حمله قلبی چیست ؟
حمله قلبی چیست؟ حمله قلبی (Myocardial infarction: MI) زمانی رخ می‌دهد که یکی از عروق کرونر قلب (رگ‌هایی که خون حاوی اکسیژن را به عضلات قلب می‌فرستند) مسدود شود و یا جریان خون در آن بسیار کاهش یابد. درنتیجه اکسیژن و خون‌رسانی به عضلات قلب (میوکارد) مختل می‌گردد و سلول‌های آن عضله آسیب می‌بیند و به‌اصطلاح دچار مرگ سلولی دائم و غیرقابل‌برگشت می‌شوند.
علائم:
همه افراد مبتلابه حمله قلبی علائم یکسانی ندارند. گاهی حمله قلبی ناگهانی و بدن هیچ علائم قبلی رخ می‌دهد و گاهی علائم از چند هفته، چند روز تا چند ساعت قبل از حمله قلبی نمایان می‌شوند. مهمترین علائم حمله قلبی به شرح زیر است:
- خستگی
- سرگیجه
- تنگی نفس
- سرفه و خس‌خس سینه
- تهوع، بی‌اشتهایی و سوءهاضمه، سوزش سر دل
- فشار و درد قفسه سینه که ممکن است تا بازو، پشت، گردن و فک ادامه داشته باشد.
علل:
علل و عوامل متعددی در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی نقش دارند. نوع و میزان تأثیر این عوامل خطرزای قلبی در جوامع و نژادهای مختلف متفاوت است و بروز حمله قلبی ارتباط نزدیکی با میزان آگاهی، شیوه زندگی، آداب‌ورسوم، فرهنگ، شرایط اقتصادی و اجتماعی و حالات روحی و رفتاری مردم دارد؛ و این عوامل، علت درصد بالای سکته قلبی در جوامع شهرنشین را تائید می‌کند.
- آترواسکلروز (تصلب شرایین)
- سابقه خانوادگی
- بیماری‌های زمینه‌ساز مانند دیابت، فشارخون بالا (هیپرتانسیون)، کلسترول بد بالا، پایین بودن کلسترول مفید خون، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های ریوی، آرتریت روماتوئید، عروق کلاژن، لوپوس،
- بیماری‌های قلبی مانند آریتمی قلب،
- آمبولی یا لخته شدن خون که به عروق کرونر راه پیدا کند
- چاقی
- کم‌تحرکی و ورزش نکردن
- مصرف مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین
- استعمال دخانیات
- استرس و هیجانات بالا
- تغییرات هورمون‌های جنسی یعنی کاهش هورمون‌های جنسی زنانه (استروژن) در زنان یائسه و افزایش هورمون جنسی مردانه دهیدرو تستوترون
- زیاده‌روی در مصرف برخی داروها مانند دکسترومتورفان، داروهای مسکن مانند ایبو بورفن، داروهای تقویت میل جنسی
- تداخل دارویی مانند مصرف همزمان داروهای مسکن و داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب
تشخیص حمله قلبی
هنگام مراجعه بیمار به پزشک و یا حاضر شدن تیم اورژانس در بستر بیمار، ابتدا سؤالاتی در خصوص علائم، سابقه بیماری فرد یا اعضای خانواده، داروهایی که مصرف می‌کند، معاینات بالینی مانند اندازه‌گیری فشارخون و بررسی ضربان قلب انجام می‌شود. بستری کردن بیمار، تست‌های آزمایشگاهی و نوار قلب از دیگر اقدامات برای تشخیص دقیق وضعیت بیمار است.
تست‌های آزمایشگاهی
آزمایش خون:
زمانی که عضله قلب آسیب ببنید، بدن موادی را به داخل خون آزاد می‌کند. از طریق آزمایش خون می‌توان نوع و مقدار این مواد را اندازه‌گیری کرد و متوجه شد که قلب تا چه اندازه آسیب‌دیده است.
همچنین به‌وسیله آزمایش خون می‌توان میزان چربی و مواد معدنی موجود در خون را مشخص کرد.
آزمایش کراتین کیناز:
آنزیم کراتین کیناز (CK) گروهی دیگر از پروتئین‌های موجود در مغز، عضلات اسکلتی، عضلات صاف و قلب است. این آنزیم دارای سه ایزو فرم CK-MM، CK-MB، CK-BB است که فرم CK-MB در عضلات قلب بیش از عضلات دیگر وجود دارد؛ بنابراین آزمایش کراتین کیناز بر اساس فرم CK-MB بررسی می‌شود. زمانی که عضله قلب آسیب ببیند، سه تا شش ساعت بعد، مقدار رهاسازی این آنزیم در خون افزایش می‌یابد و پس از 48 تا 72 ساعت از جریان خون حذف می‌شود. برای بررسی این آزمایش نسبت CK-MB به CK اندازه‌گیری می‌شود و نسبت بالای 5-3 به 2 نشان‌دهنده آسیب قلبی است.
آزمایش ترپونین:
ترپونین پروتئین‌هایی هستند که در عضلات اسکلتی و عضلات قلب وجود دارند و مسئول انقباض عضلات هستند. این پروتئین‌ها داری سه تیپ C،T، I هستند که دو تیپ T و I برای تشخیص حمله قلبی اهمیت بیشتری دارند، زیرا مقدار این دو تیپ در ماهیچه‌های اسکلتی و ماهیچه‌های قلب متفاوت است. سه تا چهار ساعت بعد از حمله قلبی مقدار رهاسازی ترپونین ها در خون افزایش پیدا می‌کنند و بین یک تا دو هفته مقدار آن تغییری نمی‌کند.
میزان غلظت ترپونین ها با شدت آسیب به عضلات قلب رابطه مستقیم دارد.
آزمایش میوگلوبین:
میوگلوبین یک پروتئین موجود در عضلات قلب و اسکلت است که نقش ذخیره و انتقال اکسیژن در ماهیچه‌ها را بر عهده دارد. دو تا سه ساعت پس از حمله قلبی، مقدار این پروتئین در خون افزایش و پس از 24 ساعت کاهش می‌یابد.
اندازه‌گیری فشارخون:
فشارخون بالا یکی از عوامل مهم سکته قلبی است. برای اندازه‌گیری فشارخون، پزشک ممکن است بیمار را به مدت 24 ساعت بستری کند و با اتصال دستگاه مانیتور فشارخون، وضعیت سلامت فرد را بررسی کند.
نوار قلب:
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG) توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف انجام می‌شود که امواج الکتریکی قلب را دریافت و روی کاغذ ثبت می‌کند. امواج ثبت‌شده توسط این دستگاه به تشخیص حمله قلبی و اینکه کدام عضله قلب آسیب‌دیده، کمک می‌کند، زیرا عضلات آسیب‌دیده مانند عضلات سالم نمی‌توانند ایمپالس الکتریکی را به‌خوبی از خود عبور دهند.
اکوکاردیوگرافی:
اکوی قلب آزمایشی است که در طی آن با استفاده از امواج ماورا صوت، تصویری از ماهیچه‌ها و دریچه‌های قلب و همچنین فعالیت قلب را نشان می‌دهد.
درمان حمله قلبی
درمان مؤثر حمله قلبی به وضعیت و زمان مراجعه شخص بیمار بستگی دارد. اولویت درمان بازگرداندن جریان طبیعی خون به عضلات آسیب‌دیده قلب است.
اقدامات فوری که هنگام مراجعه بیمار آنجا می‌شود شامل موارد زیر است:
اکسیژن‌رسانی:
به کمک ماسک اکسیژن یا وارد کردن لوله های اکسیژن در سوراخ بینی
رفع لختگی خون:
به کمک داروی آسپرین، هپارین ولکوپیدوگرل. داروهای ترومبولیتیک مانند استرپتوکیناز برای درمان فوری لخته عروق کرونر بسیار مؤثر است و اگر یک ساعت تا 6 ساعت پس از حمله قلبی تجویز شود بسیار اثربخش خواهد بود. نکته مهم در خصوص این دارو احتمال خونریزی فرد پس از تزریق دارو است، بنابراین برای کسانی که سابقه عمل جراحی یا خونریزی داخلی داشته‌اند نباید استفاده شود.
کنترل فشارخون:
در صورت بالا بودن فشارخون، داروی نیتروگلیسیرین خوراکی و وریدی تجویز می‌شود.
کاهش درد:
با استفاده از مسکن‌ها مانند مورفین (فشارخون را نیز کاهش می‌دهد).
شوک الکتریکی:
در حالتی که ضربان قلب متوقف یا بسیار نامنظم شده و فرد بی‌هوش شده است، اعمال شوک الکتریکی لازم است.
دستگاه دفیبریلاتور از طریق اعمال جریان الکتریکی، ضربان قلب را به حالت طبیعی بازمی‌گرداند.
جراحی:
ممکن است برای باز کردن رگ مسدود شده از جراحی آنژیو پلاستی یا جراحی بای پس عروق کرونر نیز استفاده شود.
پس از باز گرداندن وضعیت بیمار به حالت اولیه ممکن است بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود و پس از ترخیص از بیمارستان، مصرف دارو برای مدتی تجویز می‌گردد. به‌عنوان‌مثال:
- برای جلوگیری از تجمع پلاکت‌ها در عروق کرونر داروهای آسپرین، هپارین، وافارین، لکوپیدوگرل، پراسوگرل و تیکلوپیدین .
- داروهای گشادکننده عروق شامل کيتروپورسايد، نيتروگليسيرين، هيدرالازين، ايزوسوربايد
- داروهای کنترل فشارخون مانند انالاپریل، کاپتوپریل، هیدرالازین
- بتابلوکرها مانند قلب متوبرولول، اتنولول، پروپرانولول ولابتولل برای تنظیم ضربان قلب و کاهش اثر هورمون آدرنالین بر گیرنده‌های قلب
- داروهای کاهنده کلسترول خون مانند لوواستاتین، فلوواستاتین و سیمواستاتین برای افرادی که کلسترول بالا دارند
- داروهای نیترات مانند نیتروگلیسیرین برای جلوگیری و رفع درد قفسه سینه
