تشخیص و درمان بی‌اختیاری ادرار ( بخش دوم )
در بخش اول به علت و انواع بی اختیاری ادرار پرداختیم و در این قسمت تشخیص و درمان بیماری بی اختیاری ادرار را مورد بررسی قرار می دهیم.
هنگامی‌که بیمار برای درمان بی‌اختیاری ادرار مراجعه می‌کند، پزشک متخصص جهت پی بردن به نوع و علت بی‌اختیاری ادرار اطلاعاتی از بیمار به دست می‌آورد. این اطلاعات تصمیمات مربوط به درمان را هدایت خواهد کرد. اقداماتی که پزشک انجام می‌دهد شامل:
- به دست آوردن اطلاعات تاریخچه پزشکی بیمار
- معاینه فیزیکی با تمرکز خاص بر شکم و اندام تناسلی
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت، مشکلات خون یا سایر اختلالات
- معاینه عصبی برای شناسایی هرگونه مشکلات عصبی در لگن و مثانه
- تست استرس ادرار که در آن نشت ادرار از طریق سرفه، عطسه و پرش بررسی می‌شود
- آزمایش اورودینامیک یا نوار مثانه برای بررسی عملکرد مثانه. در این آزمایش حجم ادرار و میزان تخلیه مثانه اندازه‌گیری می‌شود.
چگونگی درمان بی‌اختیاری ادرار
درمان بی‌اختیاری ادرار بستگی به نوع بی‌اختیاری، شدت و علت اصلی آن دارد و ممکن است ترکیبی از روش‌های درمانی استفاده شود. اگر یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد بی‌اختیاری گردد، پزشک از طریق درمان آن بیماری مشکل بی‌اختیاری را برطرف می‌کند.
درمان دارویی
داروهایی که معمولاً برای درمان بی‌اختیاری استفاده می‌شود عبارت‌اند از:
داروهای آنتی کولینرژیک: این داروها با کاهش انقباض غیرارادی عضلات مثانه فعال، بی‌اختیاری را کنترل می‌کند. انواع این داروها عبارت‌اند از: اکسی بوتینین، سولیفناسین، فسوترودین و تروسپیوم
دارو میرابرگرون: این دارو با رهاسازی عضلات مثانه باعث افزایش ظرفیت ادراری مثانه و همچنین تخلیه کامل مثانه می‌شود.
مسدودکننده‌های آلفا: این داروها با آرام کردن عضلات گردن مثانه و فیبرهای عضلانی پروستات، موجب تخلیه راحت مثانه می‌شوند. انواع این داروها عبارت‌اند از: آلفوزوسین، دوکسازوسین و ترازوسین
تحریک الکتریکی واژن و مقعد
در این روش الکترودهایی را وارد مقعد یا واژن می‌کنند. این الکترودها با ارسال پالس‌های الکتریکی موجب تحریک و تقویت عضلات کف لگن و مثانه می‌شود. ازاین‌روش برای درمان بی‌اختیار ادرار استرسی و مثانه بیش‌ازحد فعال استفاده می‌شود
تحریک عصب ساکرال
اعصاب ساکرال در پایین کمر قرار دارد و وظیفه انتقال پیام‌های عصبی از مغز به ماهیچه‌ها هنگام دفع ادرار را بر عهده دارد. در این روش یک دستگاه در نزدیکی اعصاب ساکرال در یکی از باسن‌های قرار داده می‌شود و جریان الکتریکی از دستگاه به عصب ساکرال ارسال می‌گردد که منجر به تحریک یا مهار عضلات کف لگن و مثانه می‌گردد. جراحی تحریک عصب ساکرال برای درمان بی‌اختیاری استرسی و مثانه بیش‌ازحد فعال استفاده می‌شود.
تزریق بوتاکس
در این روش سم بوتولينوم A داخل عضله مثانه تزریق می‌شود. تزریق بوتاکس برای درمان مثانه بیش از حد فعال استفاده می‌گردد. ممکن است فرد پس از درمان با بوتاکس با مشکل تخلیه کامل مثانه موجه شود. در این صورت هنگام دفع ادرار، لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر به نام کانتر به داخل مثانه وارد می‌کنند تا تخلیه کامل انجام شود.
جراحی سیتوپلاستی
در این روش با اضافه کردن بخشی از بافت اندام درونی بدن (مانند بافت روده) به مثانه، اندازه مثانه را بزرگ‌تر می‌کنند. عفونت مثانه و ناتوانی در تخلیه کامل ادرار از عوارض این روش است
اسفنکتر مصنوعی
اسفنکتر مصنوعی حلقه‌ای کوچک از جنس سیلیکون است که اطراف مجرای پیشاب قرار داده می‌شود. داخل این حلقه با مایعی پرشده است که مانع تخلیه مثانه می‌گردد. هنگامی‌که فرد تصمیم بر تخلیه مثانه دارد، والفی که در زیرپوست اندام تناسلی کار گذاشته شده است را فشار می‌دهد در این صورت حباب اسفنکتر خالی و ادرار خارج می‌گردد.
کلپوساسپنشن:
در این نوع جراحی شکافی در قسمت پایین شکم ایجاد می‌شود، مثانه را از طریق این شکاف بالا می‌آورند و قسمت گردن مثانه را بخیه می‌زنند. این روش از نشت غیرارادی در زنان مبتلابه بی‌اختیاری استرس جلوگیری می‌کند. تخلیه ناکامل، ایجاد عفونت ادراری و ناراحتی هنگام رابطه جنسی، از عوارض این روش درمانی است.
پدهای جاذب ادرار:
پد و لباس محافظ ازجمله وسایلی‌اند که به‌راحتی قابل پوشیدن هستند و قادر به جذب ترشحات ادرار از 80 تا 900 میلی‌لیتر هستند
درمان‌های رفتاری
درمان‌های رفتاری بر تغییر شیوه زندگی و بهبود کیفیت زندگی تأکید دارند.
ورزش کردن: تمرینات ورزشی باهدف تقویت عضلات کف لگن و عضلات مثانه، کاهش وزن و کاهش استرس انجام می‌شوند. این تمرینات شامل تمرینات کگل، یوگا و ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی و شنا است
تغذیه مناسب برای درمان بی‌اختیاری ادرار
درحالی‌که رژیم غذایی خاصی برای درمان بی‌اختیاری وجود ندارد، آنچه مصرف می‌کنید می‌تواند تأثیر زیادی بر الگوهای دفع ادرار ایجاد کند.
بسیاری از افرادی که مشکل بی‌اختیاری ادرار دارند، این تصور را دارند که کاهش مصرف مایعات باعث کاهش مصرف ادرار در این افراد می‌شود. متأسفانه این تصور غلط است و باعث ایجاد مشکلات بیشتر می‌گردد. مصرف مایعات کمتر باعث افزایش غلظت ادرار می‌شود که ممکن است بافت مثانه را تخریب کند، همچنین کاهش مصرف مایعات موجب رشد باکتری و بروز عفونت می‌گردد. این موارد موجب تشدید بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.
ازاین‌رو پزشک ممکن است میزان و زمان‌بندی مایعات در طول شبانه‌روز را تنظیم کند. ضمن اینکه نوشیدن مشروبات الکلی، نوشیدنی‌های کافئین دار و نوشیدنی‌های اسیدی مانند آب مرکبات که باعث تحریک مثانه و تشدید بی‌اختیاری ادرار می‌شود را محدود کند.
ترک سیگار
استعمال مکرر سیگار یکی از عوامل تحریک‌کننده سرطان مثانه و ایجاد تومور در مثانه می‌شود، ضمن اینکه افراد سیگاری بیش از افراد غیر سیگاری سرفه می‌کنند و سرفه‌های مزمن با تأثیر بر مثانه، عضلات مثانه را تحت‌فشار قرار می‌دهند و موجب بی‌اختیاری ادرار در این افراد می‌گردند.
