آیا فرم بدن با افزایش سن تغییر میکند؟ بله. با افزایش سن بهاحتمالزیاد فرم بدن تغییر خواهد کرد.
این تغییرات به علت عوامل متعددی رخ میدهد که برخی از آنها قابلکنترل و برخی غیرقابلکنترل هستند. عوامل قابل کنترل شامل سبک زندگی مانند ورزش، سیگار کشیدن و رژیم غذایی و عوامل غیر قابل کنترل شامل تغییرات هورمونی است.
بدن انسان عمدتاً از چندین جزء تشکیلشده است: استخوان، ماهیچه، چربی و آب. معمولاً با افزایش سن، ترکیبات بدن تغییر میکنند (حتی اگر تغییری در وزن کلی بدن رخ ندهد). بهطور مثال، با افزایش سن میزان چربی بدن افزایش مییابد، درحالیکه توده عضلانی، بافت بدون چربی و تراکم معدنی استخوانها کاهش مییابند. همچنین به مرور زمان، کاهش مایعات در سلولها، موجب تغییر بافتها و ساختارهایی میشود که فرم درونی بدن را شکل میدهند.
تمامی این تغییرات موجب میشود که بهمرورزمان متوجه تغییر ظاهر بدن خود شوید.
افزایش بافت چربی
وزن کلی بدن با توجه به میزان کالری که بدن دریافت میکند و میزان کالری که میسوزاند، تغییر میکند. اگر میزان کالری دریافتی بیش از میزان کالری مصرفی باشد، شخص با افزایش وزن مواجه میشود و بدن این انرژی اضافی را بهجای آنکه برای سوخت عضلات نگه دارد، بهصورت چربی ذخیره میکند.
همچنین باید توجه داشت، عضلات فعالیت متابولیکی بیشتری نسبت به بافت چربی دارند، بنابراین انرژی بیشتری میسوزانند؛ بنابراین، هرگونه از دست دادن توده عضلانی با افزایش سن میتواند موجب تغییر ترکیب بدن و افزایش میزان چربی گردد.
علاوه بر تغییر در میزان چربی، مکان تجمع چربی نیز تغییر میکند. در زنان، کاهش سطوح استروژن که همراه با یائسگی است، ذخیره چربی از قسمت پایین بدن (فرم گلابی) را به سمت میان تنه (فرم سیب) تغییر خواهد داد. این چربی شکمی شامل هر دو چربی زیرپوستی و بافت چربی احشایی است.
چربی شکمی یک فرم سیب مانند ایجاد میکند که با خطر بالقوه بیماریهای قلبی عروقی، سرطان و دیابت نوع 2 همراه است.
در مردان، کاهش میزان تستوسترون که با پیری اتفاق میافتد، احتمالاً بر توزیع چربی و اندازه دور باسن تأثیر میگذارد که هر دو بهطورمعمول با افزایش سن کاهش مییابند.
هر دو چربی زیر جلدی و احشائی را میتوان از طریق رژیم غذایی و ورزش کاهش داد و برای کمک به جلوگیری از تجمع چربی در ناحیه میان تنه باید با افزایش سن، وزن مطلوب بدن را حفظ کرد.
کاهش بافت عضلانی
در بزرگسالان سالم، عضله اسکلتی حدود 40 تا 50 درصد از وزن کلی بدن را تشکیل میدهد. با افزایش سن میزان تحرک فرد کمتر میشود و درنتیجه مقدار و قدرت بافت عضلانی کاهش مییابد. بعضی از محققان تخمین میزنند که پس از 30 سالگی، هرسال یک درصد توده عضلانی کاهش مییابد.
بافت عضلانی کالری بیشتری از بافت چربی میسوزاند، بنابراین داشتن عضله کوچکتر بر وزن کلی و سلامت بدن تأثیر دارد و باعث کاهش قدرت و افزایش ناتوانی میگردد.
برای حفظ توده عضلانی با افزایش سن، باید فعالیت جسمی ادامه داشته باشد. انجام ورزشهای مقاومتی و قدرتی بسیار مهم است و حتی سالمندان 80 و 90 ساله میتوانند تمرینات قدرتی سبک انجام دهند.
کوتاه شدن قد
کوتاه شدن قد و افزایش عرض بدن، یکی از تغییرات رایج افراد بزرگسال بهمرورزمان است.
استخوانها حدود 20 درصد وزن بدن را تشکیل میدهند. با توجه به تغییراتی که در توده استخوانی، عضلات و مفاصل رخ میدهد، کاهش قد در حدود 0.4 اینچ (1 سانتیمتر) هر 10 سال معمول است. پس از 70 سالگی، کاهش قد شتاب بیشتری دارد و بهطور میانگین ممکن است هر فرد بین یک تا سه اینچ در طول زندگی خود کوتاهتر شود.
بیشترین چگالی معدنی استخوان در سن 30 سالگی است و پسازآن کاهش مییابد. این مسئله برای زنان در سالهای اول پس از یائسگی اهمیت ویژهای دارد. توده استخوانی کم، شخص را در معرض خطر بیماریهای استخوانی قرار میدهد.
برای حفظ تراکم استخوانی باید از استعمال دخانیات اجتناب کرد، کلسیم کافی مصرف کرد و تمرینهای تحمل وزن (weight-bearing) را در برنامه ورزشی قرار داد.