تولد نوزاد با تجربه احساسات جدید در مادر همراه است، از هیجان و شادی گرفته تا ترس و اضطراب و حتی گاهی افسردگی. برخی مادران بعد از زایمان حالت‌های افسردگی را تجربه می‌کنند که معمولاً شامل نوسانات خلقی، گریه، اضطراب و مشکل در خواب است. این نوسانات به‌طورمعمول در طی دو یا سه روز اول پس از زایمان شروع می‌شوند و تا دو هفته ادامه می‌یابند؛ اما برخی از مادران حالت افسردگی شدید و طولانی‌تری دارند که تحت عنوان افسردگی پس از زایمان شناخته می‌شود. همچنین در موارد نادرتر بعد از زایمان، یک اختلال خلقی شدید به نام روان‌پریشی نیز ممکن است ایجاد شود. اگر پس از زایمان به افسردگی مبتلا شدید، درمان سریع می‌تواند در مدیریت علائم و همچنین در بهبود ارتباط با کودکتان به شما کمک کند.
افسردگی که باگذشت دو روز از تولد کودک آغاز می‌شود و تا یک هفته ادامه می‌یابد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نوسانات خلقی
- اضطراب
- غمگین بودن
- تحریک‌پذیری
- گریه کردن
- مشکلات غذا خوردن
- مشکل خواب
علائم افسردگی پس از زایمان
اغلب زنان بعد از زایمان دچار افسردگی می‌شوند اما علائم و نشانه‌های افسردگی در برخی از مادران شدیدتر و طولانی‌تر است و ممکن است در توانایی مادر برای مراقبت از کودک، مراقبت از خود و انجام سایر کارهای روزانه ایجاد اختلال کند. این علائم معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان بروز می‌کند، اما گاهی ممکن است زودتر (در دوران بارداری) یا حتی تا یک سال پس از تولد نیز شروع شود. علائم و نشانه‌های افسردگی پعد از زایمان متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا شدید باشد.
علائم و نشانه‌های افسردگی شدید پس از زایمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نوسانات شدید خلقی
- گریه زیاد
- مشکل ارتباط با کودک
- دوری کردن از خانواده و دوستان
- از دست دادن اشتها یا خوردن بیشتر از حد معمول
- بی‌خوابی یا خواب بیش‌ازحد
- خستگی زیاد و کاهش انرژی
- کاهش علاقه و لذت از فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردید
- تحریک‌پذیری شدید و عصبانیت
- ترس از اینکه مادر خوبی نباشید
- ناامیدی
- احساس بی‌ارزشی، شرم، گناه یا عدم‌کفایت
- کاهش توانایی در تفکر، تمرکز یا تصمیم‌گیری
- بی‌قراری
- اضطراب شدید
- افکار آسیب رساندن به خود یا کودک
- افکار مکرر مرگ یا خودکشی
اگر افسردگی پس از زایمان درمان نشود ممکن است ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد.
روان‌پریشی پس از زایمان
روان‌پریشی پس از زایمان یک بیماری نادر است که به‌طورمعمول در هفته اول پس از زایمان ایجاد می‌شود و نشانه‌های آن شدید است.
علائم روان پریشی پس از زایمان:
- سردرگمی و بی‌نظمی
- افکار وسواسی در مورد کودک
- توهم و هذیان
- اختلالات خواب
- اضطراب بیش‌ازحد
- پارانویائی (شکاک و بدبین بودن)
- تلاش برای آسیب رساندن به خود یا نوزاد
روان‌پریشی پس از زایمان ممکن است به افکار یا رفتارهای تهدیدآمیز منجر شود و نیاز به درمان فوری دارد.
علت افسرگی بعد از زایمان
دلیل مشخصی برای افسردگی پس از زایمان وجود ندارد، اما مسائل جسمی و عاطفی ممکن است نقشی در به وجود آمدن آن داشته باشند.
تغییرات فیزیکی پس از زایمان و افت شدید هورمون‌ها (استروژن و پروژسترون) در بدن شما ممکن است به افسردگی منجر شود. هورمون‌های دیگر مانند هورمون‌های غده تیروئید نیز ممکن است به‌شدت کاهش یابد که می‌تواند احساس خستگی، کندی و افسردگی را در شما ایجاد کند.
موضوعات عاطفی، کمبود خواب، کاهش توانایی در مقابله با مشکلات، نگرانی از عدم توانایی برای مراقبت از نوزاد، کاهش احساس جذابیت و یا احساس از دست دادن کنترل زندگی ، مواردی است که می‌تواند به افسردگی پس از زایمان منجر شود.
افراد مستعد ابتلا به افسردگی پس از زایمان:
- سابقه افسردگی در دوران بارداری و در زمان‌های دیگر
- سابقه اختلال دوقطبی
- سابقه خانوادگی افسردگی یا اختلالات خلقی دیگر
- تجربه حوادث استرس‌زا در طول سال گذشته مانند بیماری خاص یا از دست دادن شغل
- داشتن کودکی با بیماری خاص
- تولد نوزاد دوقلو، سه‌قلو یا تجربه بارداری‌های دیگر
- مشکلات شیردهی
- مشکل داشتن در روابط با همسر یا اشخاص مهم زندگی
- مشکلات مالی
- بارداری بدون برنامه‌ریزی یا ناخواسته
عوارض افسردگی مادران
افسردگی بعد از زایمان می‌تواند در ارتباط مادر و فرزند اختلال ایجاد کند و باعث ایجاد مشکلات خانوادگی و حتی بیماری کودک شود.
این مشکل برای مادرانی که درمان‌نشده‌اند ممکن است ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد و گاهی اوقات به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل شود. در بعضی مواقع حتی در صورت عدم درمان افسردگی، خطر ابتلا مادر به افسردگی شدید نیز وجود دارد.
افسردگی پس از زایمان باعث ایجاد فشار عاطفی برای همه افراد نزدیک به نوزاد می‌شود. هنگامی‌که مادر افسرده است، احتمال ابتلا به افسردگی در پدر کودک نیز افزایش می یابد.
کودکانی که مادرشان مبتلابه افسردگی شده است، دچار مشکلاتی ازجمله مشکلات خواب، مشکل در غذا خوردن، گریه بیش‌ازحد و تأخیر در رشد زبان و گفتار هستند.
به‌طورمعمول افسردگی خفیف پس از زایمان در حدود 2 تا 3 هفته پس از زایمان برطرف می‌شود اما در صورت وجود هر یک از این ویژگی‌های زیر در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:
- بهبود پیدا نکردن بعد از دو هفته
- شدیدتر شدن علائم افسردگی
- سخت شدن مراقبت از کودک
- دشواری در انجام کارهای روزمره
- افکار آسیب رساندن به خود یا کودک
- افکار خودکشی
زمانی که بعد از تولد کودک احساس افسردگی کردید و علائم افسردگی خفیف یا شدید بعد از زایمان دارید و یا علائمی دارید که نشان می‌دهد ممکن است دچار روان‌پریشی پس از زایمان شده باشید، سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر افکاری برای آسیب رساندن به خود یا کودک خود رادارید، فوراً برای مراقبت از کودکتان از همسر یا بستگان نزدیک خود کمک بگیرید و به پزشک و روانشناس مراجعه کنید.
افراد مبتلابه افسردگی ممکن است افسردگی را تشخیص ندهند زیرا ممکن است آن‌ها از علائم و نشانه‌های افسردگی آگاهی نداشته باشند. به همین دلیل اگر گمان می‌کنید یکی از افراد نزدیک مانند همسرتان دچار افسردگی یا دارای حالات روانی پس از زایمان هستند، به آن‌ها کمک کنید که فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشند.
همچنین بخوانید چگونه پس از زایمان وزن کم کنیم؟
راهکارهای بهبود افسردگی
اولین و مهم‌ترین حالت برای مدیریت نوسانات خلقی بارداری استراحت است. مادران برای بهبود جسمی و روانی خود به خواب نیاز دارند. علاوه بر این، باید وعده‌های غذایی مقوی بخورید، مایعات زیادی بنوشید و هرروز پیاده‌روی کنید.
بخوانید تمرینات ورزشی مناسب پس از زایمان
همچنین اگر شاغل بوده‌اید به کار خود بازگردید و برای کارها از بستگان نزدیک یا همسرتان کمک بگیرید و درصورتی‌که آن‌ها نمی‌توانند به شما کمک کنند پرستار استخدام کنید.
با مادرانی که افسردگی داشته و بهبود پیداکرده‌اند صحبت کنید.
بیشتر مادران مبتلابه افسردگی بعد از زایمان نیازی به دارو ندارند اما ممکن است از سایر روش‌های درمانی مانند داروهای گیاهی و طب سوزنی نیز بهره‌مند شوند.
اگر سابقه افسردگی دارید خصوصاً افسردگی پس اززایمان، اگر قصد بارداری دارید یا به‌محض فهمیدن بارداری، به پزشک خود مراجعه کنید
در دوران بارداری، پزشک می‌تواند شمارا ازنظر علائم افسردگی کنترل کند. ممکن است برای شما در طول بارداری و بعد از زایمان غربالگری افسردگی انجام شود. گاهی اوقات افسردگی خفیف با مشاوره یا سایر روش‌های درمانی قابل‌کنترل است. در موارد شدیدتر، ممکن است حتی در دوران بارداری داروهای ضدافسردگی نیز توصیه شود. بعد از به دنیا آمدن کودک، پزشک ممکن است برای بررسی علائم افسردگی، معاینه را سریع‌تر انجام دهد. این بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان می‌تواند سریع‌تر آغاز شود. همچنین اگر سابقه افسردگی دارید، پزشک ممکن است بلافاصله پس از زایمان، درمان ضدافسردگی یا روان‌درمانی را شروع کند.
همچنین بخوانید نوسانات خلقی در دوران بارداری
