عوارض رژیم غذایی کم کربوهیدرات
رژیم‌های کم کربوهیدرات مانند رژیم غذایی کتوژنیک، ازجمله برنامه‌هایی است که برای کاهش وزن و بهبود بیمارانی همچون بیماران مبتلابه دیابت، صرع، سندم تخمدان پلی کیستیک، آلزایمر و پارکینسون استفاده می‌شود.
مکانیسم رژیم غذایی کم کربوهیدرات
وعده‌های غذایی در یک برنامه کم کربوهیدرات شامل پروتئین حیوانی و سبزی‌ها آبدار است. مواد غذایی کربوهیدرات دار مانند نان، ماکارونی، مواد غذایی شیرین، روغن‌های گیاهی و مواد غذایی فراوری‌شده محدود می‌شوند.
پس از شروع رژیم، برای چند روز و تا حدود سه هفته، بدن با یک سیستم تولید انرژی جدید که به‌عنوان کتوز شناخته می‌شود، سازگار می‌گردد. هنگامی‌که کربوهیدرات کافی در دسترس نیست، بدن برای بهره‌برداری از ذخایر چربی شروع به تولید کتون هایی می‌کند که انرژی را برای مغز فراهم می‌کنند.
عوارض رژیم غذایی کم کربوهیدرات در کوتاه‌مدت
رژیم کم کربوهیدرات وعده‌هایی را شامل می‌شود که شامل کاهش وزن، مدیریت قند خون و مصرف چربی بهتر در طول رژیم است؛ اما کاهش مصرف این مواد مغذی مهم می‌تواند عوارض جانبی ناخواسته‌ای را ایجاد کند که بسیاری از آن‌ها تنها چند هفته و تا فرد بتواند خود را برای شرایط جدید رژیم سازگار کند، طول می‌کشد.
هرچه مصرف کربوهیدرات در رژیم غذایی به میزان بیشتری محدود شود، عوارض جانبی کوتاه‌مدت آن بیشتر خواهد شد.
برخی از عوارض جانی رژیم کم کربوهیدرات در کوتاه‌مدت به شرح زیر است:
مشکلات گوارشی:
یک رژیم کم کربوهیدرات حاوی مقدار زیادی گوشت، تخم‌مرغ، مرغ، ماهی و چربی است؛ بنابراین بدن میزان فیبر کمتری نسبت به حالت نرمال دریافت می‌کند و ممکن است با مشکلات گوارشی مانند یبوست مواجه شود.
از طرفی مصرف بالای لبنیات مانند پنیر و خامه‌ترش باعث بروز حالت تهوع می‌گردد.
در این حالت توصیه می‌شود مصرف لبنیات را کاهش داده و مصرف آب‌میوه و سبزی‌ها کم کربوهیدرات را برای بهره‌مندی از فیبر کافی افزایش داده شود.
کتو فلو:
کتوفلو مجموعه‌ای از عوارضی است که در چند روز اول رژیم نمایان می‌شوند. این علائم شامل:
- خستگی
- تهوع
- سردرد
- بی‌حالی
- کاهش توان حرکتی
- تحریک‌پذیری عصبی
ازآنجایی‌که سازگاری با تأمین انرژی از طریق چربی‌ها در این رژیم زمان‌بر است، برای تعدیل این علائم توصیه می‌شود که میزان کاهش کربوهیدرات به‌یک‌باره انجام نشود و میزان مصرف کربوهیدرات را با کاهش 20 گرمی در هر 20 روز تنظیم کنند.
مسئله مهم در این رژیم این است که میزان از دست دادن آب و نمک و املاحی مانند سدیم و منیزیم از طریق ادرار بالا است و این خود عاملی در بروز کتو فلو است. برای حفظ تعادل الکترولیت بدن مصرف آب‌نمک در هفته اول بسیار مفید است به گونه که باعث از بین رفتن علائم در 15 تا 30 دقیق می‌شود.
بوی بدن دهان
در این رژیم ممکن است دهان فرد بوی خاصی بدهد که مشابه بوی استون است. این بو ناشی از سوختن چربی‌ها و تبدیل چربی به کتون هستند. معمولاً این بو به‌طور موقت و در دو هفته اول رژیم حس می‌شود و سپس برطرف می‌گردد، اما در برخی موارد مشکل بو حل نمی‌شود بلکه این بو از تعرق بدن نیز قابل‌استشمام است.
برای بهبود این مشکل شستن دهان با آب‌نمک، مسواک زدن منظم حداقل دو بار در روز، نوشیدن مایعات و استفاده از خوشبوکننده دهان توصیه می‌شود.
تپش قلب:
ممکن است ضربان قلب در چند هفته اول پس از شروع این رژیم نامنظم گردد و فرد احساس تپش قلب کند.
علت اصلی تپش قلب کم شدن آب و املاح بدن است.
کاهش مقدار مایعات در گردش خون باعث می‌گردد قلب برای جبران این کاهش فشار، با توان بیشتری کار کند.
مصرف مایعات و نمک کافی راه حال رفع این مشکل است.
ریزش مو
در رژیم‌های کتوژنیک در اثر کاهش مصرف کربوهیدرات، ذخایر چربی در کبد به انرژی تبدیل می‌گردد و میزان بیوتین بدن کاهش می‌یابد و درنتیجه فرد با ریزش مو مواجه است.
این ریزش مو موقتی است و پس از چند ماه رشد مجدد مو صورت خواهد گرفت.
عوارض رژیم کم کربوهیدرات در طولانی مدت
از رژیم طولانی کم کربوهیدرات پرهیز کنید.
استفاده از رژیم کم کربوهیدرات در یک زمان کوتاه 6 تا 12 ماهه ممکن است برای کاهش وزن و برای پارامترهایی مانند گلوکز و چربی مفید باشد، اما گزارش‌هایی در مورد ایمنی این نوع رژیم غذایی در طولانی‌مدت وجود دارد که نشان داده‌اند رژیم‌های کم کربوهیدرات خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های خاص سرطانی را افزایش دهند.
برای بررسی اثر طولانی‌مدت رژیم کم کربوهیدرات پژوهشگران از یک تحقیق 6 ساله روی مردم امریکا با میانگین سنی 47 استفاده کردند. افراد مورد آزمایش در این پژوهش را در چهار گروه بر اساس مصرف کربوهیدرات تقسیم کردند. میانگین درصد کالری از کربوهیدرات‌ها به ترتیب 66٪، 57٪، 49٪ و 39٪ کل کالری روزانه یا معادل مصرف 367، 245، 205 و 214 گرم در روز کربوهیدرات بود.
محققان، شرکت‌کنندگان با مصرف پایین کربوهیدرات و کسانی که بیشترین مصرف کربوهیدرات را داشتند، مقایسه کردند.
شرکت‌کنندگان با کمترین مصرف نسبت به شرکت‌کنندگان با بالاترین میزان مصرف کربوهیدرات، افزایش قابل‌ملاحظه در مرگ‌ومیر کلی (32 درصد)، مرگ‌ومیر ناشی از سرطان (35 درصد)، مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های عروق کرونر (51 درصد) و مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی (50 درصد) را نشان دادند.
این افزایش خطر در افرادی که چاق نبودند (BMI <30 کیلوگرم بر مترمربع) بیشتر از افرادی که چاق بودند و افراد بالای 55 سال و بالاتر بیشتر از افراد جوان‌تر بود.
محققان پس از بررسی نتایج در خصوص استفاده از کربوهیدرات کمتر از 200 گرم در روز. یا 39٪ کل کالری دریافتی در روز هشدار دادند.
