امکان پیشگیری از سرطان ریه با فعالیت فیزیکی وجود دارد؟
امروزه، این موضوع بر همه آشکار است که سطح مناسبی از فعالیت فیزیکی با فواید زیادی برای سلامتی همراه است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع II، فشارخون بالا و سکته مغزی. همچنین فعالیت بدنی نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها را دارد.
ازآنجایی‌که سرطان ریه در میان انواع سرطان‌ها، دارای بالاترین شیوع و بالاترین میزان مرگ‌ومیر در سرتاسر جهان است، بنابراین تأکید و اقدام بر کاهش خطر ابتلا به آن امری ضروری است.
فعالیت بدنی نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه دارد و اکثر مطالعات علمی در این زمینه حاکی از این است که فعالیت بدنی از جمله ورزش، فعالیت شغلی و فعالیت‌های تفریحی باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه در زنان به میزان 20 تا 30 درصد و مردان 20 تا 50 درصد می‌شود.
بنابراین می‌توان فعالیت فیزیکی را به‌عنوان یک عامل قابل‌تغییر در سبک زندگی و به‌عنوان فرصتی برای کاهش ابتلا به این سرطان کشنده، در اولویت قرارداد.
مکانیسم اثر فعالیت فیزیکی بر پیشگیری از سرطان ریه
تأثیر فعالیت فیزیکی بر افراد در معرض ابتلا به سرطان بیشتر است
سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای سرطان ریه است که 80-90 درصد از سرطان‌های ریه در ایالات‌متحده را شامل می‌شود. قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و آلودگی‌های صنعتی نیز در بروز سرطان ریه نقش دارند.
بررسی اثر تمرینات فیزیکی تفریحی بر روی سه گروهی که سیگار نمی‌کشند، قبلاً سیگار می‌کشیدند و یا در حال حاضر سیگاری هستند، نشان داد که خطر ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری به‌خصوص کسانی که به مقدار زیاد سیگار می‌کشند کاهش شدیدی داشته است.
تأثیر فعالیت فیزیکی بر افراد با شاخص توده بدنی متفاوت
کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه در افرادی که شاخص توده بدنی پایین (کمتر از 25 کیلوگرم بر مترمربع) یا متوسط (25 تا 30 کیلوگرم بر مترمربع) را دارند، بسیار بیشتر از کسانی است که شاخص توده بدنی بالایی دارند (بیشتر از 30 کیلوگرم بر مترمربع).
علت این امر می‌توان به ارتباط شاخص توده بدن به فاکتورهای رشد شبه انسولین (IGF) نسبت داده شود. مقدار IGF در افراد با توده بدنی بالا، بیشتر است و IGF بالا یک عامل احتمالی در ابتلا به سرطان ریه شناخته‌شده است
مکانیسم اثر فعالیت بدنی بر پیشگیری از سرطان ریه
مکانیسم‌های بیولوژیکی بین فعالیت بدنی و سرطان ریه احتمالاً پیچیده و تحت تأثیر عوامل بسیاری ازجمله عوامل ژنتیکی و خانوادگی، جنسیت، سیگار کشیدن و سایر عوامل محیطی است.
مکانیسم‌های بیولوژیکی ارتباط بین فعالیت فیزیکی و کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه را به بهبود عملکرد ریه، کاهش غلظت عوامل سرطان‌زا در ریه، افزایش عملکرد سیستم ایمنی، کاهش التهاب، افزایش ظرفیت تعمیر DNA و تغییرات در سطوح فاکتور رشد نسبت داده‌شده است.
فرضیه‌های متعددی وجود دارد که مکانیسم‌های بیولوژیکی مربوط به ارتباط بین فعالیت بدنی و ریسک سرطان ریه را دربر می‌گیرد، سه تا از مهم‌ترین فرضیه‌ها عبارت‌اند از:
فرضیه اول:
افزایش سطوح فعالیت بدنی باعث افزایش تهویه ریوی و پرفیوژن می‌شود که به‌نوبه خود می‌تواند غلظت عوامل سرطان‌زا درراه‌های هوایی و مدت‌زمان تعامل عامل سرطان‌زا و هوا را کاهش دهد.
فرضیه دوم:
ورزش از طریق تأثیر بر IGFها و پروتئین‌های مرتبط با آن (IGFBPs) بر کاهش سرطان ریه مؤثر است. میزان کم IGF با افزایش تولید پروتئین متصل به عامل رشد شبه انسولین 3 (IGFBP-3) همراه است. افزایش سطح فعالیت بدنی باعث افزایش IGFBP و کاهش IGF می‌شود، درحالی‌که شاخص توده بدنی بیش‌ازحد منجر به کاهش IGFBP و افزایش IGF می‌گردد.
فاکتورهای رشد شبه انسولین و پروتئین‌های مرتبط با آن دو اثر متضاد بر سلول‌های ریه می‌گذارند. IGF رشد هر دو نوع سلول‌های ریوی یعنی سلول‌های کوچک و سلول‌های غیر کوچک ریوی را تحریک می‌کند و مانع از آپوپتوز سلولی (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول‌ها) می‌گردد، درحالی‌که پروتئین متصل به عامل رشد شبه انسولین3 (IGFBP-3) مانع رشد سرطان ریه در سلول‌های ریوی می‌شود.
فرضیه سوم:
ورزش با افزایش عملکرد ایمنی، سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد. درواقع فعالیت بدنی آنزیم‌های سم‌زدا و آنتی‌اکسیدان‌ها را در برابر آسیب‌های اکسیداتیو ناشی از سیگار کشیدن، فعال می‌کند.
این مکانیسم‌ها به صورت انفرادی یا ترکیبی باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه می‌شوند.
چه میزان فعالیت فیزیکی برای پیشگیری از سرطان ریه لازم است
انجام فعالیت منظم روزانه با میانگین 6 تا 8 ساعت فعالیت بدنی متوسط تا شدید در هفته، تأثیر فراوانی بر حفظ سلامت خواهد گذاشت.
نکته مهم در خصوص فعالیت‌های ورزشی و تفریحی این است که مکان‌هایی برای فعالیت جسمانی انتخاب شود که دارای جریان هوای تمیز و عاری از آلودگی‌های زیست‌محیطی هستند، چراکه ورزش و تفریح کردن در مکان‌هایی همچون پارک‌های شهرهایی با میزان آلودگی بالا باعث ورود سموم و آلودگی‌ها به ریه فرد می‌گردد.
