مزایا و معایب ازون درمانی
ازون درمانی شیوه‌ای نوین درمانی است که در آن از مولکول سه اتمی اکسیژن به نام ازون (O3) استفاده می‌شود. اوزون درمانی به‌عنوان یک روش درمانی امن و مؤثر برای بسیاری از بیماری‌ها معرفی‌شده است و رشد روزافزونی در سراسر جهان یافته است.
مجموعه عظیمی از متخصصان شامل دندان‌پزشکان، متخصصین پوست و زیبایی، پزشکان ارتوپد، کاریو پراکتیک، پزشکان، انکولوژیست‌ها و … از ازون‌تراپی در کنار روش‌های درمانی خود استفاده می‌کنند.
ازون چیست؟
ازون (O3)، نوعی گاز بی‌رنگ است که به‌طور طبیعی در لایه استراتوسفر وجود دارد و از زمین در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشید محافظت می‌کند.
در ساختار این گاز سه مولکول اکسیژن به‌صورت ناپایدار قرار دارد. گاز ازون بی‌رنگ است اما بوی تندی دارد و در حالت مایع و جامد قابل انفجار است. نیمه‌عمر گاز ازون در دمای 20 درجه سانتی‌گراد40، دقیقه و در دمای صفر درجه سانتی‌گراد، 140 دقیقه است.
ازون درمانی چیست؟
استفاده از گاز به‌عنوان یک درمان پزشکی غیرمعمول است، بنابراین تکنیک‌های خاصی وجود دارد که استفاده می‌شود و هنگام استفاده از ازون نیز باید احتیاط کرد زیرا استنشاق این گاز اثرات سمی برجای می‌گذارد.
کاربرد ازون در حیطه پزشکی و درمانی برای 150 سال موردمطالعه قرارگرفته و اثرات آن ثابت‌شده، سازگار و با حداقل عوارض جانبی گزارش‌شده است.
در پزشکی، از ازون برای مبارزه با میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، تقویت سیستم ایمنی و اکسیژن‌رسانی به بدن استفاده می‌شود. طبق گزارش‌های منتشرشده ازون برای درمان 114 نوع بیماری مختلف کاربرد دارد.
استفاده پزشکی از ازون به‌صورت داخل وریدی، زیر جلدی، عضلانی و خارجی یا عبور گاز از طریق حفره‌های بدن و همچنین به‌صورت قطره‌ای، فشرده یا مایع برای شستشو و غیره است.
مکانیسم عمل ازون‌درمانی
غیرفعال کردن باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، مخمرها و پروتوزوآ:
در باکتری‌ها: اوزون درمانی می‌تواند پوشش سلول‌های باکتریایی را از طریق اکسیداسیون فسفولیپیدها و لیپوپروتئین‌ها، تخریب کند.
قارچ‌ها: ازون درمانی مراحل رشد قارچ‌ها را مهار می‌کند.
در ویروس‌ها: ازون درمانی باعث تخریب کپسید ویروسی و تخریب چرخه تکثیر ویروسی از طریق اختلال در تماس ویروس- سلول می‌گردد. مولکول ازون سلول‌های آسیب‌پذیر نسبت به ویروس‌ها را حذف و سپس سلول‌های سالم را جایگزین می‌کند.
تحریک متابولیسم اکسیژن:
- افزایش میزان گلیکولیز سلول‌های قرمز خون و درنتیجه افزایش مقدار اکسیژن در بافت‌های بدن
- افزایش تولید ATP (نوکلئوتید حامل انرژی در سلول‌های بدن)
- تحریک تولید آنزیم‌های از بین برنده رادیکال‌های آزاد و ممانعت از استرس اکسیداتیو
- تحریک تولید آنزیم‌های محافظ دیواره سلولی
فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن:
افزایش تولید اینترفرون:
اینترفرون نوعی پروتئین است که باعث تحریک سیستم ایمنی بدن می‌گردد.
افزایش تولید فاکتورهای نکروز دهنده تومور: نقش مهمی در مهار پیشرفت تومور و تنظیم فعالیت سلول‌های ایمنی بدن دارد.
افزایش تولید اینترکولین-2 :
اینترکولین-2 توسط گلبول‌های سفید تولید می‌شوند و نقش مهمی در تکثیر و تقسیم سلول‌های لنفوسیت T و درنتیجه فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن دارد.
موارد استفاده از ازون درمانی
ازون درمانی به روش‌های مختلف در پزشکی مفید است. در طول جنگ جهانی اول، استفاده از آن برای ترمیم زخم نشان داد که نه‌تنها برای ضدعفونی کردن، بلکه برای کمک به جریان خون و ایجاد اثرات ضدالتهابی مؤثر است.
امروزه از ازون تراپی برای درمان موارد زیر استفاده می‌شود:
- زخم‌های عفونی
- اختلالات گردش خون
- دژنراسیون ماکولا
- روماتیسم و آرتریت
- دیابت
- آریتمی قلب
- سرطان
- سارس (سندرم تنفسی حاد)
- بیماری‌های ویروسی مانند ایدز
- بیماری‌های سالمندان
اگرچه ازون گاز است، پیشرفت‌های در تکنولوژی استفاده از ازون، باعث شده که در قالب‌های مختلف و روش‌های مختلف بتوان از آن استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال مصرف خوراکی از طریق ترکیب مولکول ازون در روغن‌زیتون یا در آب نوشیدنی
اثرات مثبت ازون درمانی:
عوارض جانبی مثبت عبارت‌اند از:
- بهبود رشد و استحکام مو و ناخن
- شادابی و سلامت پوست
- انرژی بیشتر
- خواب راحت‌تر
عوارض جانبی منفی ازون تراپی
مواردی وجود دارد که ازون درمانی اثرات نامطلوب داشته است. عوارض جانبی ازون درمانی بسیار نادر هستند اما برخی از آن‌ها با شدت بالایی رخ می‌دهند. این عوارض جانبی عبارت‌اند از:
- مشکلات تنفسی ازجمله تنگی نفس
- آمبولی ریوی و مرگ از تزریق داخل وریدی
- تجمع اسیدهای چرب اشباع‌نشده در سلول‌های ریوی
- غیرفعال شدن آنزیم‌ها و درنتیجه آسیب و مرگ سلولی
- تولید رادیکال‌های آزاد
- پراکسیداسیون چربی‌های غشا سلولی و درنتیجه تغییر در نفوذپذیری غشا سلول و کاهش پایداری سلول
- تورم عروق خونی
- گردش ضعیف خون
- مشکلات قلب
- افزایش خطر سکته مغزی
- آسیب به پرده گوش از طریق دمیدن در گوش
- پارگی روده به دلیل دمیدن از مقعد
از استنشاق ازون تحت هر شرایطی باید ممانعت کرد. تماس ازون با چشم‌ها و بینی، باعث ایجاد سوختگی، ایجاد سرفه، حالت تهوع، استفراغ یا سردرد می‌شود.
ازون درمانی و آسیب به ریه‌ها
قرار گرفتن در معرض ازن با افزایش قابل‌توجهی در خطر مرگ ناشی از بیماری تنفسی همراه است و اثرات سمی شناخته‌شده آن بر روی ریه‌ها هنگام ترکیب با گاز دی‌اکسید نیتروژن (NO2) در شرایط آلودگی هوا، افزایش می‌یابد و اثرات خطرناکی روی کیسه‌های هوایی ریه‌ها خواهند گذاشت.
حتی مقدار کمی از ازن می‌تواند ریه‌ها و گلو را تحریک کند و موجب سرفه، تنفس ضعیف و آسیب رساندن به بافت‌های ریه به‌خصوص در افرادی که به عفونت حساس هستند، می‌گردد.
واکنش هرکس هایمر در اثر اوزون درمانی:
یکی از عوارض جانبی اصلی برای افرادی که در معرض درمان با ازون هستند، به‌عنوان واکنش هرکس هایمر (Herxheimer_Reaction ) شناخته‌شده است. این عارضه علائمی مانند آنفولانزا ایجاد می‌کند که از یک ساعت پس از ازون درمانی تا 24 ساعت ادامه خواهد داشت. نشانه‌های واکنش هرکس هایمر عبارت‌اند از: تب، دردهای عضلانی، سردرد و تپش قلب.
مصرف آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مواد غذایی مانند ویتامین‌های E، C و غیره می‌توانند اثرات جانبی و سمیت ازون را کاهش دهند.
