به‌طور طبیعی مقداری مایع بین مفاصل (مایع سینوویال) بدن وجود دارد که وظیفه لزج کردن سطح غضروف‌های مفصلی و تغذیه بافت غضروف را بر عهده دارد. بدین ترتیب استخوان‌ها راحت‌تر بر روی یکدیگر حرکت می‌کنند و اصطکاک سطوح استخوانی کمتری بین آن‌ها ایجاد می‌شود.
عفونت مفاصل هنگامی اتفاق می‌افتد که این مایع بیش‌ازحد در اطراف مفصل تجمع یابد. زمانی که تجمع مایع مفصلی در زانو اتفاق بیفتد به آن تورم یا آب‌آوردگی زانو میگویند.
قسمت‌های درگیر در این عارضه شامل
- پرده زلالی زانو (لایه زلالی نرم و لغزان که زانو را می‌پوشاند)
- استخوان‌های مفصل زانو (کشکک، ران، درشت‌نی و نازک‌نی)
- غضروف مفصل زانو
علائم آب‌آوردگی زانو
در بیشتر موارد التهاب زانو دریکی از دو پا اتفاق می‌افتد و احساس سنگینی در زانوی متورم نسبت به‌زانوی سالم وجود درد. دیگر علائم و نشانه‌های آب‌آوردگی زانو عبارت‌اند از:
- تورم و قرمزی پوست اطراف کشکک زانو
- درد و حساسیت به لمس، به‌ویژه هنگامی‌که وزن بدن روی زانوی آسیب‌دیده قرار گیرد.
- حس گرمای بیشتر در زانوی متورم
- خشکی و سفت شدن مفصل زانو و دشواری در صاف کردن یا خم کردن زانو
- دشواری در راه رفتن، استفاده از پله و سایر فعالیت‌های روزمره
علل به وجود آورنده آب‌آوردگی زانو
- استفاده بیش‌ازحد از مفصل
- پارگی رباط و منیسک زانو
- شکستن استخوان
- عفونت باکتریایی
- بورسیت زانو (التهاب کیسه بورس زانو)
- آرتروز و روماتیسم مفصلی
- نقرس
- کیست‌ها یا تومورها
مایع مفصلی معمولاً از گلبول‌های سفید و برخی از مواد شیمیایی که گلبول‌های سفید آزاد می‌کنند، گلبول‌های قرمز و روان کننده‌ها تشکیل‌شده است. هنگامی‌که آسیبی به‌زانو وارد می‌شود، پاسخ طبیعی بدن تولید مایعات بیشتر برای محافظت از آن است که این ممکن است موجب آب‌آوردگی زانو گردد.
چه افرادی درخطر آب‌آوردگی زانو هستند؟
علاوه بر اعمال تنش و آسیب فیزیکی به‌زانو مواردی وجود دارند که احتمال ابتلا به تورم زانو را افزایش می‌دهند:
سن: احتمال ایجاد مشکلات زانو با افزایش سن افزایش میابد.
ورزش: ورزش‌های پربرخورد نظیر کشتی، بسکتبال، فوتبال و راگبی می‌توانند زانوها را تحت‌فشار قرار دهند.
کار: نصاب فرش و موکت، باغبان‌ها، افرادی که مصالح کف خانه را نصب می‌کنند و دیگر متخصصانی که نیاز به گذراندن زمان زیادی کار کردن روی زانو دارند، درخطر تورم زانو هستند.
وزن: وزن بیش‌ازحد مفاصل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به درد، سایش مفاصل زانو گردد.
وضعیت سلامتی: نقرس، آرتروز و روماتیسم مفصلی و عفونت مفاصل می‌توانند باعث تورم زانو گردند. کمبود ویتامین و مواد معدنی عوارض متعاقب صدمه را با احتمال بالاتری به وجود خواهند آورد.
نحوه درمان آب‌آوردگی زانو
اکثر درمان‌های تورم مفصل زانو بر اساس علت به وجود آورنده این عارضه انجام می‌شود، بنابراین ممکن است درمان برای هر فرد متفاوت باشد.
در ابتدای کار پزشک با بررسی سوابق پزشکی شامل هرگونه مشکلات قبلی، استخوانی و…و سبک زندگی مانند فعالیت‌های بدنی که درگیر آن هستید (ورزش و کار) به علل آب‌آوردگی زانو پی می‌برد. همچنین یک معاینه فیزیکی کامل مانند چک کردن دامنه حرکت پا به تشخیص دقیق‌تر پزشک کمک می‌کند.
سپس ممکن است پزشک بخواهد مایع داخل مفصل را با استفاده از سوزن بیرون بکشد (آسپیراسیون مفصلی). این عمل به‌صورت سرپایی ودر مطب قابل انجام است.
مایع را می‌توان برای موارد زیر آزمایش کرد:
- باکتری‌هایی که ممکن است باعث عفونت شوند
- کریستال، پروتئین و گلوکز که ممکن است نقرس یا سایر شرایط را نشان دهند
- سلول‌های خون که ممکن است آسیب را نشان دهند
درمان بر اساس علت آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضدالتهاب، ضد درد و ضد نقرس
- آنتی‌بیوتیک‌ها اگر عفونت وجود دارد
- تزریق بی‌حسی موضعی طولانی اثر و کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا آن‌هایی که مستقیماً به مفصل زانو تزریق می‌شوند
- بیرون کشیدن مایع داخل مفصلی (بزل مفصل) با استفاده از سوزن نازک و بلند که به‌طور موقت فشار را کاهش می‌دهد و گاهی اوقات با تزریق یک کورتیکواسترویید همراه است.
- آرتروسکوپی، یک روش که در آن یک لوله دوربین‌دار به داخل مفصل زانو وارد می‌شود تا به اقدامات تشخیصی و درمانی کمک کند
- فیزیوتراپی برای بهبود انعطاف‌پذیری و ایجاد قدرت در عضلات اطراف مفصل زانو
- اگر مفصل زانو به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، جراحی حذف کیسه بورس ممکن است ضروری باشد. جراحی جایگزینی زانو گزینه‌ای برای موارد حادتر است.
رژیم غذایی مناسب در درمان آب‌آوردن زانو
طی دوره درمان مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین بالا مانند گوشت، مرغ، ماهی و لبنیات توصیه می‌شود همچنین مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از یبوست ناشی از کم‌تحرکی.
پیشگیری از آب‌آوردن زانو
درحالی‌که همیشه نمی‌توان مانع از آب‌آوردگی زانو شد، چند اقدام مهم وجود دارد که می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به این عارضه کمک کند
- رسیدن به وزن مناسب و حفظ وزن سالم
- تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت عضلات اطراف مفصل زانو
- استفاده از محافظ‌های زانو kneepads هنگام انجام ورزش‌های پربرخورد یا کار روی زانو.
- اجتناب از حرکات ناگهانی زانو
- اقدام جهت درمان به‌موقع زانوهای آسیب‌دیده
