالات تخمک‌گذاری و سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند و اغلب برای حاملگی نیاز به تکنیک‌های باروری کمکی دارند.
دیابت بارداری
زنان باردار با شاخص توده بدنی بیش از 30 حدود سه برابر بیش از زنان با شاخص توده بدنی نرمال در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند. دیابت بارداری (GDM) خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد.
پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
مسمومیت حاملگی نوعی اختلال در بارداری است و با افزایش فشارخون، تورم صورت، دست‌وپاها، افزایش وزن مشخص و دفع پروتئین مشخص می‌شود. مسمومیت حاملگی معمولاً از هفته 20 بارداری تا یک هفته پس از زایمان رخ می‌دهد.
ترومبوآمبولی وریدی (VTE)
ترومبو آمبولی وریدی به معنی رها شدن لخته از سیاهرگ‌های عمقی در جریان خون است. سن بالای مادر، تعدد زایمان، سابقه خانوادگی، عفونت و سزارین از علت‌های بروز این عارضه است. علاوه بر این‌ها ارتباط معنی‌دار بین چاقی و خطر ترومبوآمبولی وریدی نیز وجود دارد.
زایمان سخت
مطالعات تجربی نشان داده‌اند که چاقی با احتمال بالاتر از عوارض زایمان همراه است. زنان با شاخص توده بدنی بیش از 30 کیلوگرم در متر مربع، بیشتر از زنان با شاخص توده بدنی نرمال تجربه القاء زایمان و دریافت اکسی توسین داشتند که با این اقدامات نیز باز شدن دهانه رحم از 4 تا 10 سانتی‌متر نیز به‌کندی صورت گرفته است.
بنابراین چاقی در بارداری با فعالیت ناکارآمد رحم همراه است و ازاین‌رو آمار زایمان سزارین در این افراد نیز بالاتر است.
علاوه بر این‌ها به دلیل افزایش زایمان ناکارآمد و افزایش میزان زایمان سزارین، در زنان چاق استفاده از داروهای بیهوشی و بی حسی افزایش‌یافته است و زنان باردار را در معرض خطر عوارض مربوط به بیهوشی قرا می‌دهد.
مرگ مادر
چاقی با خطر بالاتر مرگ مادران ارتباط دارد. این مرگ‌ومیر در زنان چاق به علت بسیاری ازجمله پره اکلامپسی و آمبولی ریوی رخ می‌دهد.
عوارض جنینی و نوزاد
سقط‌جنین و تولد نوزاد مرده
سقط‌جنین در سه‌ماهه اول بارداری در زنان چاق بیش از زنان با وزن عادی رخ می‌دهد. همچنین خطر تولد نوزاد مرده در مادران چاق دو برابر بیشتر از زنان با BMI سالم است.
ناهنجاری‌های مادرزادی
خطر ابتلا به ناهنجاری جنین در زنان چاق بیشتر است. اسپینا بیفیدا (بسته نشدن کامل لوله عصبی جنین)، نارسایی‌های عصبی، نارسایی‌های قلبی، نقص رشد، هیپوسپادیاز و فتق دیافراگم ازجمله ناهنجاری‌های جنینی هستند.
ماکروزومی جنین
ماکروزومی یا جنین بزرگ در مادران چاق شایع‌تر از مادران با وزن نرمال است. حدود یک‌پنجم زنان چاق فرزندانی با وزن بیش از 4 کیلوگرم به دنیا می‌آورند. درشت بودن نوزاد ممکن است منجر به آسیب استخوانی و عصبی نوزاد هنگام زایمان مادر گردد.
کودکان بیماران
فرزندانی که از مادران چاق متولد می‌شوند درخطر ابتلابه انواع بیماری‌ها به‌خصوص سندرم متابولیک یعنی چاقی، فشارخون بالا، عدم تحمل گلوکز و چربی بالا در طول عمر خود هستند
عوارض پس از زایمان در مادران چاق
مقدار خونریزی پس از زایمان، افزایش بروز عفونت دستگاه تناسلی، عفونت ادراری و زخم‌های عفونی در مادران چاق بیشتر رخ می‌دهد. عفونت‌های بعد از زایمان سزارین و واژینال نیز خطر ابتلا به VTE را افزایش می‌دهد.
چاقی مادر با کاهش میزان شیردهی از لحاظ شروع شیردهی و طول مدت شیردهی همراه است. دلایل احتمالی شامل اشکال در موقعیت صحیح کودک هنگام شیر دادن، پاسخ کم پرولاکتین به شیرخوار و مسائل روانی است.
مدیریت وزن در زنان باردار
کاهش وزن قبل از بارداری مؤثرترین راه برای کاهش خطرات مادر و جنین است
راهنمایی که در مورد افزایش وزن مطلوب در دوران بارداری توصیه می‌شود شامل افزایش وزن 4.95 تا 9 کیلوگرم برای زنان چاق و افزایش وزن 6.8 تا 11.25 کیلوگرم برای زنان دارای اضافه‌وزن است؛ بااین‌حال، بیش از مقادیر توصیه‌شده افزایش وزن در زنان چاق و یا دارای اضافه‌وزن در طول بارداری رخ می‌دهد.
رژیم غذایی سالم و ورزش، پایه و اساس مدیریت وزن هستند. مشاوره‌ی تخصصی تغذیه یا مشاوره سلامت برای کمک به برنامه‌ریزی رژیم غذایی راه بسیار مناسبی است. اگرچه هیچ رژیم غذایی برتری برای بیماران باردار که چاق هستند وجود ندارد، اما معمولاً دو رژیم غذایی توصیه می‌شود: رژیم غذایی کم گلایسمی و رژیم غذایی مدیترانه‌ای.
استفاده از ابزارهایی مانند برنامه غذایی روزانه و گام شمار نیز ممکن است به بیماران کمک کنند تا بتوانند مدیریت وزن را به‌خوبی انجام دهند. پزشکان باید مادران را به افزایش تدریجی فعالیت بدنی را تا هدف روزانه 30 دقیقه تمرین متوسط تا شدید تشویق کنند.
جراحی چاقی برای زنانی که قصد بارداری در سالهای نزدیک دارند امکان‌پذیر است. نوزادانی که پس از جراحی چاقی متولد می‌شوند از سلامت بیشتری نسبت به خواهر و برادران خود که از مادر چاق متولد شده‌اند برخوردارند.
اصولاً به مادران که جراحی چاقی انجام می‌دهند توصیه می‌شود که حداقل پس از 12 تا 18 ماه پس از جراحی اقدام به بارداری کنند. علاوه براین بیماران باید برای بررسی کمبود منابع غذایی پس از جراحی چاقی مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت نیاز به مصرف روتین مکمل‌های موردنیاز مانند فولات، آهن و ویتامین 12B اقدام کنند.
