کاهش وزن سریع در ورزشکاران ! روش ها و خطرات

کاهش وزن سریع در ورزشکاران به معنای کاهش وزن موقت به میزان حداقل 5 درصد وزن بدن در کمتر از یک هفته است. کاهش وزن سریع می تواند خطراتی جدی برای سلامتی داشته باشد. هدف این مقاله بررسی خطرات احتمالی و بیان راه هایی برای پیشگیری از آن هاست.

وزن بدن و ترکیب بدن دو بعد مهم در بسیاری از ورزش ها هستند.

به طور کلی ورزش هایی که وزن در آن ها مهم است می توانند به سه گروه تقسیم شوند:

1. آن دسته از ورزش هایی که در وزن های مختلف برگزار می شوند که شامل ورزش های رزمی، وزنه برداری، روئینگ سبک وزن، اسب سواری ( چابک سوار ) هستند.
2. ورزش هایی که وزن سبک یک ویژگی مثبت برای غلبه بر نیروی جاذبه محصوب می شود ( مثل مسابقات دو، اسکی، اسکیت، پرش، و دوچرخه سواری )
3. ورزش هایی که شکل بدن در آن ها مهم است و امتیاز دارد ( مثل ژیمناستیک، شیرجه، اسکیت نمایشی )

گاهی ورزشکاران برای رسیدن به دسته وزنی خود یا رفتن به وزن های پایین تر قبل از مسابقات مجبور به کاهش وزن سریع هستند. کاهش وزن سریع در ورزشکاران از دهه های گذشته تا به حال بسیار مورد توجه بوده است.

 

ورزشکاران رشته های مختلف با توجه نوع ورزش، سطح مسابقات، دسته وزنی، سن، جنس و میزان اضافه وزن استراتژی ها و روش های مختلف فعال ( افزایش تمرینات ) و غیرفعال ( رژیم کم کالری و قرار گرفتن در معرض گرما ) را برای کاهش سریع وزن خود انتخاب می کنند.

اصلی ترین استراتژی های کاهش وزن سریع شامل موارد زیر است:

1. کاهش دریافت غذا و مایعات
2. افزایش دفع آب بدن
3. افزایش میزان متابولیک بدن برای سوزاندن بافت چربی

ورزشکاران یکی از این روش ها یا چند روش را به طور همزمان به کار می گیرند.

کاهش دریافت غذا و مایعات استراتژی اصلی است.

بیشتر ورزشکاران ورزش هایی که دسته بندی وزنی دارند در هفته ی منتهی به وزن کشی شروع به محدود کردن رژیم خود و کاهش نوشیدن مایعات می کنند و با نزدیک شدن به روز وزن کشی به تدریج این محدودیت ها را تشدید می کنند.

به طور کلی ورزشکاران مایل اند به گونه ای وزن کم کنند که از دست دادن چربی به میزان حداکثر باشد و از دست دادن عضله و گلیکوژن در کمترین حد باشد. کنار گذاشتن محدودیت رژیمی بعد از وزن کشی در مکانیسمی که با عنوان ” چاقی پس از گرسنگی ” شناخته می شود معمولا باعث افزایش وزن سریع می شود که عمده این وزن افزایش یافته بافت چربی است. تکرار چرخه ی کاهش سریع وزن و افزایش وزن پس از آن در طولانی مدت با افزایش وزن کلی در ارتباط است.

انواع روش های کاهش وزن سریع در ورزشکاران

حدود 65 درصد وزن بدن انسان از آب تشکیل شده است. کاهش وزن از طریق دفع آب بدن روش محبوبی بین ورزشکاران است و با افزایش تعرق و دهیدراسیون اتفاق می افتد. روش های مختلفی برای این کار وجود دارد که شامل سونای خشک و بخار، تمرین در اتاق های گرم و تمرین با لباس های پلاستیکی و در کنار آن محدودیت آب و مایعات می شود.

باید بدانید که دهیدراسیون سریع و بیش از 5 درصد از وزن بدن می تواند منجر به مشکلات جدی برای سلامتی مثل آسیب های عضلانی، گرما زدگی و حتی مرگ شود. به همین خاطر، این روش به هیچ وجه توصیه نمی شود.

استفاده از ملین ها و استفراغ عمدی روش های تهاجمی برای این کار هستند که اغلب در آخرین روز مانده به وزن کشی برای رسیدن به وزن مناسب استفاده می شوند.

مصرف داروهای دیوریتیک برای کاهش وزن سریع در ورزشکاران

استفاده از دیورتیک ها برخلاف اینکه خطرناک هستند و توسط سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ ممنوع شده است روش دیگری برای کاهش وزن سریع در ساعات پایانی باقی مانده تا وزن کشی است. استفاده از دیورتیک ها شایع ترین کار غیر قانونی است که ورزشکاران ورزش های رزمی انجام می دهند.

انجام تمرینات شدید چند روز مانده به وزن کشی استراتژی دیگری برای کاهش وزن سریع است.

این کار با هدف کاهش وزن توسط کاهش چربی و حتی ذخایر گلیکوژن و در پی آن دهیدراسیون و افزایش تعرق انجام می شود. شایع ترین ورزش هایی که برای این کار انجام می شوند شامل دویدن، دوچرخه سواری و شنا و همچنین دویدن های طولانی مدت در اتاق های گرم یا با پوشدن لباس های پلاستیکی است. برخی ورزشکاران هم تمرینات اینتروال را انتخاب می کنند تا چربی زیرجلدی و شکمی را کاهش دهند.

عوارض کاهش وزن سریع برای سلامتی

محققان بسیاری عوارض احتمالی حاد و طولانی مدت کاهش وزن سریع و چرخه های کاهش و افزایش وزن را به ورزشکاران هشدار داده اند.

بیشتر نگرانی ها درباره خطرات کاهش وزن سریع بیش از 5 درصد وزن بدن از طریق دهیدراسیون شدید یک یا دو روز قبل از وزن کشی است. دهیدراسیون شدید می تواند باعث کاهش حجم پلاسما و در نتیجه کاهش حجم ضربه ای قلب، افزایش ضربان قلب و کاهش تفاوت غلظت اکسیژن سرخرگی و سیاهرگی به دلیل ورزش با حداکثر توان شود.

این تغییرات می تواند باعث کاهش جریان خون کلیوی و عدم تعادل الکترولیت ها شود و ورزشکار را نسبت به آسیب های گرمایی و گرفتگی های عضلانی آسیب پذیر تر کند.

بازگشت وزن بعد از وزن کشی

با این حال این تغییرات با نوشیدن مایعات فراوان بعد از وزن کشی ظرف مدت یک ساعت به حالت طبیعی باز می گردد. اما باید بدانید که این تغییرات در سال 1997 باعث مرگ سه کشتی گیر در نتیجه کاهش وزن سریع در مدت 5 هفته شده است. هر سه این کشتی گیران قصد داشتند با دهیدراسیون شدید وزن خود را کاهش دهند.

عارضه های احتمالی دیگر کاهش وزن سریع و چرخه های وزنی که اثبات شده اند شامل تغییرات هورمونی، اختلال رشد، کاهش ترکیب استخوان، کاهش متابولیسم پایه و از دست دادن توده لخم بدنی با تعادل منفی نیتروژن می باشد.

در یک مطالعه که احتمال آسیب دیدگی در بین جودوکاران را بررسی می کرد نشان داده شد که ورزشکارانی که بیش از 5 درصد وزن بدنشان را قبل از مسابقات کم کرده اند به طور مشهودی خطر آسیب دیدگی بیشتری در مقایسه با ورزشکارانی که کاهش وزن نداشته اند دارند.

مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگی دریافته اند که چرخه های وزنی به طور کلی باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی عروقی می شوند.

صرف نظر از این که کدام روش کاهش وزن سریع استفاده می شود عوارض جانبی احتمالی برای سلامتی و عملکرد ورزشکارانی که در کمتر از 7 روز کاهش وزن قابل توجه دارند وجود دارد.  با این حال هنوز ورزشکاران بسیاری هستند کاهش وزن سریع انجام می دهند. توصیه ما این است که ورزشکاران با یک برنامه معین و تدریجی خود را برای فصل مسابقات آماده کنند و به تدریج به وزن دلخواه خود برای مسابقه برسند.