نوشیدن الکل در بارداری می‌تواند عواقب خطرناکی را برای فرزند درون رحم مادر داشته باشد.
پس‌ازآنکه زن بارداری نوشیدنی الکلی مصرف کنید، الکل از طریق خون مادر و جفت به جنین منتقل می‌شود. کبد جنین یکی از آخرین اندام‌هایی است که رشد می‌کند و تا مراحل پایانی بارداری بالغ نمی‌شود. به همین دلیل جنین نمی‌تواند الکل را به‌طور کامل تصفیه کند. نوشیدن الکل در بارداری با خطرات متعددی برای رشد جنین و بعد از تولد نوزاد همراه است.
در ادامه مقاله از مجله سبک زندگی دکتر دقوقی تأثیرات مخربی که الکل بر جنین و نوزاد متولدشده می‌گذارد شرح داده‌شده است
.
نوشیدن الکل در دوران بارداری با اختلالات الکل جنین (FASD) همراه است
سندرم الکل جنین (FASD)
سندرم الکل جنین یکی از مهم‌ترین عواقب احتمالی مصرف الکل در بارداری است. نوزادانی که با FASD متولد می‌شوند دچار آسیب دائمی می‌شوند که بر رشد و سلامت جسمی، ذهنی، عملکردی، روان‌شناختی، رفتاری و شناختی نوزاد تأثیر بگذارد. سندرم الکل جنین از بیماری‌های برگشت‌ناپذیر است.
برخی از علائم و عوارض FASD شامل موارد زیر است:
- میکروسفالی (Microcephaly)(سر و مغز کوچک: اندازه سر و مغز نوزاد کوچک‌تر از حد استاندارد است)
- مشکلات قلبی
- وزن کم هنگام تولد
- ناتوانی ذهنی
- بیماری ستون فقرات، کلیه و کبد
- ویژگی‌های غیرطبیعی صورت، ازجمله لب فوقانی نازک، بینی و چانه کوچک‌تر از حد نرمال
- مشکلات گفتاری و لکنت زبان
- اختلالات رفتاری
- بیماری روانی
كودكان مبتلابه FASD كندتر از همسالان خود رشد می‌کنند و در پیشرفت مهارت‌های حرکتی و زبان اختلال دارند. علاوه بر این، ممکن است این کودکان مشکلات حافظه، مشکلات یادگیری و تشنج داشته باشند.
هیچ آزمایش تشخیصی برای FASD وجود ندارد. پزشکان برای تشخیص این بیماری به مشاهده علائم و اطلاعات مربوط به مادر اعتماد می‌کنند. دوره‌های درمانی زودهنگام آموزشی می‌تواند به کودک کمک کند تا بهبود پیدا کنند اما هیچ درمان قطعی برای مشکلات ناشی از FASD وجود ندارد.
اقدامات درمانی برای کودکان مبتلابه FASD شامل موارد زیر است:
- گفتار و زبان درمانی
- فیزیوتراپی
- آموزش والدین
- رفتاردرمانی
- روان‌درمانی
- آموزش مهارت‌های اجتماعی
سایر عوارض الکل بر جنین
علاوه بر سندرم الکل جنین، نوشیدن الکل در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز سایر اختلالات مانند اختلال رشد عصبی مرتبط با الکل شود. این امر باعث ایجاد مشکلات عصبی (alcohol-related neurodevelopmental disorder (ARND))، مشکلات مربوط به مهارت‌های سازگاری و همچنین مشکلات رفتاری می‌شود. مشکلات مربوط به رشد فکری باعث می‌شود یادگیری این کودکان ضعیف باشد.
خطرات دیگری نیز برای استفاده از الکل در دوران بارداری وجود دارد:
- نقایص بدنی هنگام تولد
- سقط‌جنین
- زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- سندرم مرگ ناگهانی نوزادان
نقص هنگام تولد ناشی از الکل یا ARBD، گروهی از نقایص بدنی هنگام تولد ناشی از مصرف الکل است. این‌ها شامل موارد زیر است:
- مشکلات کلیوی
- مشکلات قلبی
- نقص اسکلتی
- مشکلات شنوایی
چه زمانی الکل بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
هیچ زمان مطمئنی برای نوشیدن مشروبات الکلی در دوران بارداری وجود ندارد و در برخی از دوره‌ها الکل می‌تواند باعث آسیب بیشتری بر روی جنین شود.
نوشیدن الکل در سه‌ماهه اول بارداری
طبق اعلام موسسه ملی بهداشت، الکل در طی سه ماه اول بارداری ضرر بیشتری برای کودک دارد زیرا ویژگی‌های صورت کودک، ساختارهای آناتومیکی، مغز و نخاع در این دوره ایجاد می‌شود.
مصرف نوشیدنی الکلی در سه‌ماهه اول بارداری باعث می‌شود:
- افزایش 25 درصدی احتمال تولد نوزاد با ویژگی‌های غیرطبیعی صورت، مانند کام شکافته
- 12٪ احتمال ابتلا نوزاد با سر کوچک‌تر از حد طبیعی
- 16٪ افزایش احتمال تولد نوزاد با وزن کم
- افزایش خطر ناهنجاری‌های عصبی که معمولاً با ناهنجاری‌های صورت همراه است.
- طبق اعلام مؤسسه ملی سوءمصرف الكل ۱و الكلیسم، خطر صدمه به مغز و از بین رفتن انواع خاصی از سلول‌های عصبی وجود دارد.
به گفته محققان وقتی مادر در نیمه دوم سه‌ماهه اول الکل بنوشد، عوارض الکل بر جنین بیشتر است و جنین بیشترین آسیب می‌بیند.
نوشیدن الکل در سه‌ماهه دوم بارداری
به نظر می‌رسد یک باور غلط رایج وجود دارد که نوشیدن الکل در دوران بارداری پس از سه ماه اول بی‌خطر است؛ اما محققان هشدار می‌دهند که مغز و نخاع کودک در طول دوران بارداری ایجاد می‌شود، بنابراین مصرف الکل در هر مرحله می‌تواند به کودک آسیب برساند.
نوشیدن الکل در سه‌ماهه دوم بارداری منجر به:
- 68 درصد افزایش خطر تولد نوزاد با وزن بسیار پایین
- افزایش خطر عوارضی مانند رشد غیرطبیعی مغز، مشکل تنفس و مشکل در تنظیم دمای بدن
- افزایش خطر ناهنجاری‌های عصبی
نوشیدن در سه‌ماهه سوم بارداری
علاوه بر ادامه رشد مغز و نخاع، ریه‌های کودک نیز در سه‌ماهه دوم بارداری کامل می‌شوند. نوشیدن مقادیر زیاد الکل در این دوره منجر به افزایش خطر زایمان زودرس و افزایش خطر عوارض جسمی در کودک می‌شود که ممکن است نیاز به بستری طولانی‌تر نوزاد در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه داشته باشد.
راه‌های ترک الکل در دروان بارداری
- از تمام نوشیدنی‌های حاوی الکل که شامل شراب، آبجو، نوشیدنی‌های مختلط و مشروبات الکلی است، خودداری کنید.
- قبل از بارداری نوشیدن را متوقف کنید. متأسفانه تقریباً نیمی از بارداری‌ها برنامه‌ریزی نشده است و بسیاری از خانم‌ها متوجه نمی‌شوند که تا چهارتا شش هفته از بارداری خود را گذرانده‌اند.
- از حضور در جمع‌هایی که در آن مشروب می‌خورند خودداری کنید.
- از خوردن آبجوهای غیرالکلی، شراب یا نوشیدنی‌های دیگر خودداری کنید. طبق تحقیقات، چنین نوشیدنی‌هایی ممکن است حاوی درصد بیشتری از الکل نسبت به آنچه بر روی برچسب‌ها نوشته‌شده باشد.
- نوشیدنی‌های الکلی را در خانه نگهداری نکنید زیرا باعث ایجاد وسوسه برای خوردن الکل می‌شود.
- اگر نخوردن الکل کار سختی است در صورت نیاز از مشاور حرفه‌ای درخواست کمک کنید.
متوقف کردن نوشیدن در دوران بارداری
گرچه بسیاری از خانم‌ها می‌دانند که نوشیدن الکل در بارداری ایده خوبی نیست، اما هنوز هم بسیاری از افراد در طی این دوره مهم، الکل می‌نوشند.
در بین زنان باردار، افراد بین 35 تا 44 سال بالاترین آمار مصرف الکل را دارند. این نشان می‌دهد که اطلاعات غلطی در مورد میزان مصرف الکل وجود دارد که باعث سقط‌جنین و عوارض دیگر می‌شود. به‌عنوان‌مثال، بسیاری از خانم‌ها معتقدند که نوشیدن یک لیوان شراب یک‌بار در طی بارداری اشکالی ندارد. همچنین بعضی از خانم‌ها به‌غلط معتقدند كه نوشیدن الکل پس از سه‌ماهه اول امکان‌پذیر است.
هر مقدار الکل برای جنین در حال رشد مضر است زیرا جنین هنوز در حال رشد است و اندام‌های او هنوز رشد نکرده، بنابراین جنین به‌اندازه یك بزرگ‌سال قادر به تجزیه الكل نیست. نتیجه این است که حجم بالایی از الکل در بدن جنین باقی می‌ماند و رشد طبیعی او را مختل می‌کند.
زنان سطوح متفاوتی از آنزیم کبدی دارند که الکل را متابولیز می‌کند. کسانی که سطح پایینی از این آنزیم‌ها دارند، الکل را به‌آرامی تجزیه می‌کنند. ازآنجاکه الکل بیشتر در خون آن‌ها گردش می‌کند، نوزادان متولد نشده آن‌ها نیز در معرض مقادیر بیشتری از سم هستند.
نوزادان پاسخ ژنتیکی متفاوتی به الکل دارند. برخی از نوزادان به دلیل آرایش ژنتیکی فردی، بیشتر از سایر افراد تحت تأثیر الکل قرار می‌گیرند. تفاوت در ژن‌ها همچنین نشان می‌دهد که بزرگ‌سالان چقدر تحت تأثیر الکل قرار دارند. به‌عنوان‌مثال، برخی از بزرگ‌سالان درست بعد از یک نوشیدنی دچار مسمومیت می‌شوند یا علائم شدیدتری نسبت به شخص دیگری که مشروبات الکلی مشابهی مصرف کرده، تجربه می‌کنند.
بسیاری از خانم‌ها می‌خواهند بدانند، یك زن باردار چه مقدار الكل می‌تواند مصرف كند؟ اما حقیقت این است که هیچ سطح مطمئنی برای نوشیدن وجود ندارد و عوارض الکل بر جنین با هر مقدار نوشیدن ممکن است نمایان شود.
همچنین بخوانید سطح ایمنی مصرف الکل صفر است
