چرا بسیاری از پزشکان از تجویز داروی کاهش وزن امتناع می‌کنند؟
چاقی یک بیماری پیچیده و متابولیک مزمن است که به علت ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود.
داشتن اضافه‌وزن یا چاقی ممکن است خطر ابتلا به مشکلات سلامتی را افزایش دهد. پزشکان شاخص توده بدنی (BMI) که بر اساس قد و وزن به دست می‌آید برای توصیف چاقی استفاده می‌کنند، بدین‌صورت که BMI بین 25 تا 30 به معنی اضافه‌وزن و BMI برابر یا بیشتر از 30 به معنی چاقی است.
با در نظر گرفتن این حقیقت که چاقی یک فرد مانند فرد دیگر نیست، می‌توان درک کرد که چرا برخی افراد از طریق جراحی، رژیم غذایی یا دارو وزن زیادی از دست می‌دهند و در برخی دیگر تأثیری ندارد؛ زیرا چاقی متأثر از اختلال در عملکرد سیستم پیچیده شامل مغز، گوارش، هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی است.
در طول 20 سال گذشته، طب چاقی به‌عنوان یک تخصص خاص توسعه‌یافته است. متخصصان چاقی به درمان چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن متعهد هستند و گروهی از متخصصین با استفاده از ابزارهای متنوع مانند رژیم غذایی، ورزش، مشاوره رفتاری، داروهای تجویزی و جراحی عمل می‌کنند.
داروهای کاهش وزن تائید شده و در دسترس
داروهای مدیریت چاقی مزمن، طی چند سال گذشته توسط اداره غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) تائید شده که به‌صورت تکی یا ترکیبی وجود دارند:
- ارلیستات (orlistat)
- لورکاسرین (lorcaserin)
- لیراگلوتاید (liraglutide)
- فنترمین / توپیرامات (phentermine/topiramate)
- بوپروپیون / نالترکسون (bupropion/naltrexone)
مکانیسم عمل داروهای کاهش وزن:
مکانیسم عمل داروهای کاهش وزن یکسان نیست. گروهی موجب مهار اشتها و ایجاد احساس سیری (لورکاسرین، لیراگلوتاید، فنترمین / توپیرامات و بوپروپیون / نالترکسون) می‌شوند و گروهی دیگر از طریق مسدود کردن عمل آنزیم‌های گوارشی باعث تداخل در هضم و جذب چربی (ارلیستات و..) می‌شوند.
فواید استفاده از داروهای کاهش وزن
استفاده از این داروها موجب کاهش وزن در حدود 5 تا 10 درصد وزن اولیه می‌شود؛ و معمولاً برای افرادی که دارای شاخص توده بدنی بالای 30 یا افرادی با شاخص توده بدنی بالای 27 که درگیر بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند مثل فشارخون بالا، کلسترول بالا یا دیابت نوع دو هستند، تجویز می‌شوند.
کاهش 5 یا 10 درصد وزن بدن می‌تواند منافع سلامتی ازجمله افزایش 5 درصدی HDL یا کلسترول خوب، کاهش 40 میلی‌گرم تری گلیسیرید خون و کاهش 5 میلی‌متر جیوه (mmHg) فشارخون سیستولیک و دیاستولیک گردد.
از دست دادن وزن نیز می‌تواند برخی از مشکلات مرتبط با اضافه وزن و چاقی، مانند درد مفاصل و وقفه تنفسی در خواب را بهبود بخشد.
چرا بسیاری از پزشکان از تجویز داروی کاهش وزن امتناع می‌کنند؟
باوجود اثربخشی 5 تا 10 درصدی کاهش وزن، پزشکان معدودی اقدام به تجویز دارو می‌کنند. این عمل در امریکا فقط برای دو درصد بیماران چاق انجام‌شده است. دلایل متعددی برای بی‌میلی پزشکان به تجویز داروهای کاهش وزن وجود دارد که عبارت‌اند از:
مسائل مالی:
داروهای کاهش وزن تحت پوشش بیمه نیستند و برخی از آن‌ها بسیار پرهزینه هستند و بیمار توانایی مالی کافی برای خرید دارو ندارد.
چاقی به‌عنوان یک بیماری پذیرفته‌شده نیست.
مانع دیگر درک عمومی از چاقی به‌عنوان یک موضوع قدرت اراده است و نه یک بیماری. در سال 2013، انجمن پزشکی آمریکا چاقی را به‌عنوان یک بیماری شناخته است، درحالی‌که همه پزشکان به آن توجه نمی‌کنند و پذیرش چاقی به‌عنوان یک بیماری هنوز به‌اندازه کافی در دانش عمومی نفوذ پیدا نکرده است. این اعتقاد وجود دارد که اگر چاقی یک معضل روحی است، چرا با قرص یا جراحی درمان شود؟
عوارض دارویی
سابقه عوارض داروهای کاهش وزن موجب عدم تمایل پزشکان به تجویز آن‌ها می‌شود. به‌عنوان‌مثال تجویز آمفتامین برای کاهش وزن، میزان اعتیاد فرد به دارو را افزایش داد و یا مصرف داروی fen-phen موجب بروز مشکلات قلبی شد. باآنکه داروهای فعلی ایمن‌تر هستند اما همچنان لیستی از عوارض جانبی برای هر دارو از اضطراب و خشکی دهان که رایج‌ترین عارضه است تا پانکراتیت که بسیار نادر است، وجود دارد.
بازگشت وزن پس از قطع دارو
داورهای کاهش وزن مدت‌زمان محدودی (به‌طورمعمول 4 ماه) قابل‌استفاده هستند و پس از قطع دارو، کاهش وزن به‌صورت پایدار وجود ندارد و ممکن است بازگشت وزن اتفاق بیفتد.
آیا کودکان یا نوجوانان می‌توانند داروهای کاهش وزن را مصرف کنند؟
اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) اکثر داروهای کاهش وزن را تنها برای بزرگ‌سالان تائید کرده است. ارلیستاتOrlistat )) داروی تائید شده توسط FDA برای کودکان 12 سال و بالاتر است.
آیا داروهای کاهش وزن می‌توانند جایگزین غذا سالم و فعالیت بدنی شوند؟
داروهای کاهش وزن هیچ‌گاه به‌عنوان راهی برای کاهش وزن، جایگزین فعالیت بدنی یا عادات غذایی سالم نخواهند شد. داروهای کاهش وزن زمانی مؤثرتر عمل می‌کنند که در ترکیب با شیوه زندگی سالم که شامل تغذیه صحیح و فعالیت بدنی است قرار گیرد.
