خیال پردازی و اثرات مثبت آن بر سلامتی
شاید گاهی رؤیاپردازی‌هایتان در کلاس درس را به خاطر بیاورید. زمان‌هایی که غرق در افکار خود به پنجره خیره شده‌اید و با هشدار معلم به حالت معمول بازگشته‌اید. همۀ ما گاهی و اغلب بیش‌ازحد انتظار دچار خیال‌پردازی می‌شویم. به عقیدۀ برخی صاحب‌نظران ما 47 درصد از وقتمان را صرف خیال‌پردازی می‌کنیم.
بسیاری از افراد از خیال‌پردازی به‌عنوان راهی برای فرار از روزمرگی و یا لحظه‌ای که در آن قرار دارند، استفاده می‌کنند. هرچند خیال‌پردازی گاهی روشی سریع برای فرار از واقعیت است، اما می‌تواند روشی سالم برای مواجهه با موقعیت‌ها و خلق ایده‌های جدید نیز باشد. خیال پردازی معمولاً دارای بار معنایی منفی است، اما در صورت لزوم می‌تواند به ایجاد خلاقیت یا آرامش کمک کند. خیال‌پردازی بسته به نوع استفاده می‌تواند شیوه‌ای مثبت یا منفی برای گذران اوقات فراغت باشد.
بنابراین خیال‌پردازی را می‌توان به‌صورت تجربۀ رؤیا در هنگام بیداری تعریف کرد. در این مواقع ذهن سرگردان است. این میانبرها، انحرافاتی کوچک از دنیای فعلی است. برخلاف تصور بیشتر افراد، خیال‌پردازی راجع به چیزهای دلپذیر دور از فایده نیست.
خیال‌پردازی باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود
با روی‌گرداندن از دنیای پرهیاهوی بیرونی، اجازه دهید افکارتان آزادانه جریان یابند. این باعث افزایش آرامش و پرورش کاوش ذهنی می‌گردد. در چنین حالتی ذهن در وضعیت موج آلفا قرار می‌گیرید. در حالت آلفا، ذهن و جسم به آرامش می‌رسد و استرس کاهش می‌یابد.
وقفه‌های خیال‌پردازی تنها جنبۀ سرگرمی ندارد. وجود آن‌ها برای مغز لازم است. مغز انسان قادر به تمرکز و سازندگی بی‌وقفه نیست. سلامتی مغز مستلزم دوره‌های منظم آرامش است.
پس از یک روز پرمشغله و پرهیاهو اجازه دهید ذهنتان به سمت چیزی نامربوط و لذت‌بخش منحرف شود. این کار باعث فراموش کردن و فاصله گرفتن از موقعیت‌های نگران‌کننده است.
داشتن ابزاری مانند خیال‌پردازی به‌خصوص هنگام مواجهه با تنش‌ها یا محیط‌های شلوغ بسیار مفید است. خیال‌پردازی ابزاری مؤثر در جعبه‌ابزار سلامت روان برای فرار از استرس و اضطراب است. زمان‌هایی که احساس اضطراب می‌کنید، می‌توانید این مراحل را انجام دهید:
- در مرحلۀ اول از میز کار، کار یا هر نوع حواس‌پرتی دور شوید.
- نفس عمیق بکشید. سپس آرام نفس بکشید و این کار را تکرار کنید.
- درنهایت به چیز دلپذیری که برایتان معنا دارد، فکر کنید.
می‌توانید خود را در مکان موردعلاقه‌تان برای پیاده‌روی تصور کنید یا به اتومبیل جدیدی که مایل به خرید آن هستید فکر کنید. چه رنگی دارد؟ چه مشخصاتی دارد؟ آیا می‌توانید احساس خوب خود را در صندلی راننده تصور کنید؟
بر اساس مقالات موجود در وبلاگ دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، گردش ذهنی می‌تواند به کنترل اضطراب کمک کند. خیال‌پردازی مانند مدیتیشن یا سایر فعالیت‌های آرامش‌بخش، درمانی طبیعی برای کاهش استرس و اضطراب است.
خیال‌پردازی به حل مشکلات کمک می‌کند
خیال‌پردازی‌ها صرفاً گریزهای کوچک نیستند. فراهم ساختن امکان تکاپوی افکار سرگردان ، جان تازه‌ای به شما می‌بخشد و منجر می‌شود که با قوای بیشتر و دیدی تازه به رفع مشکلات بپردازید.
به نظر می‌رسد خیال‌پردازی به سبب ایجاد دیدگاه تازه، بهتر از تلاش برای تحمیل یافتن راه‌حل است. نتایج یک مطالعه ردیابی الگوهای مختلف افکار درونی، حاکی از اهمیت و اثرات مثبت گردش ذهنی است. به نظر می‌رسد که این فرایند منجر به خلق ایده‌های جدید می‌شود.
هرچند شاید در ظاهر غیرمعمول به نظر برسد، اما فراهم ساختن زمینۀ جریان افکار درزمانی که تمرکز روی آن‌ها اثربخش نیست به رفع مشکلات کمک می‌کند. ارتباط آزادانه ذهن را قادر می‌سازد تا از خاطرات به سمت تصورات نقل‌مکان کند.
به‌عبارت‌دیگر، خیال‌پردازی می‌تواند شما را به جاده جادویی بیش و روان‌آگاهی رهنمون سازد. این بینش‌ها می‌توانند شما را در دستیابی به اهدافتان یاری کند؛ بنابراین، اگر مسئله‌ای ذهن شما را به خود درگیر کرده، به‌جای تلاش برای حل آن، خلاف آن را امتحان کنید، خیال‌پردازی و خیال‌پردازی.
خیال پردازی بخش‌های مختلف مغز را به کار می‌گیرد
شاید تابه‌حال متوجه شده باشید که ذهن کودکان دائماً در اطراف سرگردان است. خیال‌پردازی کودکان پدیدۀ عجیبی نیست، بااین‌حال، به نظر می‌رسد خیال پردازی چیزی بیش از یک انحراف یا سرگرمی ساده باشد.
ارتباطات مغزی در هنگام خیال پردازی بسیار پیچیده است. در هنگام انحراف ذهنی، بخش‌های مختلف مغز مشغول فعالیت هستند. هم شبکه حل مسئله و هم شبکه خلاقیت در مغز به‌طور هم‌زمان کار می‌کنند.
با فعال شدن نواحی مختلف مغزی، دسترسی به اطلاعاتی که قبلاً دور از دسترس یا نهفته بوده‌اند، ممکن می‌شود؛ بنابراین خستگی روحی دربردارندۀ هدف بزرگی است، این موجب خیال‌پردازی می‌شود که ارتباطات مهمی را در مغز ایجاد می‌کند.
خیال پردازی افراد را در دستیابی به اهدافشان یاری می‌کند.
افکار سرگردان چگونه می‌تواند به شما در رسیدن به اهدافتان کمک کنند؟ افکار سرگردان هدایت ناپذیر هستند، اما برطبق تحقیقات جدید، این افکار غالباً به‌واسطۀ اهداف ما ایجاد می‌شوند.
ورزشکاران و مجریان گاهی از خیال کردن هدفمند برای تمرین قبل از بازی یا اجرا استفاده می‌کنند. این روش مغز آن‌ها را از پیش برای موفقیت برنامه‌ریزی می‌کند. مثل این است که برای دستیابی به نتیجۀ موردنظرتان، به‌جای تمرین جسمی ازنظر ذهنی تمرین کنید. این نوع تخیل تحت عنوان خیال پردازی ساختاری، در حوزۀ روانشناسی ورزشی ترویج یافته است.
هرچند خیال پردازی های مبتنی بر تخیل نظیر ابرقهرمان شدن به سبب دور از ذهن بودن ممکن است شما را ناامید کند، اما یک رؤیای ساختاریافته می‌تواند به همان اندازه انگیزه شما را تقویت کند.
تصور یا خیال پردازی درمورد اهداف حقیقی زندگی مفید است. این عمل شما را به اندیشیدن راجع به گام‌هایی که باید بردارید، روش‌های حفظ انگیزه و چگونگی عبور از موانع هدایت می‌کند.
خیال پردازی موجب گسترش خلاقیت می‌شود
تحقیقات نشان داده که خیال پردازی ارتباط مستقیمی با سطوح بالاتر خلاقیت دارد. تفکر بدون وقفه بر روی جزئیات یک مسئلۀ پیچیده منجر به حل آن نمی‌شود. راحت باشید، ذهن همچنان روی این مسئله تمرکز خواهد کرد.
به عقیدۀ دکتر بیانکا رودریگز خانواده درمانگر: «لحظات شهودی و کشف بسیاری از ما هنگام انجام کارهای پیش‌پاافتاده مانند ظرف شستن است که مجبور به تمرکز زیاد بر روی کار موردنظر نیستیم، چراکه در این مواقع، فضای لازم برای دریافت اطلاعات جدید برای روان ما فراهم می‌شود».
در یک مطالعه به دانشجویان 2 دقیقه فرصت دادند تا با استفاده از وسایل روزمره (مانند خلال‌دندان یا آجر) ایده‌ای ارائه دهند. دانشجویانی که به‌جای تمرکز بر روی مسئله، به خیال‌پردازی پرداختند، در ایجاد ایده‌های خلاقانه بهتر عمل کردند. این اختلاف اندک نبود، سازندگی و خلاقیت آن‌ها 41 ٪ بیشتر بود.
ذهن انسان زمانی قادر به سازماندهی اطلاعات کوچک و ایجاد ارتباطات جدید و غیرمنتظره است که مجبور به عبور از یک مسیر محدود نباشد. حواس‌پرتی و گردش ذهنی گاهی به‌شدت مفید است.
رودریگز خیال‌پردازی را ورزش ذهن توصیف می‌کند. به عقیدۀ او به‌ندرت یاد گرفته‌ایم كه به ذهنمان اجازۀ انجراف بدهیم. این مانند تمرکز بر یک درخت در یک جنگل عظیم‌الجثه است. خیال‌پردازی به ذهن امکان می‌دهد تا کل جنگل را به‌طور دقیق مشاهده و دیدگاه و ایدۀ جدیدی ایجاد کند.
هرچند خیال بافی عموماً به‌عنوان یک ویژگی منفی شناخته می‌شود، اما می‌توان از آن به نفع خود استفاده کرد. خیال بافی نه‌تنها باعث افزایش خلاقیت و مهارت حل مسئله می‌شود، بلکه به فرد کمک می‌کند تا روی یک فعالیت خاص متمرکز شود. خیال‌بافی زمینۀ گردش ذهن در افکار و مکان‌هایی را فراهم می‌کند که در نبود آن دستیابی به آن‌ها امکان‌پذیر نیست. خیال پردازی در صورت استفاده کارآمد و مؤثر می‌تواند یکی از مهم‌ترین تکنیک‌ها برای دستیابی به اهداف موردنظر باشد.
چنانچه یک موقعیت یا مشکل شما را دچار ناامیدی کرده و یا مایل به گسترش تخیل یا خلاقیت خود هستید، خیال‌پردازی را امتحان کنید و شاهد گشایش مسیرهای ذهنی جدید باشید.
منبع نوشته :
https://www.everydayhealth.com/emotional-health/positive-negative-effects-daydreaming/
